خلاصه فارسی تلخیص التمهید آیت الله معرفت ج 2
در آنچه پیش رو است، نمایی از این وجوه ده گانه گزارش می شود:
1. دقت در بیان
برجستگی قرآن نسبت به دیگر سخنان، دقت خارق العاده ای است که در تعبیرات قرآنی وجود دارد؛ به گونه ای که هر چیز در جای خود قرار دارد و تمامی مناسبت های آوایی و معنایی در واژگان به کار رفته، رعایت شده و تعبیرها در اوج زیبایی است. این ساختار به قدری دقیق و حساب شده است که پیکره و قالب به هم پیوسته ای را تشکیل داده که در آن هیچ واژه ای را نه می توان برداشت و نه جای آن را تغییر داد و نه واژه ای دیگر را جایگزین آن کرد. اگر چنین کاری صورت گیرد، به رساندن مقصود و نظم سخن آسیب می رساند. این مسأله فزون بر آنکه نشانه ی اعجاز است، خود از استوارترین دلایل مصون ماندن قرآن از تحریف است. بسیاری از بزرگان ادب و بلاغت، گزینش و چینش کمالات قرآن را در حدّ اعجاز ستوده اند. از جمله بستی به گستردگی و نیکویی درباره ی این ویژگی قرآن سخن گفته است. شیخ عبدالقاهر جرجانی می گوید: ادیبان و بلیغان از دقت در چینش و گزینش کلمات قرآنی، کاملاً فریفته و مجذوب گردیدند؛ زیرا هرگز کلمه ای را نیافتند که متناسب جای خود نباشد، یا واژه ای را که در جایی بیگانه قرار گرفته باشد، یا کلمه ی دیگری شایسته تر یا مناسب تر یا سزاوارتر باشد. بلکه آن را با چنان انسجام و دقت لفظی یافتند که مایه ی حیرت صاحبان خردان و عجز همگان گردیده است.
عبدالله درّاز واژگان را به مواد اولیه ی ساختمان تشبیه می کند که هنر مهندسان و بنایان در گزینش مصالح مناسب و خوب و در چگونگی به کارگیری و شکل دهی آن ها است. آنچه در زبان قرآن تازگی دارد، آن است که به هر موضوعی که می پردازد، برترین مواد، مناسب ترین آن ها برای ادای مقصود، پوشش دهنده ترین و سازگارترین آن ها با دیگر موارد را گزینش کرده است.
دقت در انتخاب و گزینش کلمات، به دو شرط اصلی بستگی دارد که وجود آن ها در افراد عادی - عادتاً - غیر ممکن است: اول، احاطه ی کامل بر ویژگی های لغت به طور گسترده و فراگیر، که ویژگی هر کلمه ی بخصوصی را در سرتاسر لغت بداند و بتواند به درستی در جای مناسب خود به کار برد. شرط دوم، حضور ذهنی بالفعل است، تا در موقع کاربرد واژه ها آن کلمات مدّ نظر او باشند و در گزینش الفاظ، دچار حیرت و سردرگمی نشود؛ حصول این دو شرط در افراد معمولی غیر ممکن به نظر می رسد.
راهنمای آزمون ارشد و دکتری رشته علوم قرآن و حدیث+مطالب آموزنده قرآنی و حدیثی+علایق شخصی