وفاداری علامه طباطبایی به سند روایت؛ تکریم ناقلان انوار اهل بیت (ع)

آیت الله العظمی جوادی آملی:

«خدا غريق رحمت کند سيدنا الاستاد مرحوم علامه طباطبايی را. ما اين مجلدات بحارالانوار را که مربوط به معاد است خدمت ايشان درس ميخوانديم، ايشان با اينکه اواخر عمر شريفشان بود و خواندن همه بخشهای روايات برایشان مشکل بود، اصرار داشت که اين سندها را بخوانيم.

يکی از شاگردان عرض کرد که اينها سندهايش روشن است، فرمود اينها بزرگانی هستند که به وسيله اينها اين انوار اهل بيت به ما رسيده است، ما بايد نام اينها را حفظ بکنيم. با اينکه اين آخرها خيلی حالشان مساعد نبود اما من يادم نيست روايتی را بدون سند خوانده باشند. فرمود اينها بزرگانی اند، شاگردان ائمه اند و به وسيله اينها فيض به ما رسيده است. خدا غريق رحمت کند همه گذشتگان را!»

۱۴۰۲/۷/۲۹

آیت الله جوادی آملی: توطئه دشمن و لزوم هوشیاری

توطئه دشمن و لزوم هوشیاری

ميزان بيداری هر امّت، مرهون مقدار هوشياری آنان است و به قدر هوشياری خود، در ستيز با مهاجمان ضدّ دين موفق خواهند بود. ضريب ستيز دشمنان دين را قرآن كريم چنين ترسيم مي فرمايد:

۱.صهيونيست ها و اسرائيلي صفتان، همواره نقشه‌ شومِ تازه طرح مي كنند:«لا تزال تطّلعُ علي خائنةٍ منهم»

۲.انگيزه خيانت آنان، تنها در مسايل سياسی و نظامی و اقتصادی و... خلاصه نمی‌شود، بلكه می‌کوشند كه اسلام زدايی كنند و مسلمانان را از اسلام خارج سازند:«ولا يزالون يقاتلونكم حتي يَرُدُّوكم عن دينكم ان استطاعوا...»

۳.هدف صاحبان مكاتب گوناگونِ الحاد يا شرك يا كفرِ نسبی، فقط خارج ساختن مسلمانان از حوزه‌ اسلام نيست، بلكه داخل ساختن مسلمانان در قلمرو مكتب ضلال خود و تابع ساختن و ذليل كردن آنان را هدف نهایی خود قرار داده اند:«ولن ترضي عنك اليهود و لا النّصاري حتّي تتبع ملّتَهم»

۴.برای نيل به اين هدف شوم، از جاسوسان و نفوديان مدد می‌گیرند:«وفيكم سَمّاعون لهم»

کتاب ولایت فقیه صفحه۳۲۰

جزء مقدّرات الهی بودن شکست دشمنان دین

جزء مقدّرات الهی بودن شکست دشمنان دین

آیت الله العظمی جوادی آملی:

فرمود:«سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِی قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلُ وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلاً» ، در آیه ۲۱ سوره مبارکه «مجادله» این است که فرمود این را ما منظّم در قضا و قدر ثبت کردیم:«کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِی إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ»، این مقدَّر الهی است! با دین کسی در بیفتد، با مؤمنین کسی در بیفتد الّا و لابد شکست می‌خورد! تمام تلاش و کوشش ما باید این باشد که از قرآن و عترت جدا نشویم «از خارجی هزار به یک جو نمی‌خرند»! فرمود: ﴿کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِی﴾، به هر بهانه‌ای بیگانه بخواهد دست بزند شکست خواهد خورد! چند بار در همین سوره‌ ای که سخن از فتح مُبین و سخن از فتح قریب است ملاحظه فرمودید که مدام می‌گوید:«وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماوَاتِ وَ الأرْضِ» یا «لِلَّهِ مُلْکُ السَّماوَاتِ وَ الأرْضِ»، این برای این است که بیگانه از کدام راه می‌خواهد استفاده کند؟! یک باور دینی می‌طلبد که نمونه‌ آن را شما در این دفاع مقدّس ملاحظه فرمودید.

تفسیر سوره فتح جلسه ۷

۱۳۹۵/٣/۱۰

هشدار قرآن کریم نسبت به خطر صهيونيستها

آيت الله العظمی جوادی آملی

هشدار قرآن کریم نسبت به خطر صهيونيستها:

لَا تَزَالُ تَطَّلِعُ عَلَى خَائِنَةٍ مِنْهُمْ... این ها هر روز دارند نقشه می‌کشند.

نکات مهم تفسیری آیه 76 سوره واقعه

عاقبت اصرار بر گناه

آیه ۷۶ سوره وَاقِعَه می‌فرماید:

«کَانُوا یَصِرُّونَ عَلَی الْحِنْثِ الْعَظِیمِ»

(آنان بر گناه بزرگ پافشاری می‌کردند.)

درس تربیتی از آیه:
این آیه به ما هشدار می‌دهد که اصرار بر گناه، به‌ویژه گناهان بزرگ، انسان را از رحمت الهی دور می‌کند و قلب را تاریک می‌سازد. در تربیت اسلامی، چند نکته کلیدی از این آیه قابل برداشت است:

۱. پرهیز از عادت به گناه:

تکرار و پافشاری بر خطا، وجدان اخلاقی را تضعیف می‌کند و گناه را در نظر انسان کوچک جلوه می‌دهد.

امام علی (ع) می‌فرمایند: «مُداومَةُ الذَّنبِ ذُنوبٌ» (همیشگی کردن گناه، گناهان را می‌آفریند) – یعنی اصرار بر گناه، انسان را به ورطه‌های بدتری می‌کشاند.

۲. توبه و بازگشت به سوی خدا:

قرآن بارها بر توبه‌ی سریع تأکید دارد: «وَتُوبُوا إِلَی اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ» (همگی به سوی خدا توبه کنید).

اصرار نکردن بر گناه و جبران گذشته، نشانه‌ی ایمان زنده است.

۳. مراقبت از گناهان بزرگ (کبیره):

«حِنثِ عَظِیم» اشاره به پیمان‌شکنی، شرک، یا گناهانی دارد که پیامدهای ویران‌گر دارند.

در روایات، گناهانی مانند ستم، قطع رحم، و ترک نماز از جمله گناهان بزرگ شمرده شده‌اند.

۴. تربیت نفس:

انسان باید همواره مراقب باشد که نفس اماره او را به تکرار گناه وسوسه نکند.

امام صادق (ع) فرمودند: «لَیسَ مِنّا مَن لَم یُحاسِب نَفسَهُ کُلَّ یَومٍ» (از ما نیست کسی که هر روز خود را محاسبه نکند).

نتیجه‌گیری: این آیه به ما یادآوری می‌کند که اصرار بر گناه، روح را می‌میراند و بازگشت به سوی خدا را دشوار می‌سازد. برای تربیت نفس، باید از گناهان دوری کرد، در صورت لغزش به‌سرعت توبه نمود و همواره مراقب اعمال خود بود.

«رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ» (آل عمران: ۱۹۳)

آيت الله العظمی جوادی آملی: در خانه مصلی داشته باشید (تفسیر سوره حجر جلسه 19)

در خانه مصلی داشته باشید

آيت الله العظمی جوادی آملی:

«می‌گویند محتضر اگر جان‌ كندنش سخت شد اين را ببريد در مصلی يعنی همان جايی كه در خانه‌ اش نماز می‌خواند، آنجا كه ببريد او آسان‌تر جان می‌دهد... شايسته است که يك جايی را حالا اگر امكاناتش هست يک اتاق را مخصوص نماز قرار بدهد، نمازخانه كه خودش و بچه‌ هاش در آن اتاق فقط نماز بخوانند، دعاهاشان را، مناجاتشان را آن جا بكنند... اگر نه امكاناتش آن قدر نيست كه يک اتاق مخصوص نماز باشد، يک جای معينی از اتاق را مصلای خود قرار بدهد كه هميشه آنجا نماز بخواند اين در روايات ما هست، در فقه ما هست، در دستورات دين ما هست كه اگر محتضری جان‌ كندنش سخت بود به مصلی‌ ببريد آسان‌تر جان می‌دهد، خب اين بالأخره اثر دارد».

تفسیر سوره حجر جلسه ١٩

بیانات آيت الله العظمی جوادی آملی در تفسیر آیه «لاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ»

بیانات آيت الله العظمی جوادی آملی در تفسیر آیه «لاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ»

«اگر کسی بی مطالعه رفت یک جا حرف زد، معنایش این است که وقت مردم را تلف کرد! درس داده بی مطالعه، بحث کرده بی مطالعه یا دو نفر هم بحث هستند، این شخص باید مطالعه بکند تا فردا در بحث شرکت بکند! همین‌طور رفته در بحث نشسته، این حرمت دارد! فرمود چیزی از مردم کم نگذارید؛ وقت مردم، مال مردم و حق مردم را کم نگذارید! اینها جزء احکام بین‌المللی اسلام است!«لاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ» ، نه از «الناس» ما عام تر داریم، نه از «شیء» مضافاً به اینکه جمع بسته شد اعم داریم؛ فرمود هیچ چیزی را از هیچ‌کس کم نگذارید؛ اگر میخواهید سخنرانی کنید، منبر بروید یا مقاله بنویسید، چیزی را سَر هم نکنید که تحویل مردم بدهید! وقت مردم را ضایع نکنید.»

1395/1/29

دانلود سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد ماه مبارک رمضان سال 1403

سلسله نشست‌های ماه مبارک رمضان

مراجعۀ دردمندانه به قرآن کریم

در محضر استاد: حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد

جلسه سوم: ۲۴ اسفند ١۴٠٣ - دفتر آیت الله صانعی (رحمه الله)

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی (آیه ۵۱ سوره نور)

تدبر درآیات کلیدی

استاد دکتر محمد الهی خراسانی

۱۱ رمضان ۱۴۴۶

آیه ۵۱ نور

موضوع: آزمون ایمان

💠 إِنَّما كانَ قَولَ المؤمِنِين إِذا دُعُوا إِلَى اللَّهِ ورسولِهِ لِيَحكمَ بينَهُم أَن يَقولوا سَمِعنَا وأَطَعنَا وأولَٰئِك هُمُ المفلِحُون

💠گفتار مؤمنان هنگامیکه آنان را به سوی خدا و پیامبرش میخوانندتا میانشان داوری کند،فقط این است که میگویند: شنیدیم و اطاعت کردیم و اینانند که رستگارند

🔰میزان آزمون مؤمنان

حق پذیری و تسلیم حق بودن

(ولو به نفع و مطابق خواستش نباشد)

✅هرکس حق داوری میان مؤمنان را ندارد

✅قرآن اجازه داوری پیش طاغوت نداده

✅برای داوری دعوت به خدا و رسول میشوند(حکم خدا و حکم رسول)

❓چرا حکم و ولایت پیامبر همان حکم و ولایت خداست؟

🔹وَما يَنطِقُ عَنِ الهَوَى

🔸إِن هُوَ إِلَّا وَحيٌ يوحَى

(۳ و ۴ نجم)

🔹و ازروی هوا و هوس سخن نمیگوید

🔸گفتار او چیزی جز وحی که به او نازل می شود،نیست

🔰وظیفه مؤمنان درقبال حکم خدا

سمعنا واطعنا(سمعا وطاعتا)

یعنی میشنوند و می‌فهمند و اطاعت محض دارند

🔹فَلا وربِّك لَا يؤمِنونَ حتَى يُحَكِّموك...

(۵۶ نساء)

🔸به پروردگارت سوگند که آنان مؤمن حقیقی نخواهند بود،مگر آنکه تورا در آنچه میان خود نزاع واختلاف دارند به داوری بپذیرند؛ سپس از حکمی که کرده ای دروجودشان هیچ دلتنگی و ناخشنودی احساس نکنند،وبه طورکامل تسلیم شوند.

🔻تفاوت

✅ مؤمن دنبال حق است و منافق خیر

✅مؤمن اهل عمل و منافق اهل حرف

(۴۷نور)

حکم خدا توسط کتاب آسمانی،پیامبر، ائمه و فقیه عادل بیان میشود

۲۲ اسفند۱۴۰۳

مسجد سهله، مشهد مقدس

لینک پشتیبان

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی (آیه ۱۷ سوره زمر)

تدبر در آیات کلیدی

استاد دکتر محمد الهی خراسانی

۹ رمضان ۱۴۴۶

آیه ۱۷ زمر

موضوع: طاغوت

🔹 وَالَّذينَ اجتَنَبُوا الطَّاغوتَ أَن يَعبُدوها وأَنَابوا إِلَى اللَّهِ لَهمُ البُشرَى فَبشِّر عِبَاد

🔸و کسانیکه از پرستیدن طاغوت[یعنی بتها،اربابان کفر و شیطانهای سرکش] دوری کردند و به سوی خدا بازگشتند،بر آنان مژده باد؛ پس به بندگانم مژده ده

🔻طاغوت

مظهرطغیان و سرکشی در برابر خدا

🔻برجسته‌ترین مصداق طاغوت

شیطان(ابلیس)

🔻 آیت الکرسی

فَمَن يَكفُر بِالطّاغوتِ وَيُومِن بِاللَّهِ

اول کفر به طاغوت،بعد ایمان به خدا

🔻يَعبُدُوهَا (پرستیدن)

☑️هرگونه اطاعت و در واقع عبدکسی بودن

☑️اصلأ مقصود آیه منحصر در بت پرستی مشرکان نمیشود

☑️مقصود هرکسیکه، درهر جایگاهی، بجای دل به خدا بستن، دل به کدخدا ببندد

☑️ بت پرستی یعنی، تعظیم در برابر استکبار

🔻إيّاک نعبُد و إِيّاك‌ نستعِين‌

فقط تو را عبادت می‌کنیم،

و فقط از تو یاری می‌جوییم؛

🔰مسلمان غیور:

✅اهل کفر به طاغوت

✅اهل ایمان به پروردگار

🔻مصداق:

✔️اصحاب فیل

✔️طوفان شن طبس

🔰شبهه

🔹كُلُّ رَايَةٍ تُرفَعُ قبلَ قيامِ اَلقائِم صاحبُها طاغوت

🔸هرپرچمی قبل از قیام قائم بالا رود طاغوت است

🔻جواب نقضی

❓چرا پرچم قیام حسینی و زید و یمانی مورد تمجید ائمه بوده؟

🔻جواب حلی

فضای صدور روایت برای قیام بدون تأیید ائمه و مدعیان مهدویت بوده

📣 قیام های تحت نظر ائمه یا نائب ایشان(فقها)،جهت مقدمه سازی ظهور ضروری است

۲۰ اسفند۱۴۰۳

مسجدسهله، مشهدمقدس

لینک پشتیبان

سخنان رهبر انقلاب افق جدیدی در معرفی تفسیر تسنیم باز کرد

گفت‌وگو با حجّت‌الاسلام والمسلمین سعید جوادی‌آملی، رئیس بنیاد علوم وحیانی اسراء درباره‌ی برخی از ابعاد شخصیتی و علمی حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی و مهم‌ترین امتیازات تفسیر تسنیم

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری همایش بین‌المللی تفسیر تسنیم فرمودند: «راجع به آیت‌الله آقای جوادی، به نظر من حوزه واقعاً وام‌دار ایشان است؛ ایشان کار بزرگی انجام دادند. اینکه انسان از یک جای کوچکی شروع کند تفسیر قرآن را و چهل سال آن را ادامه بدهد، این کار آسانی نیست؛ یعنی انسان وقتی فکر کند، خواهد دید کار خیلی بزرگی است استقامت بر این کار، خسته نشدن در این کار، تردید پیدا نکردن در ادامه‌ی این کار، بلکه شاید ــ من البتّه توفیق پیدا نکردم این را نگاه کنم بفهمم ــ احتمالاً شوق و ذوق مفسّر محترم نسبت به آیات در گذشت زمان بیشتر هم شده باشد؛ احتمالاً باید این‌جور باشد.» ۱۴۰۳/۱۲/۰۴

این همایش به همراه آیین رونمایی از هشتاد جلد تفسیر تسنیم، ششم اسفند ۱۴۰۳ در مدرسه‌ی عالی دارالشّفاء قم برگزار شد. به همین مناسبت رسانه‌ی KHAMENEI.IR در گفت‌وگو با حجّت‌الاسلام والمسلمین سعید جوادی‌آملی، رئیس بنیاد علوم وحیانی اسراء و عضو شورای سیاست‌گذاری همایش، برخی از ابعاد شخصیتی و علمی حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی و مهم‌ترین امتیازات تفسیر تسنیم را بررسی کرده است.

مطالعه متن کامل گفت‌وگو:

khl.ink/f/59636

Farsi.Khamenei.ir

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی (آیه ۱۰۴ انعام)

تدبر در آیات کلیدی

استاد دکتر محمد الهی خراسانی

۷ رمضان ۱۴۴۶

آیه ۱۰۴ انعام

موضوع: بصیرت

💠 قدجَاءَكُم بَصائِرُ مِن رَبِّكُم

💠 فَمَن أَبْصَرَ فَلِنَفسِهِ

💠 ومَن عَمِيَ فَعَلَيهَا

💠 ومَا أَنَا عَلَيكُم بِحَفِيظٍ

(۱۰۴ انعام)

🔹به راستى رهنمودهايى از جانب پروردگارتان براى شما آمده است

🔹پس هر كه به ديده بصيرت بنگرد به سود خود او

🔹و هر كس از سر بصيرت ننگرد به زيان خود اوست

🔹و من بر شما نگهبان نيستم

🔻بصر - بصر داشتن

چشم سر - با چشم سر دیدن

🔻بصیرت - بصیرت داشتن

چشم دل - تحلیل کردن دیده ها

✅ بصیرت

قدرت تشخیص

🔻قتل امیرالمؤمنین(ع)

فَقدُ البـصَر،أَهوَنُ مِن فِقـدانِ البـصيرَةِ

نابينايى، آسان ترو قابل تحمل تر از نداشتن بينش و بصيرت است

غررالحکم

✅ انبیاء و کتابهای آسمانی آمدن تا به ما بصیرت دهند

✅ آیات قرآن،قدرت تشخیص درست و بصیرت به انسان میدهد

💠 قَد جَاءَكُم بصَائِر مِن ربِّكُم

✔️رب یعنی:🔻

پروردگاری دارید که شما رو رها نکرده

✔️قیمت شما فقط بهشت خداست

✔️«اِنَّ هذَا القُرءان یهدی للَّتی هیَ أقوم»

بی تردید این قرآن به استوارترین آیین هدایت میکند

💠 فَمَن أَبصَرَ فلِنفسِه

هر کس نبیند،به نفع خود عمل نکرده

💠 وَمَن عَمِي فَعليها

هر کس کوری دل دارد،زیان میبیند

💠 وَما انَا عَلَيكم بِحفِيظ

✔️شما مختارید

✔️لا اکراه فی الدین

صرفا تلاوت قرآن، بهره ما نباشد،

بلکه بصیرت به آیات قرآن پیدا کنیم

۱۸ اسفند۱۴۰۳

مسجد سهله، مشهدمقدس

لینک پشتیبان

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی (بخش پنجم)

تدبر در آیات کلیدی

استاد دکتر محمدالهی خراسانی

۵ رمضان ۱۴۴۶

آیه۱۵۲ انعام (بخش پنجم)

موضوع: وفای به عهد

💠وَبِعَهدِ اللَّهِ أَوفوا ذَٰلِكُم وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَذَكَّرونَ

💠و به پیمان خدا وفا کنید؛خدا این [گونه] به شما سفارش کرده تا پند گیرید

وَبِعَهدِ اللَّهِ أوفُوا

☑️ ۱- وفای به عهد

ازمهمترین ویژگیهای قرآن برای مؤمنان🔻

وفای به عهد

🔹وَالَّذِينَ هُم لِأَمَانَاتِهِم وَعَهدِهِم رَاعون (مؤمنون: ۸)

🔸و آنان که امانت ها و پیمان های خود را رعایت می کنند

🔹وَالمُوفُونَ بِعَهدِهِم إِذَا عَاهَدُوا (بقره: ۱۷۷)

🔸و نيز كسانى هستند كه چون عهدى مى بندند بدان وفا مىكنند

🔹وَاذْكُر فِي الكِتَابِ إِسمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الوَعدِ وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا (مریم: ۵۴)

🔸و دراین کتاب، [سرگذشتِ] اسماعیل را یاد کن،که او وفا کننده به عهد و فرستاده ای پیامبر بود

🔻پیامبراکرم (ص)

لا دينَ لِمَنْ لا عَهدَ لَهُ

🔻پیامبر اکرم(ص)

🔰نشانه های نفاق

✔️ دروغگویی

✔️ عدم وفای به عهد

✔️ خیانت در امانت

☑️ ۲- عهد الهی

🔻دو شکل دارد

✔️عهد خدا بر بندگان

تبعیت نکردن از شیطان

أَلَم أَعهَد إِلَيكُم يَا بَنِي آدَمَ أَن لَا تَعبُدُوا الشَّيطَان (یس: 60)

✔️عهد خدا به بندگان

وَأَن لَوِ استَقاموا عَلَى الطَّريقَة...

(جن: ۱۶)

نکته

چه کسانی پای عهدشان با خدا می ایستند؟

🌹شهدا (۲۳ احزاب)

۱۶ اسفند۱۴۰۳

مسجدجنت، مشهدمقدس

لینک پشتیبان

روزآمدی در تفسیر (تفسیر امین تفسیر رهبر انقلاب)

تفسیر امین روزآمدی در تفسیر

به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان، رسانه‌ی KHAMENEI.IR در سلسله یادداشت‌های کوتاهی، با عنوان «تفسیر امین» سی ویژگی ممتاز تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را تبیین می‌کند.

در ششمین شماره از این مجموعه، به روز بودن مباحث تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شده است.

در یادداشت پیشین اشاره کردیم یکی از نوآوری‌های تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منطق ایشان در انتخاب سوره‌های قرآن برای تفسیر است. این نوآوری بر مبنای نقش زمان و مکان در تفسیر قرآن، استوار است. یکی از شاگردان درس تفسیر ایشان در قبل از انقلاب می‌گوید:

«آیت اللّه خامنه‌ای در آن زمان این‌گونه ارزیابی می‌کردند که دوران ما دوران مکه است؛ دوران خودسازی و دوران سازندگی. دورانی است که باید افراد از نظر تربیتی و روحی ساخته شوند و تربیت شوند برای وارد شدن به مرحله‌ی درگیری و انقلاب علیه رژیم؛ بنابراین، بر اساس الگو گرفتن و مدل‌گیری از زندگی پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله)، پیشنهادِ تفسیر قرآن را دادند». (انصاری‌زاده، مرتضی، مسجد رهبر، ص۱۴۶)

همین منطق اقتضا می‌کرد ایشان بعد از انقلاب اسلامی، سوره‌های مدنی را برای تفسیر انتخاب کنند؛ زیرا سوره‌های مدنی بیشتر بر جنبه‌ی حکمرانی و حکومتی تأکید دارند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در یکی از جلسات تفسیری بعد از انقلاب (در دوران ریاست‌جمهوری)، علت انتخاب سوره‌ی مجادله را برای تفسیر، چنین بیان می‌کنند:

«علّت اینکه اینجا را انتخاب کردیم این است که سوره‌های جزء بیست‌وهفتم و بیست‌وهشتم و این حدود، غالباً سوره‌های مدنی است و از سوره‌هایی است که در مدینه طیّبه بر پیغمبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شده و مربوط است به بعد از تشکیل حکومت اسلامی، یعنی مثل وضع کنونی ما. نوع مطالب و مسائلی که بعد از تشکیل حکومت برای یک جامعه لازم است با نوع مطالب و مسائلی که [مربوط به] حین مبارزه مردم برای تشکیل حکومت اسلامی است فرق می‌کند؛ کما اینکه شما در جامعهٔ خودمان هم این را مشاهده می‌کنید. امروز شما یک مسائلی دارید که این مسائل قبل از بهمن ۵۷ برای شما وجود نداشت، مطرح نبود؛ آن روز مسائلی داشتید که امروز برای شما مطرح نیست». (تفسیر سوره مجادله، ص۱۵)

این سخن حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بیانگر این است که مفسر قرآن باید چنان به اقتضائات و شرایط زمانی و مکانی توجه کند که بر اساس نیازهای جامعه، قرآن را تفسیر کند. فایده مهم این سبک تفسیری این است که مفسر می تواند تازگی و طراوت قرآن را برای هر نسلی نشان دهد؛ جامعیت و پاسخگو بودن قرآن در هر زمان و عرصه‌ای را ثابت کند.

آرای تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را می‌توان در دو شیوه بیانی تقسیم‌بندی کرد. شیوه اول، دروس تفسیر ایشان است که اکنون بیش از ۱۰ سوره از آن توسط انتشارات انقلاب اسلامی چاپ شده است. شیوه دوم، توضیح آیات یا آرای تفسیری در سخنرانی‌ها و نگاشتن پیامهای مکتوب است. ویژگی منحصر به فرد در شیوه بیانی دوم این است که ایشان در طول ده‌ها سال، متناسب با نیازهای علمی و اجتماعی جامعه و نظام اسلامی (متناسب با اقتضائات زمانه) به تفسیر یا توضیح آیات قرآن پرداخته‌اند.

با نگاه اجمالی به بیانات منتشر شده حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، به وضوح در می‌یابیم که ایشان تقریباً در تمام سخنان خود به آیات قرآن استناد و استدلال کرده و آنها را شرح یا تفسیر می‌دهند. همچنین ایشان به برخی از آیات بنیادی بیشتر پرداخته‌اند. به طور مثال آیه ۴۰ سوره حج، آیه ۱۰۳ سوره آل‌عمران، آیه ۲۴ سوره ابراهیم، آیه ۲۵ سوره حدید، آیه ۲۹ سوره فتح، آیه ۷ سوره محمد، آیه ۲۳ سوره احزاب، آیه ۶۰ سوره انفال، آیه ۱۱۲ سوره هود، آیه ۲۲ سوره احزاب، آیه ۱۶۹ و ۱۷۰ سوره آل‌عمران و ده‌ها آیه دیگر، بیشترین آیاتی هستند که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به شرح و تفسیر آنها پرداخته‌اند. این ویژگی در آرای تفسیری بیانات معظّم‌له ــ که به مناسبتهای مختلف ایراد می‌شود ــ به علت تکرار آیات و تطبیق بر مسائل روز در طول ده‌ها سال، تأثیر بسزایی در جامعه‌سازی اسلامی دارد.

آیت الله العظمی جوادی آملی: گسترش فرهنگ سلام

گسترش فرهنگ سلام

آیت الله العظمی جوادی آملی:

افشاء يعنی گسترش سلام فضيلت است، هرچند به آرامی باشد نه علنی و با صدای بلند. گاهی كسی به اشخاص يا گروهی سلام مي گويد؛ امّا اگر آن را همگانی سازد، سبب گستردگی فرهنگ آن شده است، از اين رو در دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان از خدا می خواهيم كه توفيق افشای سلام را به ما بدهد:

اللهمّ ارزقني فيه رحمة الأيتام و إطعام الطّعام و إفشاء السّلام و صحبة الكرام بطَولك يا ملجأ الآملین.

تسنیم، ج۲۰، ص۶۱

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی (بخش چهارم)

تدبردر آیات کلیدی

استاد دکتر محمدالهی خراسانی

۴ رمضان ۱۴۴۶

آیه ۱۵۲ انعام (بخش چهارم)

🔰موضوع: عدالت در گفتار

🔹وَإِذَا قُلْتُم فَاعدِلُوا ولَو كَانَ ذَا قُربَى
🔸و هنگامی که سخن گویید، عدالت ورزید، هرچند درباره خویشان باشد

🔰اَشکال عدالت در گفتار:

✅حرف درست و راست و حق گفتن

✅گفتن فعْدِلُوا در این آیه🔻
عدالت در قضاوت
✔️ خویشاوندی سبب به عدالت رفتار نکردن نباشه

✅شهادت دادن عادلانه

✅حکم و قضاوت حاکم جامعه

🔹يا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا

كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ
وَلَو عَلَى أَنفُسِكُم
أَوِ الْوَالِدَينِ وَالْأَقْرَبِين
إِن يَكُن غَنِيًّا أَو فَقِيرًا
فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا
فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَن تَعدِلُوا..
(۱۳۵ نساء)

🔸اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، پيوسته به عدالت قيام كنيد و براى خدا گواهى دهيد، هرچند به زيان خودتان يا [به زيان‌] پدر و مادر و خويشاوندان[شما] باشد.اگر[يكى از دو طرف دعوا] توانگر يا نيازمند باشد، باز خدا به آن دو [از شما] سزاوارتر است؛ پس، از پى هوس نرويد كه [درنتيجه ازحق‌] عدول كنيد.

✅ وصیت،اقرار و...

مصداق در نهج‌البلاغه

رفتار حضرت امیرالمؤمنین (ع)با برادر فقیرش عقیل

خطبه۲۲۴

☑️ دستورات ایشان به قاضی:

در نگاه و گفتار و نشستن و حکم رعایتِ عدالت کن - نامه ۷۶

و نباید دشمنی با گروهی، شما را بر آن دارد که عدالت نورزید (۸ مائده)

۱۵ اسفند۱۴۰۳

مسجد جنت، مشهد مقدس

لینک پشتیبان

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی (بخش سوم)

تدبر در آیات کلیدی

استاد دکتر محمدالهی خراسانی

۳رمضان۱۴۴۶

آیه۱۵۲ انعام (بخش سوم)
🔰موضوع: تکلیف

🔹لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَها
(۱۵۶ انعام)
🔸هیچ کس را جز به اندازه توانش تکلیف نمیکنیم

🔹لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفسًا إِلّا وسعَها
(۲۸۶ بقره)

🔰تکلیف:
✔️در لغت از ریشه کلفت
✔️کلفت یعنی زحمت و دشواری
✔️تکلیف کردن کسی، یعنی باری بر دوش او گذاشتن

🔻تکالیف دو جهت دارند
☑️ مکلف شدن افراد، برای برطرف کردن نیاز دیگران
☑️ مکلف شدن افراد، برای برطرف کردن نیاز خودشان (تکلیف معلم به شاگرد)

🔻نکات تربیتی:
✔️پدر و مادر و معلم دلسوز،باید به بهانه های مختلف تکالیفی از بچه بخواهند و این به نفع رشد خود بچه است
✔️این تکالیف هم میتواند در مسائل شرعی و یا اجتماعی باشد
(خصوصا بعد سن تکلیف)

🔻تکلیف الهی حجاب
✔️دارای مشقت است
✔️هیچ نفعی برای خدا ندارد
✔️نفعش در درجه اول برای زن است
✔️زن را محترم و باوقار و باشخصیت میکند

🔰پس تکلیف
☑️زحمت و مشقت،کم و زیاد دارد
☑️این تکلیف به نفع خود فرد است
☑️و خداوند میفرماید که این تکلیف به اندازه وسع هر کس است

🔰انواع تکلیف

✅تکلیف بما لایطاق
خارج و فوق طاقت.
شرع، ازما نخواسته

✅تکلیف طاقت فرسا
میتوان انجام دارد، با تمام توان.
شرع، نخواسته

✅تکلیف درحد وسع
سختی دارد، اما درحد توان افراد.
شرع، این را خواسته

علت بطلان وسواس
خارج از وسع بودن

۱۴ اسفند ۱۴۰۳
مسجدجنت - مشهدمقدس

لینک پشتیبان

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی (بخش دوم)

تدبر در آیات کلیدی
استاد محمدالهی خراسانی
۲رمضاان۱۴۴۶

🌹 آیه۱۵۲ انعام (بخش دوم)
🔰موضوع:قسط

🔹وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ
🔸و پیمانه و ترازو را بر اساس عدالت و انصاف کامل و تمام بدهید؛

💠 وَأَوْفُوا🔰
✔️تمام و کمال دادن
✔️ایفای نقش:تمام و کمال انجام دادن
✔️استیفای حق:تمام و کمال گرفتن

💠 الْكَيْلَ :پیمانه

💠 الْمِيزَانَ :ترازو

💠 بِالقِسْطِ🔰
🔻در دو معنای متضاد
☑️ قاسط :ظالم
قاسطین(فتنه گران شام)
☑️ مقسط :عادل
قسط یعنی عدل
همه جای قرآن به این معنی آمده

🔰تفاوت قسط و عدل :
🔻عدالت:
✔️اعم از قسط
✔️ریشه ای تر از قسط
🔻قسط:
✔️عدالت اجتماعی
✔️جلوه عدالت در زندگی اجتماعی

🔰اهداف انبیاء
🔹إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلها...
(۵۸ نساء)
🔸خدا قاطعانه به شما فرمان میدهد که امانتها را به صاحبانش بازگردانید و هنگامی که میان مردم داوری می کنید،به عدالت داوری کنید

🔹وَيَا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ ۖ ...(۸۵ هود)
🔸و ای قوم من، پیمانه و ترازو را عادلانه [و منصفانه] کامل و تمام بدهید...

🔹وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ
(۱۸۲ شعرا)
🔸و با ترازوی درست وزن کنید

🔹وَيْل لِلْمُطَفِّفِين
(۱ مطففین)
🔸واى بر كم‏فروشان
🔻تطفیف:
☑️درفروش،به مردم کم میدن
☑️درخرید، از مردم بیشتر میگیرن

اسفند۱۴۰۳
مسجد جنت- مشهدمقدس

لینک کمکی

آزادی اجتماعی ریشه قرآنی دارد

آزادی اجتماعی ریشه قرآنی دارد

به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان، رسانه‌ی KHAMENEI.IR برجسته‌ترین آیات اجتماعی و سیاسی در تفسیر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را تبیین کرده است.

در این مطلب، حجت‌الاسلام و المسلمین غلامرضا قاسمیان، کارشناس مسائل قرآنی و استاد حوزه علمیه، ابعاد و نکات مهم آیه ۱۵۷ سوره اعراف را براساس تفسیر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بررسی کرده است.

یکی از کارهایی که به شدّت لازم است در جوامع اسلامی انجام بشود، بازتعریف مفاهیم است و از مفاهیم پایه که باید در نظام اسلامی بازتعریف شوند، مفهوم عدالت و مفهوم آزادی است.

آزادی را باید طوری بازتعریف کنیم که اختلاف و وجوه تمایز خودمان را با غرب نشان بدهیم و ثابت کنیم که ما منطق خودمان را در بحث آزادی داریم و ما مدعی اصلی آزادی هستیم نه غربی که خود را مجاز می‌داند هر کاری در دنیا بکند و اسم آن را هم آزادی بگذارد.

ادامه را بخوانید:

khl.ink/f/59579

تفسیر قرآن مجید رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای

آقای خامنه‌ای متخصص در تفسیر است.» این عبارت شهید مطهری در وصف شخصیت تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تفسیر قرآن را در مشهد و از سال ۱۳۴۳ در ۳۰ سالگی شروع کرد. تفسیر قرآن، یکی از خطوط اصلی زندگی علمی ایشان از ۵۰ سال گذشته تاکنون است.

با نگاهی به سیر تفسیری ایشان در قبل از انقلاب در مشهد و بعد از انقلاب در دوران ریاست جمهوری و سپس در دوران رهبری، به حق می‌توان از ایشان به عنوان یک مفسر بزرگ نام برد.

با نگاهی اجمالی به بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درمی‌یابیم که ایشان در طول این سال‌ها، تنها در سخنرانی‌های عمومی خود تقریباً از «تمام سوره‌های قرآن کریم»، آیاتی را استفاده کرده‌اند. علاوه بر اینکه برخی آیات را ده‌ها بار در سخنرانی‌های خود تکرار کرده‌اند. این حجم استفاده از آیات قرآن، غیر از آیاتی است که در درس‌های تخصصی تفسیر، خارج فقه و مباحث علمی ایشان استفاده شده است.

در این میان، دیدگاه‌های ممتاز تفسیری، نبوغ در برداشت از آیات قرآن، قدرت تدبر در آیات، گستردگی مطالعات قرآنی، تطبیق بر مسائل روز و گره‌گشایی مسئله‌ها بر اساس قرآن کریم، ایشان را به یک متخصص در تفسیر تبدیل کرده است.

یکی از شاگردان قدیمی درس تفسیری ایشان در مشهد، خاطره‌ای را از ۵۰ سال قبل بازگو می‌کند:

«سال ۱۳۵۵ بود که به مناسبتی در تهران حضور داشتم. آن‌جا در جلسه‌ای حاضر شدم که مرحوم شهید مطهری، شهید بهشتی و دکتر شریعتی هم در آن حاضر بودند. این جلسه از بعد نماز مغرب شروع شد و تا اذان صبح طول کشید. هنگام اقامه نماز مغرب و عشا، بین دو نماز، آیت‌الله خامنه‌ای به ترجمه و توضیح سوره صف پرداختند. بعد از پایان سخنان ایشان، شهید مطهری رو به حضّار کرد و فرمود: آقای خامنه‌ای متخصص در تفسیر است.» (سخنرانی حجت الاسلام محمدباقر فرزانه در مراسم رونمایی از آثار تفسیری رهبر معظم انقلاب، ۱۴۰۱/۰۳/۱۴)

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مانند هر مفسر دیگری دارای مبانی، روش‌ها، گرایش‌ها و آرای تفسیری خاصی است. شناخت این ویژگی‌ها ما را در فهم بهتر قرآن کریم کمک می‌کند. از طرفی دیگر سبک تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأثیر به سزایی در جریان تفسیری قبل و بعد از انقلاب اسلامی داشت. لذا وجود ده‌ها کتاب تفسیر ترتیبی و موضوعی از ایشان، اقتضا می‌کند ویژگی‌های تفسیری را بررسی نماییم.

سخنرانی دکتر محمدالهی خراسانی: تدبر در آیات کلیدی

تدبر در آیات کلیدی

دکتر محمدالهی خراسانی

🗓 ۱ رمضان۱۴۴۶

🌹 آیه ۱۵۲ انعام (بخش اول)

🔰موضوع: یتیم

🔹وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّىٰ يَبْلُغَ أَشُدَّه

🔹وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ

🔹لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَها

🔹وَإِذَا قُلْتُم فَاعْدِلُوا وَلَو كَانَ ذَا قُرْبَىٰ

🔹وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ۚ ذَٰلِكُم وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَذَكَّرُونَ

🔸و به مال یتیم جز به روشی که نیکوتر است،نزدیک نشوید تا به حدّ بلوغِ [بدنی و عقلیِ] خود برسد،

🔸و پیمانه و ترازو را بر اساس عدالت و انصاف کامل و تمام بدهید؛

🔸هیچ کس را جز به اندازه توانش تکلیف نمیکنیم؛

🔸و هنگامی که سخن گویید،عدالت ورزید هر چند درباره خویشان باشد،

🔸و به پیمان خدا وفا کنید؛خدا این [گونه] به شما سفارش کرده تا پند گیرید.

🔰اولین نشابه بی دین

💠فذلک الذی يَدعُّ اليتيم

﴿۲ ماعون﴾

💠اين همان كس است كه يتيم را بسختى مى ‏راند

💠كلا بل لا تكرمون اليتیم

﴿۱۷ فجر﴾

💠 اینچنین نیست که میپندارید بلكه يتيم را گرامی نمیدارید

💠 او إِطعام فِي يوم ذِي مسغبةي

یتِيما ذا مقربة﴿۱۳و۱۴بلد﴾

💠یا طعام دادن در روزگرسنگی و قحطی،به یتیمی از خویشاوند

🔰لا تقربوا...

🔻هشدار

مال یتیم خوردن از معاصی وسوسه انگیز است

🔰حتی یبلغ اشده

بلوغ شرعی و اقتصادی(عقل معاش)

۱۲ اسفند۱۴۰۳

مسجد جنت- مشهدمقدس

دانلود سخنرانی صوتی جلسه تفسیر قرآن

آيت الله العظمی جوادی آملی: تازگی همیشگی قرآن کریم

آيت الله العظمی جوادی آملی: تازگی همیشگی قرآن کریم

خدای سبحان محتوا و قالب معجزه پايانی اش، قرآن را به گونه ای سامان داده كه هميشه سفره و مأدبه ای باشد تا همگان در هر عصری بر سر آن بنشينند و از نعمت های معرفتی آن بهره برند.

تاريخ قرآن و تفسير و معارف اسلامی نشان مي دهد كه به بركت قرآن كريم در هر زمانی، درهای معارف جديدی به روی متفكّران گشوده شده، ميوه های بهشتی معرفتش در هر عصری پرسش های فراوانی را پاسخ داده، هماره صاحب نظران مستعدّ را تغذيه مي كند.

از امام صادق (سلام الله علیه) سؤال شد: چرا قرآن با تكرار و درس و نشر، جز تازگی اثر ديگری نمي پذيرد؟ آن حضرت فرمود: «لأنّ الله تبارك و تعالي لم يجعله لزمانٍ دون زمان و لا لناس دون ناسٍ فهو في كلّ زمانٍ جديد و عند كلّ قوم غضٌّ إلي يوم القيامة»؛[۱]

تازگی قرآن برای آن است كه خدای والا آن را برای زمان يا مردم خاصّی نفرستاده است تا تاريخ مصرف آن سپری گردد و كهنه شود و چون هميشگی و همگانی است، در هر زمان جديد است و نزد هر مردمی تا روز قيامت شيرين و پرجذبه است.

[۱]بحارالانوار ج۸۹ ص۱۵

هدايت در قرآن ص۱۹۷

تفسیر وزین تسنیم آیت الله جوادی آملی

بنا به توصیف قرآن کریم از بهشت، بهشتیان در باغ‌های پر نعمت الهی بر کرسی‌های خود می‌نشینند و از شرابی سر به مُهر به نام رحیق سیراب می‌شوند. مُهری که بر این شراب نهاده شده از مُشک است و قرآن دسترسی به آن را سزاوار رقابت و مسابقه می‌داند. این شراب در آمیخته با تسنیم است و تسنیم چشمه‌ای است که مقربان خدا از آن می‌نوشند.

به نظر علامه طباطبایی بنابر توصیف قرآن کریم چشمه تسنیم از شراب رحیق برتر است، زیرا این شراب به سبب آمیختگی با تسنیم دلپذیر می‌شود و از طرف دیگر، چون مقربان از تسنیم می‌نوشند، مرتبه آنان از نیکانی که با شراب رحیق سرمست می‌شوند والاتر است. اما صرف آمیخته بودن محتوای رحیق با تسنیم و وصف قرآن کریم از این ترکیب، نمی‌تواند دلیل برتری یکی بر دیگری باشد، مگر آنکه این برتری از طریق بعضی روایات اثبات شود، یا از معنای کلمه مقربان برتری خاصی نسبت به معنای کلمه ابرار به دست آید.

تفسیر «تسنیم» از تفاسیر ارزشمند جهان اسلام است که طی بیش از ۴۰ سال کوشش و مجاهدت علمی - قرآنی آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی، فقیه، عارف، مفسر قرآن و از مراجع عظام تقلید برای فهم و تدبر بیش از پیش اهل اندیشه و قرآن نگاشته شده است. این تفسیر در شمار «تفاسیر قرآن به قرآن» جای دارد. روش مؤلف، ذکر آیه یا آیات مورد نظر و بررسی آنها طی چهار مرحله‌ است: «گزیده تفسیر»، «تفسیر آیه»، «لطایف و اشارات» و «بحث روایی». عنوان «تسنیم» مأخوذ از آیه ۲۷ سوره مبارکه مطففین در قرآن و نام چشمه‌ای در بهشت است.

نشستن بر سر مأدبه الهی و بهره‌مندی از معارف و از چشمه خوشگوار و جاری «تسنيم» سود جستن، پاداش توجه به قرآن كريم است.

اين جلد از سلسله گرانسنگ «تسنيم»، مزاجی است برگرفته از آيات يكصد و بيست و هفتم تا يكصد و پنجاه و هفتم سوره «بقره» و موضوعاتی چون: معمار و دستيار در بنای كعبه، دعای حضرت ابراهيم (ع) برای ذريّه‌اش، بعثت پيامبر اسلام (ص) در ميان ذرّيه ابراهيم (ع)، معيار رشد و سفاهت، سفارش به مسلمان مردن، تكفير متقابل يهوديان و مسيحيان، عدم تفاوت پيامبران در نبوت عام، كفايت خدای سميع و عليم، ماجرای تغيير قبله، ضرورت و دوام نياز به پيامبر، پاداش ياد خدا، استعانت از خدا به وسيله صبر و نماز، حيات برتر شهيدان، آزمون‌های الهی، وصف مستمر صابران، اثر صلوات الهی و... را دربرمی‌گيرد.

تفسير «تسنيم» در تفسير هر آيه چهار مرحله را در نظر دارد: گزيده تفسير، تفسير آيه (مفردات)، اشارات و لطايف و بحث روايی كه شاخصه ممتاز اين تفسير است.

سرانجام و پس از انجام نگارش ۸۰ جلد از تفسیر «تسنیم» اسفندماه سال جاری در همایش بین‌المللی «تفسیر تسنیم» این گنجینه نورانی به روی اهل معرفت و قرآن گشوده خواهد شد.

رد پلورالیزم از سوی قرآن (آیت‌ الله ابوالقاسم علیدوست تفسیر آیه ۶۲ سوره بقره)

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، استاد درس خارج حوزه علمیه ۱۹ آذرماه در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود به تفسیر آیه ۶۲ سوره بقره «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ» پرداخت که متن سخنان ایشان به شرح زیر است:

این آیه از مباحث پر بحث در فقه و کلام است؛ یکی از سؤالات ابتدایی این است که عدم ذکر مجوس آیا به علت به رسمیت نشناختن آن از سوی خداوند است؟ در حالی که در آیه ۱۷ سوره حج «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ» از مجوس هم یاد شده است. اگر عطف را عطف مغایر بر مغایر و خاص بعد از عام در نظر نگیریم، مجوس هم داخل در اهل کتاب خواهند بود و از مشرکین نیستند بنابراین با اینکه در آیه ۶۲ یادی از مجوس نشده است، آنان جزء اهل کتاب هستند. برخی روایات هم بر این مسئله دلالت دارد و نظر بیشتر فقها هم این است و در قانون اساسی هم مجوس(زرتشتیان) جزء اقلیت دینی به رسمیت شناخته شده‌اند.

در آیه ۶۲ بقره ترتیب آیه اقتضاء داشته است که نصاری ابتدا و بعد صابئین بیاید ولی در برخی آیات دیگر این ترتیب برعکس است ولی نه توصیه به تحقیق در این باره دارم و نه نفی می‌کنم ولی اولویتی هم به این نوع مسائل نمی‌دهم.

سؤال دیگری که ممکن است که پیش آید، این است که ما در این آیات، بودیسم و بودا را نمی‌بینیم؛ از نظر فقها بودیسم مانند هندوئیسم اهل کتاب حساب نمی‌شود، علامه محمدتقی جعفری احتمال اهل کتاب بودن بودیسم را داده است و پیروان زیادی هم در برخی کشورها مانند چین و مالزی و اندونزی و ... دارد لذا اگر کسی در این باره تحقیق کند، ارزشمند هم هست. بعید است که این احتمال صرفاً از سوی علامه محمدتقی جعفری بیان شده باشد و می‌توان نظرات بزرگان دیگری را هم در این باره به دست آوریم. البته هندوئیسم بت‌پرست هستند.

مسئله دیگر ترکیب آیه است که می‌فرماید: ان الذین آمنوا یعنی همه کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح داشته باشند فلهم اجرهم که «ف» در اینجا هم خبر و هم می‌تواند جزا و نتیجه باشد. آیه از مسلمانان درست سخن گفته است یعنی کسانی که ایمان دارند و عمل صالح انجام می‌دهند. حال اگر بدل گرفتیم، ان الذین آمنوا مستقل نخواهد شد.

در تفسیر جامع‌الجوامع طبرسی که ایشان آن را بعد از دو تفسیر از جمله مجمع‌البیان نوشته است می‌آورد: ان الذین آمنوا بالسنتهم و هم المنافقون. یعنی کسانی که ایمان زبانی و نفاق دارند ولی بنده چندین بار هم آن را مطالعه کرده‌ام ولی نمی‌دانم چرا از تعبیر منافقون استفاده کرده است. آیه اصلا از منافقین سخن نمی‌گوید بلکه از مؤمنین و مسلمین سخن می‌گوید. این یارانه‌دادن ایشان ادامه هم یافته است مثلا بعد از من آمن بالله گفته است: من هؤلاء الکفره ولی برچه اساسی در اینجا سخن از کفر به میان آمده است؟ لذا عدم دقت در معنای آیه وجود دارد. البته صاحب مجمع فاضل بزرگی است و خداوند توفیق نوشتن سه تفسیر را به او داده است.

رد پلورالیزم از سوی قرآن

در دوره معاصر ما، نکته اصلی آیه استفاده از مضمون آن برای به رسمیت‌شناختن ادیان و مذاهب مختلف و پذیرش پلورالیزم و تکثرگرایی است. در دهه ۸۰ برخی به جدیت این بحث را مطرح کردند و متأسفانه بعداً فردی که اخیراً مناظره هم با بنده داشت مقاله‌ای به عنوان صراط‌های مستقیم نوشت.

البته ما اگر بخواهیم ظاهر آیه را معنا کنیم، بدون اینکه یارانه‌ای به آن بدهیم، معنای آن این است که خداوند تکثر را پذیرفته زیرا نفرموده است مسیحیان یا یهودیان یا صابئینی که قبل از اسلام بوده‌اند اما سخن ما این است که آیا حق خداوند و قرآن این نیست که مفاهیم آن را در یک منظومه بفهمیم؟

قرآن کتاب تدبر است و بیش از شش‌ هزار آیه در طول ۲۳ سال نازل شده است لذا برای فهم یک آیه باید آیات دیگر را هم ببینیم از جمله آیه ۲۹ سوره مبارکه توبه «قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّىٰ يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ؛ (ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمی‌دانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمی‌گروند قتال و کارزار کنید تا آن‌گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند»؛ یعنی قرآن همانطور که پیروان یهودی و مسیحی را می‌پذیرد تا قبل از اسلام، بعد از اسلام آنان را نمی‌پذیرد؛ به آیه ۸۵ آل‌عمران هم که رجوع کنیم فرموده است: وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ؛ یعنی اگر کسی اسلام را نپذیرد هیچ دینی از او پذیرفته نیست و در آخرت از اهل خسران است. فضا و سیاق آیات قبل هم اقتضاء دارد که مراد از اسلام فقط تسلیم‌بودن نیست بلکه مراد این «اسلام» است.

ما اکراه در دین را قبول نداریم ولی صراط‌های مستقیم را هم قبول نداریم و اخیراً متاسفانه کسانی به جای دین عرفان و معنویت‌ را پیشنهاد می‌دهند بدون اینکه بر حقانیت یک دین تأکید کنند.

در آیه ششم سوره بینه هم فرموده است: «وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَةُ؛ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ ۚ وَذَٰلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ»؛ بنابراین اگر منظومه آیات قرآن را کنار هم بگذاریم و نتیجه بگیریم، هرگز از متن قرآن پلورالیسم و تکثرگرایی و صراط‌های مستقیم بیرون نمی‌آید. این افراد متأسفانه وقتی مطلبی را بیان می‌کنند هر قدر هم استدلال بیاوریم و تذکر بدهیم باز حرف خودشان را می‌زنند و سخن دیگران را حاضر نیستند بشنوند و این از خصوصیات اهل باطل است.

مرجفون در آیه ۶۰ سوره احزاب چه کسانی هستند؟

مرجفون در آیه ۶۰ سوره احزاب چه کسانی هستند؟

آیه شریفه مورد اشاره به فعالیتهاى موذیانه اراذل و اوباش پرداخته مى گوید: اگر منافقان و کسانى که در قلبشان بیمارى است و نیز کسانى که اخبار دروغ در مدینه پخش مى کنند دست از کارشان بر ندارند ما تو را بر ضد آنان مى شورانیم، و بر آنها مسلط خواهیم ساخت، سپس جز مدت کوتاهى نمى توانند در کنار تو در این شهر بمانند! (لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ و الذینهم فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لا یُجاوِرُونَکَ فِیها إِلَّا قَلِیلًا).

«مرجفون» از ماده ارجاف به معنى اشاعه اباطیل به منظور غمگین ساختن دیگران است، و اصل ارجاف به معنى اضطراب و تزلزل است، و از آنجا که شایعات باطل ایجاد اضطراب عمومى مى کند این واژه به آن اطلاق شده است.

«نغرینک» از ماده اغراء به معنى دعوت به انجام کار یاد گرفتن چیزى توأم با تشویق و تحریض است.

از لحن آیه چنین استفاده مى شود که سه گروه در مدینه مشغول خرابکارى بودند، هر کدام به نحوى اغراض شوم خود را پیاده مى کردند، و این به صورت یک برنامه و جریان در آمده بود و جنبه شخصى و فردى نداشت.

نخست منافقین بودند که با توطئه هاى ضد اسلامى براى براندازى اسلام مى کوشیدند.

دوم اراذل و اوباش که قرآن از آنها تعبیر به بیماردلان کرده (الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ) همانگونه که این تعبیر در آیه 32 همین سوره احزاب در مورد افراد هوسباز و شهوتران نیز آمده است «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ: اى همسران پیامبر هنگامى که سخن مى گوئید با نرمش سخن مگویید مبادا بیماردلان در شما طمع کنند».

گروه سوم کسانى بودند که پخش شایعات در مدینه مخصوصا به هنگامى که پیامبر (ص) و ارتش اسلام به غزوات مى رفتند به تضعیف روحیه بازماندگان مى پرداختند، و خبرهاى دروغین از شکست پیامبر (ص) و مؤمنین مى دادند، و به گفته بعضى از مفسران این گروه همان یهود بودند.

و به این ترتیب هر سه گروه را قرآن مورد تهدید شدید قرار داده است.

این احتمال نیز در تفسیر آیه وجود دارد که برنامه هاى تخریبى سه گانه فوق همگى کار منافقان بوده و جدا ساختن آنها از یکدیگر جداسازى اوصاف است نه اشخاص.

به هر حال قرآن مى گوید: اگر اینها به اعمال زشت و ننگین خود ادامه دهند دستور حمله عمومى و یورش به آنها را صادر خواهیم کرد، تا با یک حرکت مردمى مؤمنان، همه را از مدینه ریشه کن سازیم، و آنها نتوانند دیگر در این شهر بمانند.

و هنگامى که از این شهر رانده شدند و از تحت حمایت حکومت اسلامى طرد گشتند هر کجا یافته شوند گرفته خواهند شد و به قتل خواهند رسید! (مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلًا).

ر. ک: تفسیر نمونه، ج 17، ص 430.

نکات تفسیری کوتاه آیه 25 سوره مبارکه نساء

بسم الله الرحمن الرحیم

نکات تفسیری کوتاه آیه 25 سوره مبارکه نساء

قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي

موسی عرضه داشت: پروردگارا، شرح صدرم عطا فرما (که از جفا و آزار مردم تنگدل نشوم).

نکته ها

همين كه حضرت موسى عليه السلام به رسالت الهى مأمور گرديد، چهار خواسته را از خداوند طلب نمود:

سعه‌ى صدر. «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي» شرايط آماده. «وَ يَسِّرْ لِي أَمْرِي»

بيان روان. «وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِي» داشتن وزير. «وَ اجْعَلْ لِي وَزِيراً»

چون حضرت موسى عليه السلام به مسائل متعدّد عبادى، سياسى، انقلابى، اجتماعى، اخلاقى، فردى و جمعى مأمور شده بود و طبعاً پرداختن و توجّه لازم به هر كدام، انسان را از ساير امور غافل مى‌سازد، لذا سعه‌صدر در رسيدن به همه‌ى اين موارد كاملًا ضرورت دارد.

سعه‌ى صدر، هم براى خود انسان لازم است، هم براى انجام مسئوليّت وكلمه‌ «لِي» رمز آن است كه دريافت وحى، نياز به ظرفيت بزرگ دارد. چنانكه در سوره انشراح در مورد پيامبر صلى الله عليه و آله آمده است: أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ‌ ... إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً ويژگى هاى قلب مؤمن و كافر قلب مؤمن و كافر هريك جايگاه امرى است، از جمله:

قلب مؤمن - قلب كافر:

حيات. «أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ» مرض. «فِي قُلُوبِهِمْ مَرَض

شفا. «وَ يَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ» قساوت. «جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِيَةً»

طهارت. «امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ»

عدم پذيرش. «أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ»

سعه صدر. رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي مُهرخوردن. طَبَعَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ

💎پیام ها

۱-به جاى ترس و فرار از مسئوليّت، امكانات و مقدّمات و ابزار آن را از خداوند بخواهيم. «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي»

۲- دعا قبل از هر كارى، رمز توكّل ومايه‌ى دفع خطرات و آفات راه است، هر چند دعا خود نيز عبادت واعلام نياز به شمار مى‌رود. «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي»

۳- ارشاد و تربيت مردم و مبارزه با طاغوت‌ها، بستگى تام به صبر و حوصله‌ى مربى و مجاهد دارد. «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي»

۴- رسالت، با تندى و خشونت سازگار نيست. كار بزرگ، روح بزرگ مى‌خواهد. «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي» (موسى عليه السلام در يک درگيرى، يک نفر را با مشت كشته بود، از اين روى از خداوند طلب شرح صدر كرد.)

۵- دعاى انبيا در قرآن، با اسم‌ «رَبِّ» است. «رَبِّ»

۶- دريافت الطاف الهى، روح وسينه‌اى گشاده لازم دارد. «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي»

۷- با سعه‌ى صدر كارها آسان مى‌شود. «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي وَ يَسِّرْ لِي أَمْرِي»

آیت الله دکتر محمود رجبی - جهاد در راه دفاع از دین

جهاد در راه دفاع از دین، وطن و ارزش‌های حقیقی یک ملت، از مسائل دینی است که در آیات و روایات متعدد مورد تاکید قرار گرفته است؛ البته این مسئله فارغ از بعد دینی موضوعی عقلانی است و هر انسان آزاده‌ای در برابر تجاوز دیگران به خود، خانواده و جامعه‌ خودش حساس است.

اخیرا رژیم کودک‌کش اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه حمله کرد که با پاسخ شدید ایران روبرو شد؛ در این فضا برخی، شبهات و تردیدهایی در مورد این دفاع مشروع و عقلایی مطرح کردند.

خبرنگار ایکنا با هدف بررسی مشروعیت دفاع و جهاد با آیت‌الله محمود رجبی؛ عضو شورای عالی حوزه و رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) درباره مبانی دفاع مشروع گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید؛

ایکنا ـ نگاه اسلام و قرآن به دفاع و جهاد در راه دفاع از ارزش‌ها و میهن چیست؟

دفاع یک امر عقلی و عقلایی و طبق فطرت هر انسان است و حتی کودکان طبق فطرت دست نخورده و اولیه، دفاع از خود را حق می‌دانند؛ در نظامات بین‌المللی و مکاتب و مذاهب هم این مسئله به رسمیت شناخته شده است یعنی حتی اگر در ادیان و قرآن و روایات بیان نشده بود باز یک اصل عقلایی و نهادینه در نهاد انسان‌ها است. اسناد جوامع بین‌المللی مبتنی بر همین اصل است ولی در قرآن کریم هم در مورد فلسفه دفاع مسلمین از نظام و کشور و خاک و ارزش‌های خودشان آیات فراوانی وجود دارد؛ از جمله قرآن کریم فرموده است: وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا ۗ وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ؛ این آیه یکی از فلسفه‌های دفاع را در این می‌داند که اگر دفاع نباشد نه تنها مساجد و اماکن مقدس ادیان دیگر باقی نمی‌ماند بلکه اثری از اصل دین و توحید هم وجود نخواهد داشت.

ادیان به صورت کلی در برابر تجاوزگری ستمگران و زیاده‌خواهان می‌ایستند. طبیعتا اگر دفاع نباشد حتی مظاهر دینی و ظواهر هم از بین می‌روند؛ بنابراین دفاع یک امر عقلانی و مشروع است؛ از اوجب واجبات حفظ نظام اسلامی است و هر کجا تعرضی به نظام اسلامی صورت بگیرد باید از آن دفاع کنیم. علاوه بر این در مورد ظلم به مظلومان و لزوم دفاع از مظلوم در برابر ظالم هم آیات و روایات متعددی داریم. حتی بر اساس آیات قرآن کریم، اگر کسی به صورت غیرعلنی مورد ظلم واقع شود می‌تواند به صورت علنی آن را به دیگران اعلام و در دادگاه علیه فرد شکایت کند.

قرآن کریم فرموده است: لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ ۚ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا. امروز آنچه را از رژیم صهیونیستی شاهد هستیم مصداق بارز ظلم بر مظلوم و بر ملت‌های منطقه است و وظیفه هر مسلمانی است که اگر مسلمان دیگری مورد ظلم دشمنان اسلام قرار دارند از آنان دفاع کند. قرآن کریم فرموده است: وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا. یعنی دفاع از محرومان در حد جنگ و قتال؛ بر این اساس اگر به وظیفه عمل نکنند یعنی انسان سالمی نیستند وگرنه انسان سالمی که عقل خود را دارد و انسانیت و اسلام خود را از دست نداده است فطرتا، عقلا و شرعا باید به دفاع در برابر متجاوز بایستد.

دفاع در برابر ظالم، نه تنها مشروع بلکه لازم و واجب است و علاوه بر این آیاتی در خصوص تعدی و تجاوز داریم از جمله اینکه فرموده است: الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ. اگر کسی به شما تعرضی داشت شما هم متعرض او شوید و از کنار او نگذرید و این حق دینی و شرعی است و باید در برابر متجاوز بایستیم. حتی طبق آیات سوره مبارکه حجرات اگر دو طایفه مسلمان با یکدیگر درگیر جنگ شدند باید با کسی که تعدی کرده و ظلم می‌کند مبارزه شود. وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَىٰ فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّىٰ تَفِيءَ إِلَىٰ أَمْرِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ.

در آیه دیگری هم فرموده است: وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا ۖ فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ؛ یعنی پاداش کار بد، کار بد در برابر آن است. بنده این آیات را از باب نمونه عرض کردم وگرنه آیات متعدد دیگری هم داریم. در مجموع کسانی که متعرض محرومان و مسلمین و مستضعفان می‌شوند، ولو اینکه موحد هم نباشند باید از آنان دفاع شود و در روایات هم فراوان چنین تعابیری وجود دارد که یکی از مشهورترین این روایات آن است که فرمود: قال رسول الله (ص) «مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنادِی یا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِم». هر کسی صدای یک‌نفر موحد را بشنود یعنی قید مسلمان‌بودن هم ندارد و از او کمک بخواهد ولی به کمک او نرود مسلمان نیست. بنابراین طبق آیات و روایات وظیفه داریم و کوتاهی در این زمینه، کوتاهی نسبت به دستورات اسلامی است.

ایکنا ـ آیا در سیره پیامبر(ص) هم نمونه‌هایی در این زمینه وجود دارد؟

بله. در سیره پیامبر(ص) هم این موارد مشهود است؛ از جمله نقض عهدهایی که در دوران آن وجود مقدس از سوی دشمنان صورت گرفت؛ قرآن کریم فرموده است: وَإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ ۙ إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ؛ یعنی این تعهد و پیمان در صورتی که آنان، آن را بشکنند اعتباری ندارد و مسلمین هم نباید به آن پایبند باشند. امروز جنایات رژیم صهیونیستی مصداق تعدی، ظلم و زور و خیانت و مقابله با دین و از بین بردن یاد خداوند و زیر پا گذاشتن عهد و پیمان‌های بین‌المللی و مورد تاکید همه کشورها است.

حمله به کنسولگری یک کشور طبق اعتراف همه کشورها، نقض معاهدات بین‌المللی است و حمله این رژیم صراحتا خلاف پیمان‌های جهانی است؛ پیامبر گرامی اسلام(ص) هم در سیره خودشان وقتی ۳ طایفه از اهل کتاب با ایشان پیمان بستند و بعدا آن را زیرپا گذاشتند با آنان برخورد جدی کردند و حتی یک قبیله(بنی نضیر) را مجبور به ترک وطن و تبعید کردند. پیامبر(ص) در ابتدا نسبت به آنان رافت اسلامی به خرج دادند که می‌توانید اموالتان را با خود ببرید ولی آنها باز در صدد توطئه برآمدند لذا آنان را تبعید کردند. در قرآن کریم هم در مورد خیانت بیان شده است: وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيَانَةً فَانْبِذْ إِلَيْهِمْ عَلَىٰ سَوَاءٍ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْخَائِنِينَ؛ و چنانچه از خیانت‌کاری گروهی (از معاهدین خود) سخت می‌ترسی در این صورت تو نیز با حفظ عدل و درستی، عهد آنها را نقض کن، که خدا خیانتکاران را دوست نمی‌دارد.

هر مسلمانی امروز در جهان هر اقدامی را بتواند علیه رژیم غاصب صهیونیستی داشته باشد بر او واجب و لازم است که انجام دهد؛ چه کسانی که خودشان الان مورد تعرض هستند و چه کسانی که مورد تعرض نباشند و در قضیه اخیر هم کنسولگری به مثابه خاک جمهوری اسلامی بود و آنها به آن تعرض کردند و مقابله به مثل علیه خاک آن‌ها مجاز است ضمن اینکه اصلا اسرائیل از نظر ما کشور نیست و خاک فلسطین و مردم مظلوم این منطقه را اشغال کرده است.

ایکنا ـ برخی کشورهای اروپایی برخلاف قوانین بین‌المللی و آموزه‌های انسانی و اعتقادی به جای محکوم کردن متجاوز، جمهوری اسلامی ایران را محکوم کردند، چیزی که حتی با آموزه‌های ادیان تحریف‌شده کنونی هم سازگار نیست، تحلیل شما در این باره چیست؟

جمهوری اسلامی بعد از جنایت اسرائیل در حمله به کنسولگری ایران چند روز صبر کرد تا واکنش مجامع بین‌المللی را مشاهده کند و اینکه به وظایف خودشان عمل کنند ولی هیچ خبری نشد و محکوم هم نکردند ولی بلافاصله وقتی ایران به این جنایت پاسخ داد محکوم کردند و این نشان از رسوایی آنان است. کسانی که خود را مدافع حقوق کشورها و حقوق بشر و حقوق بین‌الملل می‌دانند چطور در تجاوز ابتدایی رژیم صهیونیستی هیچ عکس‌العملی نشان ندادند ولی در مقابله به مثل طرف ظالم را گرفتند. بخشی از این مسئله ناشی از نقش‌آفرینی استکبار جهانی در پشت صحنه به رهبری شیطان بزرگ است که امام خمینی(ره) فرمودند هرچه فریاد دارید بر سر شیطان بزرگ بکشید و بخشی هم برخاسته از کشورهای همراه با آمریکا و برخی مزدورانی است که از این قدرت‌ها واهمه دارند.

معیارهای این کشورها، منافع آنان است و قوانین بین‌المللی را هم با معیارهای دوگانه اعمال می‌کنند و حقوق بشر و حقوق کودک و زنان و ... هم برای آنان ارزشی ندارد و مهم نیست. تنها چیزی که برای آنان مهم است دست‌اندازی و تجاوز به منافع دیگران با اعمال زور و قدرت است و استعمار نحوه جدیدی پیدا کرده است وگرنه نه به ارزش‌های انسانی و نه ارزش‌های عقلی و دینی اعتقادی ندارند و اگر هم گاهی از حقوق انسان و آزادی و دموکراسی و ... سخن می‌گویند استفاده سوء از این واژه‌ها است؛ اگر در جایی اسناد بین‌المللی به نفع آنان باشد از آن بهره می‌برند ولی اگر به نفع آنان نباشد زیر پا می‌گذارند. خودشان قانون برده‌داری می‌نوشتند ولی برده‌داری می‌کردند. اینها اگر مواضع درستی اتخاذ کرده بودند ما باید تعجب می‌کردیم که چرا از راهبرد اصلی خودشان فاصله گرفته‌اند.

ایکنا ـ اخلاق جنگ از نکات مورد تاکید در آموزه‌های همه ادیان است یعنی اگر کسی ذره‌ای پایبندی اعتقادی و دینی داشته باشد می‌داند کشتار زن و کودک و غیر نظامی مورد تایید اخلاق، عقل و دین نیست ولی رژیم صهیونیستی ده‌ها هزار نفر را در غزه قتل عام کرده است و در جنایت اخیر هم به مرکز دیپلماتیک ایران حمله کرد، نگاه اسلام به اخلاق جنگ چگونه است؟

قرآن فرموده است: فَمَن‌ِ اعتَدي‌ عَلَيكُم‌ فَاعتَدُوا عَلَيه‌ِ بِمِثل‌ِ مَا اعتَدي‌ عَلَيكُم‌؛ واقعا این منطق قرآنی در سطح بین‌الملل به عنوان اخلاق و احکام جنگ در کل عالم بی نظیر است؛ قرآن کریم از یکسو تسلیم ظالم‌شدن را نفی فرموده است و از طرف دیگر عبور از حدود و خطوط قرمز را جایز نمی‌داند؛ اگر در جایی جان انسان‌های بی‌گناه مطرح است اسلام دستور داده است که اگر می‌توانید ظالم را سر جای خود بنشانید بدون اینکه بی‌گناهی که در میدان جنگ نیست آسیب ببیند باید این کار را بکنید؛ حتی فرموده است کسانی که به جنگ شما آمده‌اند اگر در بحبوحه جنگ بگویند من نمی‌دانم منطق من که با شما می‌جنگم حق است یا منطق شما، متعرض او نشوید؛ اسلام را به او عرضه کنید و اگر قبول هم نکرد باز فرموده است: ابلغ مامنه؛ یعنی او را در جای امنی رها کنید؛ این منطق فوق عقلانی است یعنی اگر عقلا هم می‌خواستند دور هم بنشینند و قانون بنویسند چنین کاری را نمی‌کردند ولی اسلام اینطور مراقب است تا بی جهت جان افراد گرفته نشود.

منطق اسلام این است که میزان مقابله و حد و حدود آن نباید فراتر از تجاوزات باشد؛ در این ماجرا، رژیم صهیونیستی بارها به منافع ایران تجاوز کرد و در قضیه حمله به کنسولگری هم باعث کشته‌شدن تعدادی از دیپلمات‌ها و نظامیان ما شد و این در حالی است که مراکز دیپلماتیک، باید مصونیت داشته باشند. جمهوری اسلامی ایران چه در دفاع مقدس و چه در عملیات وعده صادق طبق قوانین اسلامی و انسانی عمل و فقط به پایگاه‌هایی حمله کرد که نظامی بود و از آنجا به ما تجاوز شده بود و این نهایت رعایت اخلاق در مقابله به مثل است؛ ما حتی وقتی با منافقین مواجه شدیم امام خمینی(ره) فرمودند که باید موازین دینی رعایت شود و برخورد نادرست با کسی صورت نگیرد و این اخلاق دقیقا رعایت شده است و ما به نظامیان جانی رژیم صهیونیستی و پایگاه آنان حمله کردیم؛ نظامیانی که به کشتن مردم مظلوم غزه پرداخته بودند و از جنایتشان عکس یادگاری هم گرفته بودند.

گفت‌وگو از علی فرج‌زاده

تدبر و تعمق در قرآن

درباره تدبر در قرآن کریم گفت: خدا به همه گفته در قرآن تدبر کنید. یعنی آدم عادی هم تدبر کند، ممکن است، نکته‌ای بدیع بیابد. من سوادم کم است. سیکل هم ندارم. ولی دو استاد دانشگاه که یکی استاد تمام و تحصیلکرده غرب است در تفسیر نور ۲۶۰۰ نکته حقوقی پیدا کردند. با اینکه من حقوقدان نیستم مطالبی حقوقی را نوشته‌ام که خودم نفهمیدم این حقوقی است ولی آن استاد تمام دانشگاه فهمیده این نکته حقوقی است. باور نمی‌کردم یک قرائتی کم سواد راجع به حقوق ۲۶۰۰ نکته از متن قرآن استخراج کند. به جز افراد نادری، بقیه مزه قرآن را نچشیده‌اند، ما هم نچشیده‌ایم، به نسل نو هم نچشاندیم.

https://iqna.ir/files/fa/news/1403/1/26/3409681_519.mp4

حجت‌ الاسلام علیرضا قبادی سوره قصص و غافر (مؤمن) - تفویض امر به خدا

حجت‌ الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، به مناسبت ماه رمضان سلسله یادداشت‌هایی را با محور «دینداری در قرآن» نوشته است که در ادامه می‌خوانید.

در دو سوره قصص و غافر (مؤمن) از تجربه مؤمنی سخن رفته است که ایمان خویش را پنهان می‌دارد؛ اما وظایف و تعهدات ایمانی خود را هیچ‌گاه تعطیل و فراموش نمی‌کند. قرآن کریم درباره مشخصات شخصی و شناسنامه‌ای او بنای سخن ندارد، اما درباره رفتار متعهدانه و مهمترین باورهای توحیدیش که رکن اصلی ایمان است، به تفصیل سخن گفته است. معارفی که همه به شناخت آن و باور به آن‌ها سخت نیازمندیم.

براساس آیات قرآن کریم و نظر مفسران، او از دودمان فرعون بوده و در خانه فرعون زندگی می‌کرد تا اینکه از قصد شوم آنان برای کشتن موسی(ع) با خبر می‌شود. او‌ موسی را در جریان این امر می‌گذارد، گویا فرعونیان متوجه اقدام او شدند و برای او دسیسه کردند، اما او کارش را به خداوند واگذار(تفویض)کرد، یعنی آنچه به ظاهر به او نسبت داشت، به خدا برگرداند.

خداوند او را از نقشه آنان، حفظ کرد و عذاب را متوجه آل فرعون کرد. اما معارفی که او به آن ایمان داشت، آنگاه که فرعون می‌گوید: مرا واگذاريد تا موسى را بكشم؛ دیگر جای درنگ نیست. او خود را به شتاب به موسی می‌رساند و از او می‌خواهد که از مهلکه بگریزد، اما این تنها وظیفه او نیست او باید روشنگری کرده و مبانی اعتقادیش را به آنان ابلاغ کند.

از این رو به فرعون و مشاورانش می‌گوید: آيا مردى را به قتل می‌رسانید كه مى‌گويد پروردگار من اللّه است و از سوی پروردگارتان آياتى روشن نیز بر شما آورده است. اى قوم؛ امروز حاکمیت برای شماست و در زمين نيرومند هستيد، اما فردا اگر عذابى از ناحيه خداوند بيايد، چه كسى ما را يارى مى‌كند؟ قوم من؛ می‌ترسم عذابى، مانند عذاب روز احزاب یا عذاب قوم نوح ،عاد، ثمود و اقوام بعد از ايشان، دامن‌گیر شما شود.

یا عذاب روز قيامت، روزى كه بانگ و فرياد مردم از هر سو بلند مى‌شود، روزى كه از عذاب و هول آن، پا به فرار مى‌گذاريد. آیا یادتان رفته؛ درباره دينى که یوسف برايتان آورده بود، پیوسته در شک بوديد تـا آنكه او از دنيا رفت، پس از آن مدعی بودید که ديگر خداوند بعد از یوسف هرگز رسولى مبعوث نمى‌كند، آیا اینگونه شد که شما گفته بودید. سپس، به آنان گفت: اى قوم من؛ مرا پيروى كنيد تا شما را به راه رشد هدايت كنم.

اين زندگى دنيا، متاع است و آخرت خانه قرار و دائمى است. كسى كه عمل زشتى مرتکب شود، تنها كيفرى مثل آن خواهد داشت، اما كسى كه عملى صالحی انجام دهد، مـرد یا زن باشد به شـرطـى كـه ايمان داشته بـاشـد، داخل بهشت مى‌شود و در آن بى‌حساب روزى داده می‌شود. اى قـوم من؛ شما را چه مى‌شود؟ به نجات شما را مى‌خوانم، در عوض شما مرا به آتش دعوت مى‌كنيد. از من می‌خواهید كـه بـه خـداوند كـفـر ورزم و برايش شريک قائل شوم؛ در حالی كه دليلى بر شرک او ندارم و من شما را به سوى خداى عزيز آمرزنده دعوت مى‌كنم.

بنابر این، آنچه شما مرا به سويش مى‌خوانيد، از سوی او نه در دنيا و نه در آخرت، دعوتی صورت نگرفته است؛ در حالی که بازگشت ما به سوی خداوند است. بـه زودى به یاد می‌آورید، آنچه را که به شما مى‌گويم. من امر خود را به خداوند واگذار مى‌كنم و خداوند نسبت به بندگان بیناست. پس خداوند او را از نقشه‌هاى بدی كـه بـرايـش كـشـيده بودند، حفظ فرمود و بدترين عذاب متوجه آل فرعون شد».

نگاهی نو به تفسیر سوره عصر دکتر مهدوی راد

انجمن علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد:

سلسله نشست های کرسی آزاد اندیشی

💠ســـــی شــب ســـــی آیــه💠

(تدبر و تعقل در آیات قرآن کریم)

🔸نشست نهم🔸

👤 حجت‌الاسلام و المسلمین دکتــر محمدعلی مهدوی‌راد

هیئت علمی؛ استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

موضوع ارائه با محوریت آیه ۳ سوره عصر:

نگاهی نو به سوره عصر

زمان برنامه

🕰 ساعت ۲۰:۰۰ الی ۲۰:۳۰

📆 سه‌شنبه ۲۹ اسفندماه ۱۴۰۲