عوامل اختلاف قرائات از دیدگاه آیت الله معرفت

عوامل اختلاف قرائات از دیدگاه آیت الله معرفت

عوامل اختلاف قرائات(قسمت اول)
عوامل اختلاف در قرائت قرآن به دوران صحابه، پس از وفات پیامبر اكرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) باز می گردد در آن زمان، صحابه بر سر جمع و نظم و تالیف قرآن اختلاف كردند وهمین امر سبب شد كه گاه و بی گاه بر سر قرائت قرآن میان قاریان اختلافی پدید آیدهر گروه قرائت خویش را بر دیگران ترجیح می داد و به دنبال آن گفت وگوها و بگومگوها به وجود می آمد و گاه كار به منازعه می كشید.

این اختلافات موجب شد تا در عهد عثمان مصحف واحدی تهیه شود و از روی آن نسخه های متعدد و متحدالشكلی تهیه گردیده، به مراكز مهم كشور اسلامی فرستاده شود البته اختلافاتی میان این نسخه ها كه می بایست كاملا متحد باشند، یافت شد كه بعدا مایه برخی اختلاف قرائات گردید در جدول زیر به برخی از این اختلافات اشاره می شود:

ادامه نوشته

تعارض سندی

تعارض سندی، تنافی میان دو یا چند دلیل در ناحیه سند را می‌گویند.

تعریف

تعارض سندی، مقابل تعارض دلالی و به معنای تنافی میان سند دو خبری است که صدور هر دوی آنها از معصوم علیه‌السّلام ممکن نمی‌باشد.

تعارض در ناحیه دلالت، در صورتی به تعارض در ناحیه سند سرایت می‌کند و موجب تعارض بین اصالة الصدورِ جاری در سند دو خبر متعارض می‌شود که هر دو دلیل متعارض، ظنّی الصدور باشد. این صورت، خود دارای دو فرض است:

ادامه نوشته

حمل اولی و حمل شایع

تقسيم قضايا به حمل ذاتي اولي و حمل شايع صناعي، از تقسيمات مفيد و ابتکاری منطق‌دانان مسلمان است که داراي زوايا و ابعادی است که دربارة بيش‌تر آنها تاکنون تأمل جدي صورت نگرفته است.

معنای حمل

حکیمان و منطیقین در تبیین حمل اوّلی و حمل شایع می‌گویند: معنای حمل بیان اتحاد دو چیز است؛ زیرا حمل کردن چیزی بر چیز دیگر به این معناست که این یکی، آن دیگری است. به تعبیر دیگر، حمل، «این‌همانی» است. این معنا در حقیقت دو چیز را طلب می‌کند؛ به بیان دیگر‌ در هر حملی دو ادعا وجود دارد: یکی این‌که بین دو چیز (موضوع و محمول) تفاوت و تغایری وجود دارد؛ زیرا اگر هیچ تفاوت و تغایری نداشتند، دو چیز نخواهند بود. ادعای دوم این است که بین این دو اتحاد برقرار است.

ادامه نوشته

حروف هجاء در قرآن (تجوید)

حروف هجاء –حرف الف

کلمه (حرف) در لغت به معنی جانب، طرف، کنار و تیزی هرچیزی است. از آنجا که هر حرفی، طرف و لبه اول و آخر کلمه را تشکیل می دهد، لذا به اجزای کلمه ،حرف گفته اند. تعداد حروف هجاء (حروف الفبا) در زبان عربی، ۲۸ حرف و بنا بر روایتی ۲۹ حرف است. اسامی این حروف عبارتند از:

ادامه نوشته

علم قرائات، علم تجوید و رابطه آنها

علم قرائات، علم تجوید و رابطه آنها

در بررسی مسائل و موضوعات مربوط به ضوابط قرائت و تلاوت قرآن کریم با دو علم مواجه هستیم: علم قراآت و علم تجوید. یکی متکفل کیفیت اداء کلمات قرآن و اختلاف آنهاست و دیگری عهده دار صحت اداء آن الفاظ (یعنی حروف کلمات) از نظر رعایت مخارج و صفات می باشد. امّا گاهی ملاحظه می شود که موضوعات این دو علم با یکدیگر تداخل می کند، از این رو لازم است فرق بین دو علم مذکور، برای قاریان به صورت آشکار تبیین شود که آیا علم قراآت و علم تجوید از نظر تعریف یا موضوع یکی هستند یا خیر؟ اگر یکی نیستند، نقاط اشتراک و افتراق آنها کدام است؟

بدین منظور ابتدا توجه خوانندگان محترم را به تعریف «علم قراآت» از دیدگاه بعضی از بزرگان این علم جلب می کنیم.

ادامه نوشته

اصول و فروع قرائی (تاریخ قراءات قرآن کریم)

اصول القاری به قواعد و احکام کلی علم قرائت اطلاق می‌شود.

ادامه نوشته

تعریف اصطلاح قراءات از دیدگاه ابن جزری

تعریف اصطلاح قراءات از دیدگاه ابن جزری

ادامه نوشته

کتاب اختلاف مصاحف الشام والحجاز والعراق عبد الله بن عامر

کتاب اختلاف مصاحف الشام والحجاز والعراق عبد الله بن عامر

ادامه نوشته

آراء گلدزیهر درباره منشأ اختلاف قراءات

از روزی که قرآن توسط رسول خدا (ص) برای هدایت خلق به سوی خدا قرائت شد، پیامبر آن را به عنوان معجزه ابدی خود معرفی کرد و از مخالفان خود خواست که اگر در پیامبری او شک دارند همانند آن را بیاورند. در این دعوت گاه از آنان خواست اگر شک دارند که این کلام خداوند است همانند آن را بیاورند که به عنوان نمونه از این آیه می توان نام برد:

ادامه نوشته

ابوطاهر عبدالواحد اَبوطاهرِ مُقْری (ابوطاهر عبدالواحد بن ابی هاشم)

اَبوطاهرِ مُقْری، عبدالواحد بن عمر بن محمد بن ابی هاشم بزار (۲۰ رجب یا ۲۲ شوال ۲۸۰ـ ۳۴۹/ سپتامبرـ ۱۳ اکتبر یا ۱۵ دسامبر ۸۹۳ـ ۹۶۰)، مقری، محدث و نحوی بغدادی است.

مشایخ علوم مختلف

وی نزد کسانی چون ابن درستویه ادب عربی را فرا گرفت [۱] و در قرائت ملازم درس احمد بن سهل اشنانی، ابوعثمان سعید بن عبدالرحیم و ابوبکر ابن مجاهد گشت. [۲] [۳] نزدیکی او به ابن مجاهد تا آن‌جا بود که از او به غلام ابن مجاهد تعبیر می‌شد. [۴] وی از جمعی دیگر از شیوخ بغداد نیز قرائت آموخت که بیش‌تر آنان استاد ابن مجاهد نیز بوده اند. [۵] همچنین از برخی مشایخ قرائت خود جز ایشان حدیث شنیده که از آن میان می‌توان ابوبکر ابن ابی داوود، محمدبن حسین اشنانی و محمد بن عباس یزیدی را یاد کرد. [۶]

ادامه نوشته

إن القرآن أنزل على سبعة أحرف فاقرءوا ما تيسر منه

إن القرآن أنزل على سبعة أحرف فاقرءوا ما تيسر منه

منبع: فضائل القرآن ابن کثیر ص: 36

هشام بن حکیم

هشام بن حکیم

هشام بن حكيم بن حزام بن خويلد بن أسد بن عبد العزى بن قصي القرشي. صحابي وابن صحابي. أسلم يوم فتح مكة. دخل الشام أيام الفتوح. لم يتخذ هشام أهلاً ولا ولداً، وتوفي قبل وفات أبيه حكيم بزمن.[1]

له واقعة مع عمر بن الخطاب حول الاختلاف حول قراءة القرءان، وآخر مع والي حمص عياض بن غنم أيام فتوح الشام حول الشدة مع التعامل مع الناس، وذُكر في الخبر حديثين للنبي محمد.

ادامه نوشته

یعقوب بن اسحاق حضرمی

راویان قرائت یعقوب بن اسحاق حضرمی، اسامی و شرح حال راویان قرائت یعقوب حضرمی را می‌گویند.

معرفی راویان

قرائت یعقوب را دو قاری به نام‌های رویس و روح روایت کرده‌اند.

← رویس

ابوعبدالله محمد بن متوکل لؤلؤی بصری (م ۳۳۸ ق) معروف به رویس، استادی کارآمد در قرائت و ضابط بوده که به خبرگی و کارآیی در قرائت و ضبط آن مشهور است.
وی قرائت را عرضا از یعقوب حضرمی اخذ کرد. ابوعمرو دانی می‌گوید: «وی ماهرترین اصحاب یعقوب بوده است».
قرائت عرضی رویس را هارون تمار و امام ابوعبدالله زبیری شافعی روایت کرده‌اند.

ادامه نوشته

دکتر عبدالصبور شاهین

دکتر عبدالصبور شاهین

دكتر عبدالصبور شاهين، از اساتيد بنام مصر، در هيجدهم مارس 1929م، در قاهره مصر، متولد شد.

از چهار سالگى، حفظ قرآن را شروع كرد و در شش سالگى به پايان رساند.

ايشان از سال 1958، براى تدريس وارد دانشگاه شد. رشته تخصصى وى، پژوهش‌هاى زبان‌شناختى قرآنى (الدراسات اللغوية القرآنية) است. ليسانس را درباره قرائت اصوات از ديدگاه ابوعمرو بن علاء (قرائة الاصوات عند ابى العمرو بن علاء) گذراند، سپس موضوع قرائات شاذه را انتخاب كرد كه اين موضوع نيز از ديدگاه زبان‌شناسى مورد بحث قرار گرفت. او از محضر ابراهيم انيس، در دانشكده دارالعلوم قاهره استفاده برد.

ادامه نوشته

نظر حضرت آیت الله خویی (قرائات اجتهادی از سوی قراء)

آنگاه ایشان در این که قرائتها باید به عنوان اجتهاد از سوی قرّاء تلقّی گردد به ادلّه زیراستشهاد می نماید:

دلیل اول: ابن ابی هاشم می گوید: علت اختلاف قرائتهای سبع و قرائتهای دیگر این است که مناطقی که مصاحف عثمانی فرستاده شد یکی از صحابه در آن منطقه به سر می برد و اهل آن منطقه قرائتها را از او اخذ می کردند و مصاحف مزبور نیز عاری از هر گونه مشخصات اعراب و نقطه های حروف متشابه بوده است.

ادامه نوشته

ملاک حضرت استاد آیت الله معرفت تشخیص قرائت صحیح

ملاک حضرت استاد آیت الله معرفت (ره) تشخیص قرائت صحیح

نظر آیت الله معرفت

اما آن چه ما آن را ضابطه قبولی قرائت می‌دانیم، عبارت است از: موافقت با قرائت جمهور مسلمین جـدا از قـرائت قـرا زیرا قرآن در دو مسیر طی طریق نموده، نخست طریقه مردمی که مسلمانان سـیـنه به سینه از پدران و اجداد خود، از شخص شخیص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تلقی نموده و اخذ کرده‌اند و برای همیشه دست به دست داده تا به امروز برای ما رسانده‌اند.

ادامه نوشته

کتاب غیث‌ النفع‌ فی‌ القراءت‌ السبع‌ نوری صفا‌قسی‌

کتاب غیث‌ النفع‌ فی‌ القراءت‌ السبع‌ نوری صفا‌قسی‌

ادامه نوشته

کواشی موصلی

مشخصات فردی

نام: احمد
نام پدر: یوسف بن حسن
لقب وکنیه: کواشی، موفق الدین، شیبانی، موصلی، ابوالعباس
تاریخ ومحل تولد: 591ق، کواشه موصل
تاریخ ومحل وفات: 680ق، موصل

ادامه نوشته

منظور از قرائت «عامه» در ضابطه تشخیص قرائت صحیح

منظور از قرائت «عامه» در ضابطه تشخیص قرائت صحیح

منظور از عموم و عامه، ان وجهی از قرائت بوده که مردم مدینه و کوفه قرائت می کردند ...

ادامه نوشته

مقاله بسیار مفید بحث قراءات قرآن

مقاله بسیار مفید بحث قراءات قرآن

قرائت قرآن ( علوم قرآنی ) : تلاوت قرآن با رعایت قواعد مخصوص آن، یا دانش مربوط به اصول قرائت و اختلافات قاریان
«قرائت» در علم تجوید به معنای تلاوت از روی قرآن با رعایت اصول و قواعدی خاص، یا ادای کلمات قرآن به گونه‌ای است که بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد.
معرفت اختلافات میان ائمّه قرّا در الفاظ قرآن به حسب حروف و حرکات و سایر تغییرات از وصل، وقف، ادغام، اماله و عموم تصرفات در تلاوت و کمیت ناقلان و راویان را «علم قرائت» گویند.
بنابراین، قرائت به معنای خواندن قرآن و نیز به معنای دانشی است که اَشکال و صورت‌های نظم کلام الهی را نشان می‌دهد.
گاهی این واژه به ائمه قرّاء اضافه می‌شود، مثل: قرائت حمزه، قرائت عاصم، قرائت کسائی و... در این صورت، مراد از قرائت، شیوه قرائتی است که به آن امام منسوب است.
«قراءات» جمع «قرائت» است. ترکیب جمعی این کلمه نشانه تنوع و اختلاف انواع آن می‌باشد. قرائت معتبر، آن است که با روایات مسندِ مربوط به قرآن و طرق مختلف آن ثابت شده است تا عمل به آن لازم‌الاتباع باشد؛ وگرنه، هر طریقی که در تلاوت و رسم‌الخط قرآن به کار رود و نتوانیم اسناد و نقل روایتی برای آن بیابیم، نمی‌تواند معنای اصطلاحی قرائت باشد. قاطبه علمای اسلامی اعم از شیعه و سنی در این امر متفقند. بنابراین، روایت و نقل و إسناد، از اجزای معتبر در تعریف قرائات خواهد بود.
زرکشی قرائات را این گونه معرفی کرده است: قرائات عبارت از اختلاف مربوط به الفاظ و عبارات وحی است که در باره حروف و کلمات قرآن و کیفیت آن‌ها از قبیل تخفیف و تشدید و امثال آن‌ها از سوی قرّاء نقل شده است.
ابن‌جزری می‌گوید: قرائات عبارت است از علم به کیفیت ادای کلمات قرآن و وجوه اختلاف آن، که به ناقل و راوی قرائت مورد نظر منسوب است.
فرق علم قرائت و علم تجوید:
علم قرائت، ناظر به بررسی و مطالعه کیفیت ادای کلمات قرآن است. به تعبیر دیگر، علم قرائت از جهت صورت و قالب تلفظ کلمات قرآنی بحث می‌کند. اما علم تجوید از صورت صوتی حروف هجایی قرآن بحث می‌کند. و گونه‌ای از تلاوت قرآن است که حق هر حرف از نظر مخرج و صفت ادا شود. سرانجام می‌توان گفت قرائت عبارت است از تلفظ، و تجوید عبارت است از ادا.

 

ادامه نوشته

آثار مربوط به قرائات سبع

آثار مربوط به قرائات سبع:

1 کتابهای ابوعمرو عثمان بن سعید دانی

الف- التیسیر فی القرائات السبع ب- جامع البیان فی القرائات السبع

ج - المفردات ااسبع د- کتاب التهذیب

2 منظومه ابوالقاسم بن خیره اندلسی شاطبی به نام (حرز الامانی و وجه التهانی) که به شاطبیه معروف است در این کتاب محتوی کتاب التسیر در 1170 بیت به رشته نظم درآمده است.

منبع: صفحه 60 تاریخ قراءات قرآن کریم دکتر عبد الهادی فضلی

کتاب های عثمان بن سعید دانی

کتاب های عثمان بن سعید دانی

1.التيسير فى القراءات السبع، به كوشش پرتسل، استانبول،1349 ق1930/ م؛ (ابن جزری این کتاب را صحیح ترین کتاب و روشن ترین اثری بر می شمارد که درباره روایات مربوط به قراءات سبع تألیف شده است. تاریخ قراءات قرآن کریم دکتر عبد الهادی فضلی صفحه 60)

2.الفرق بين الضاد و الظاء فى كتاب الله، به كوشش محسن جمال‌الدين، بغداد،1390 ق؛

3.المحكم فى نقط المصاحف، به كوشش عزت حسن، دمشق،1960 م؛

4.المقنع فى معرفة مرسوم مصاحف اهل الامصار، به كوشش محمد احمد دهمان، دمشق،1358 ق؛

5.المكتفى فى الوقف و الابتداء، به كوشش يوسف عبدالرحمن مرعشلى، بيروت،1407 ق؛

6.النقط، مختصرى است در باب نقط(اعراب گذارى) و شكل(زير و زبر گذارى)قرآن مجيد كه ابوعمرو دانى آن را ذيل كتاب المقنع قرار داده است.اين كتاب به ضميمۀ المقنع به چاپ رسيده است.

عثمان بن سعید دانی

ابوعمرو دانى، عثمان بن سعيد بن عثمان اموى قرطبى دانى (371-شوال 444 ق981/-فوريۀ 1053 م)، مقرى و محدث بزرگ اندلس.خاندان وى كه از موالى حاكمان اموى اندلس بودند، از روستاى قوته راشه واقع در حومۀ قرطبه برخاستند(نك:ابن بشكوال، 405/2؛ذهبى، معرفة،325/1).ابوعمرو به ابن صيرفى نيز شهرت داشته است(حميدى،483/2).

اطلاعات اندكى كه از شرح حال ابوعمرو داريم برگرفته از نوشته‌اى به قلم خود اوست كه ياقوت آن را نقل كرده است(125/12-127).بنابر اين گزارش و ديگر منابع، ابوعمرو در 14 سالگى تحصيل علم را آغاز كرد.نخست ساليانى به حلقۀ درس عالمان و محدثان بزرگ قرطبه پيوست، تا آنكه در محرم 397 راهى مشرق شد(حميدى، همانجا؛ابن بشكوال،405/2،407).وى 4 ماه در قيروان اقامت كرد و نزد جمعى از شيوخ آن ديار حديث فرا گرفت(همو،406/2؛ یاقوت، 126/12؛ذهبى، تاريخ،384/11).در شوال همان سال به مصر در آمد و تا موسم حج 398ق در آنجا ماندگار شد(ياقوت،ذهبى، همانجاها).

در همين سال حج گزارد و در مكه اقامت كرد و از محدثان برجستۀ حجاز حديث، فقه، ادبيات و دانشهاى ديگر آموخت(ابن بشكوال، همانجا؛ یاقوت،127/12).آنگاه از مكه به مصر بازگشت و پس از اندك زمانى راهى مغرب شد و در مسير سفر چند ماهى در قيروان اقامت گزيد.

بازگشت ابوعمرو به قرطبه در 399ق با آغاز شورش بربرها بر زمامداران اموى-كه به انقراض سلسلۀ آنان انجاميد-همزمان گرديد(ابن بشكوال،407/2).حدود 4 سال در زادگاهش به سر برد و پس از آن 7 سال در سر قسطه اقامت كرد.سپس به وطّه و در 409ق به دانيه سفر كرد و همان سال به ميورقه رفت و 8 سال در آنجا بماند.

سرانجام ابوعمرو در 417ق به دانيه رفت و تا آخر عمر در همانجا زيست و به تعليم و تدريس و تأليف روزگار سپرى ساخت(ياقوت، همانجا).

ابوعمرو در نيمۀ شوال 444 در گذشت و بنا به وصيت خود او، ابومحمد عبدالله بن خميس انصارى بر او نماز گزارد و در مقبرۀ باب انداره به خاک سپرده شد(ابن بشكوال، همانجا؛ یاقوت،127/12- 128؛ ابن ابار،801/2).

دقت در ضبط، توانمندى حافظه و هوش سرشار را از ويژگيهاى ابوعمرو دانى برشمرده‌اند(ابن بشكوال،406/2؛ قفطى،341/2- 342؛ذهبى، سير،80/18).قطعاتى كه از ارجوزۀ اعتقادى وى در دست است، از تعصب شديد مذهبى و عرق دينى او حكايت دارد(نك: همان،81/18-83).زهد و پارسايى او را مى‌توان تا حدودى تحت تأثير ويژگيهاى روحانى و سجاياى اخلاقى استادانش، به ويژه ابن ابى زمنين (ه‍ م) دانست(نك:مرعشلى،28).

ادامه نوشته

دانلود کتاب الحجة للقراء السبعة أبو علي الفارسي

دانلود کتاب الحجة للقراء السبعة أبو علي الفارسي

http://shamela.ws/index.php/book/35101

کتاب الحجه للقراء السبعه ابوعلی فارسی

کتاب الحجه للقراء السبعه ابوعلی فارسی

بنا به گزارشهای تاریخی نه تنها پیدایی و تدوین ساختار زبان عربی که غنای‌ دستوری آن نیز وامدار قرآن است بلکه دستور زبان عربی نیز بیش از هر چیز تطور و تکامل خود را مرهون مناقشات و مباحث نحو پژوهانی است که همواره‌ از قاریان و مقریان بزرگ زمان خویش به شمار آمده‌اند شخصیت‌هایی مانند ابو عمر و علاء بصری،عیسی بن عمر ثقفی،خلیل بن احمد و علی بن حمزه‌ کسائی.طبعا انگیزهء رویکرد قاریان نحو پژوه به سوی مطالعات نحوی و لغوی را می‌توان توجه آنان به مسألهء دگرخوانی‌های قرآن دانست به گونه‌ای که توجه‌ ویژهء ایشان به تطبیق اندیشه‌های نحوی بر قرآن منجر به پیدایش مکاتب نحوی‌ گوناگون در بصره و کوفه و بغداد گردید و باعث شد آثار و تألیفات‌ ارزشمندی به ویژه در حوزهء مباحث لغوی و دستوری همانند العین خلیل بن‌ احمد و الکتاب سیبوبه پدید آید.بدیهی است که بالندگی دانش نحو و لغت را نه تنها در دوران تدوین که پس از آن باید در گرو همین مناقشات و تألیفاتی‌ که به قلم این ادیبان و زبان‌شناسان انجام پذیرفته جست‌وجو نمود.در این مقاله‌ کوشیده‌ایم با یکی از بنام‌ترین قرآن پژوه قرن چهارم هجری به نام ابو علی‌ فارسی و تألیف ارزشمند او کتاب الحجة للقراء السبعة آشنا شویم.

ادامه نوشته

ابن‌مقسم‌ ابوبکر محمد بن حسن عطار

ابن‌مقسم‌ ابوبکر محمد بن حسن عطار

اِبْن مِقْسَم، ابوبکر محمد بن حسن بن یعقوب عَطّار (۲۶۵- ۸ ربیع الآخر ۳۵۴ق/۸۷۹ -۱۳ آوریل ۹۶۵م)، مقری، مفسر، محدث و نحوی بغدادی می باشد. جدّ اعلای او مقسم از مصاحبان ابن عباس بود. [۱]

خطیب بغدادی [۲] او را ثقه و یکی از آگاه ترین مردم به مکتب نحو کوفی و داناترین ایشان به قرائات معرفی کرده و کتاب الانوارِ او را در تفسیر مورد تمجید قرار داده است.

فیروزآبادی [۳] نام او را در شمار پیشوایان لغت آورده و ذهبی در سیر [۴] او را شیخ القُرّاء خوانده است.

ادامه نوشته

ابوبكر محمد بن سَرى

اِبْن سَرّاج، ابوبکر محمد بن سَرى بن سهل، نحوى، اديب و شاعر بغدادى، شاگرد مبرد و استاد سیرافی و رمانی، یکی از مشاهیر نحات و قراء در صده سوم و چهارم هجری.

درباره تحصيلات او تنها مى‌دانيم که در کودکى به مجلس درس ابوالعباس مبرّد نحوى معروف راه يافت و به دليل هوش سرشار، به زودى مورد توجه خاص او قرار گرفت. يغمورى گويد که او خردسال‌ترين و باهوش‌ترين شاگرد مبرد بوده است و علاقه استاد به وى چندان بود که بيشتر اوقاتش را با او مى‌گذرانيد.

وى «الکتاب» سيبويه را نزد مبرد خواند و دير زمانى مصاحب او بود. از ديگر استادان او اطلاعى در دست نيست. گويا محضر زجّاج را نيز درک کرده است.

ادامه نوشته

مقیاس انتخاب قراءات صحیح قرآن

دانشمندان قرآن‏ شناس همگى به اين پرسش، پاسخ مثبت داده و به معرفى ضوابط مربوط پرداخته‏اند. ما در اين‏جا از كتاب تاريخ قراءات قرآن،نوشته دكتر عبدالهادى فضلى، ضوابط و مقياس‏هاى ارائه شده را نقل مى‏ كنيم.

كهن‏ترين مقياس، مقياس ابن مجاهد است كه پس از او دانشمندانى چون ابن خالويه، مكى بن ابى طالب، كراشى و ابن جزرى ضوابطى را بيان كرده ‏اند.

ادامه نوشته

کتاب الحجة في القراءات السبع ابن خالویه

کتاب الحجة في القراءات السبع ابن خالویه

https://archive.org/details/waq5522

اعتراض به موضع ابن مجاهد

اعتراض به موضع ابن مجاهد

بسیاری از بزرگان شتاب زدگی و نا استواری ابن مجاهد را در انتخاب قرائات سبع، شدیدا مورد نکوهش قرار داده اند که نمونه هایی از آن ذیلا نقل می شود:

امام ابوالعباس احمد بن عمار مهدوی، قاری و مفسر قرآن ، ابن مجاهد را سخت سرزنش می کند و می گوید: «بنیانگذار انحصار قرائت ها در هفت قرائت ، عملی ناشایسته انجام داد و این توهم را بر عامه کوته نظر آورد که این قرائت های هفت گانه، همان احرف سبعه است که در حدیث آمده است و شاید اگر او قرائت ها را درعددی زیر عدد هفت و یا بیشتر قرار می داد، این اشکال و توهم به وجود نمی آمد و شبهه از میان می رفت. علاوه بر این، وی در مورد هر امامی به دو راوی اکتفا کرده واین موجب شده است که اگر کسی قرائتی را بشنود که ثالثی غیر از آن دو نقل کرده باشد، نپذیرد و آن را باطل بداند. در حالی که چه بسا این قرائت مشهورتر و صحیح تر باشد و ممکن است که نادانانی در این مورد دچار مبالغه شوند و امر آنان به خطا و کفر بیانجامد » (9).

ابوبکرابن العربی در همین زمینه گفته است: «تنها قرائت های هفت گانه نیست که روا باشند تا این که گفته شود قرائت های دیگر مانند: قرائت ابوجعفر و شیبه واعمش که همانند قراء سبعه و یا برتر از آنان بوده اند ، غیر مجاز است !» . جلال الدین سیوطی پس از نقل این مطلب از ابن العربی، می گوید: «کسان دیگری نیز این سخن را گفته اند که از جمله آنان: ابو محمد مکی بن ابی طالب و ابو العلاء همدانی و دیگرائمه قراء را می توان نام برد » (10).

اثیرالدین ابو حیان اندلسی می گوید: «در کتاب ابن مجاهد و کسانی که از وی تبعیت کرده اند ، تنها تعداد کمی از قرائت های مشهور آمده است . در مورد ابوعمرو بن العلاء هفده راوی نام برده شده که از وی نقل کرده اند ، ولی در کتاب ابن مجاهد تنها به «الیزیدی» اکتفا شده است . ده کس از « الیزیدی » روایت کرده اند وابن مجاهد تنها به السوسی و الدوری بسنده کرده است در حالی که این دو بر دیگران مزیتی ندارند و همه آنان در انضباط و استواری و اخذ قرائت مشترک بوده اند و ما علتی برای این کار نمی بینیم مگر اندک بودن دانش او ! » (11).

امام استاد ، اسماعیل بن ابراهیم ابن القراب ، در اول کتاب خود به نام « الشافی » می گوید : « تمسک به قرائت های هفت گانه و عدم تمسک به دیگر قرائت ها ، مبتنی برهیچ سند و نص و روش و سنتی نیست . و فقط ناشی از این است که برخی ازمتاخران ( منظور او ابن مجاهد است ) که به بیش از هفت قرائت آشنایی نداشته اند ، کتابی به نام « السبعه » منتشر کرده که فقط حاوی هفت قرائت است و به علت شهرت و معروفیت مؤلف کتاب، عامه مردم تصور کردند که تمسک به قرائت هایی غیر ازاین قرائت های هفت گانه جایز نیست. افراد بسیار دیگری پس از ابن مجاهد درباره قرائت کتاب هایی تالیف کرده و برای هر امام از ائمه قراء روایات بسیار و انواع اختلافات نقل کرده اند و هیچ کس نگفته است که قرائت به موجب این روایات، به جهت آنکه در کتاب ابن مجاهد نیامده است، جایز نیست. » (12).

ادامه نوشته