معرفی کتاب لیس فی کلام العرب نوشته ابن خالویه
معرفی کتاب لیس فی کلام العرب نوشته ابن خالویه
لیس فی کلام العرب؛ از آثار مهم حسین بن احمد ابن خالویه و به زبان عربی است.
این کتاب اثری بسیار جالب است که خواندن آن بسیار شیرین می نماید، چرا که نویسنده در این کتاب، مواردی از علم صرف، نحو و لغت بیان می کند، که در کلام عرب وجود ندارد یا به ندرت یافت می شود.
به نمونه ای از عبارت کتاب توجه کنید:
ليس في كلام العرب: فعل يصغر إلا فعل التعجب.
تقول: ما أحسن زيدا، وما أملح بشرا، ثم تقول: ما أحيسن زيدا، وما أميلح بشرا...
(در کلام عرب فعلی نیست که مصغر شود، جز فعل تعجب...)
ليس في كلام العرب: فَعِلَ يفعلُ بكسر العين في الماضي والمستقبل من الصحيح إلا ثلاثة أحرف:
نَعِمَ ينعِمُ، و يبس ييبس، و يئس ييئس،
(در کلام عرب، فعل صحیحی نیست که عین الفعل آن در ماضی و مضارع کسره باشد، به جز سه مورد...)
نخستین بار این کتاب در ۱۸۹۳م توسط درنبورگ در مجله «تحقیقات عبری» و بار دیگر توسط او در سال های ۱۸۹۸-۱۹۰۱م در «مجله آمریکایی زبان و ادبیات سامی» و سومین بار توسط شنقیطی در ۱۳۲۷ق در قاهره به چاپ رسید. دو چاپ نخست که از روی نسخه موزه بریتانیا انجام گرفته است، دارای ۱۱۱ باب است که در چاپ شنقیطی، ۷۷ باب دیگر بر آن افزوده شده است. در ۱۳۷۶ق چاپ دیگری از این کتاب به کوشش عبدالغفور عطار در قاهره منتشر گردید، اما هیچکدام از آنها حاوی تمام مطالب این کتاب نیست و بخش بزرگی از آن را باید از دست رفته تلقی کرد؛ چه ابن خلکان از آن به عنوان کتاب بزرگی که دلیل تسلط وی در ادب است، یاد کرده است و نیز سیوطی ضمن نقل فقرات بسیاری از این کتاب اشاره کرده است که این اثر در ۳ جلد بزرگ تألیف گردیده است.