🎵 نشست صمیمی با دکتر محمدعلی مهدوی راد
🗓 سه شنبه 7 مرداد 1404
🏡 سالن خیام
💢خانه اندیشمندان علوم انسانی💢
📔 نشست صمیمی با دکتر محمدعلی مهدوی راد
🗓 چهارشنبه 1 مرداد 1404 ساعت 15
🏡 سالن حافظ
🔹برنامه به صورت حضوری برگزار می گردد.
🔷 ورود برای عموم، آزاد و رایگان است.
خانه اندیشمندان علوم انسانی
آیین نکوداشت قرآن شناس و حدیث پژوه برجسته آیت الله دکتر سید محمدباقر حجتی
سخنران: استاد محمدعلی مهدوی راد
(عضو هیئت علمی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران)
سه شنبه ۱۴۰۲/۱۲/۱
دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
سلسله نشست‌های ماه مبارک رمضان
مراجعۀ دردمندانه به قرآن کریم
در محضر استاد: حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد
جلسه سوم: ۲۴ اسفند ١۴٠٣ - دفتر آیت الله صانعی (رحمه الله)
دکتر مهدوی راد (رتبه بندی نشریات)
تاریخ مصاحبه دی 1400
آدرس صفحه ی ویدئو در صورت از کار افتادن فایل تصویری
https://www.aparat.com/v/ysvQb
انجمن علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد:
سلسله نشست های کرسی آزاد اندیشی
💠ســـــی شــب ســـــی آیــه💠
(تدبر و تعقل در آیات قرآن کریم)
🔸نشست نهم🔸
👤 حجت‌الاسلام و المسلمین دکتــر محمدعلی مهدوی‌راد
هیئت علمی؛ استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
موضوع ارائه با محوریت آیه ۳ سوره عصر:
نگاهی نو به سوره عصر
زمان برنامه
🕰 ساعت ۲۰:۰۰ الی ۲۰:۳۰
📆 سه‌شنبه ۲۹ اسفندماه ۱۴۰۲
حوزه عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: کتاب «محمد بن عیسی بن عبید در آیینه پنج گفتار» بسیار پربار و بامحتوا است که نشان می‌دهد که تحقیقات زیادی از سوی نویسنده صورت‌گرفته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد شامگاه پنجشنبه در آیین رونمایی از کتاب «محمد بن عیسی بن عبید در آیینه پنج گفتار» که در سالن اجتماعات مجتمع ناشران در قم برگزار شد، اظهار داشت: این کتاب بسیار پربار و بامحتوا است و باید بگویم نویسنده کتاب آقای سید علیرضا حسینی شیرازی وارد مباحثی شده‌اند که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است.
وی با بیان این که این کتاب همه مؤلفه‌ها را دارد، ابراز داشت: کتاب «محمد بن عیسی بن عبید در آیینه پنج گفتار» دارای ویژگی‌ها و مؤلفه‌هایی مبنایی است که از یک اثر علمی و پژوهشی انتظار می‌رود.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: هر تحقیق دو مرحله گردآوری و داوری دارد که باید موردتوجه قرار بگیرد.
کتاب «محمد بن عیسی بن عبید در آیینه پنج گفتار» بسیار پربار و بامحتوا است
وی به آسیب‌شناسی تحقیق پرداخت و گفت: جزیره‌ای فکرکردن آفت کارها و پژوهشهای تحقیقی است که نویسندگان باید به این مهم توجه داشته باشند.
♨️ آیین رونمایی
📖 «محمد بن عیسی بن عبید در آیینه پنج گفتار»
🖊 استاد سیدعلیرضا حسینی شیرازی
🖊 محمد لطفی پور
🎙 سخنران: استاد دکتر محمد علی مهدوی راد
🔸دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، پردیس فارابی دانشگاه تهران
🗓 پنجشنبه ۱۰ اسفند ماه ۱۴۰۲
⏰ ساعت ۱۶:۰۰
🏢 مکان: قم، بلوار معلم، مجتمع فرهنگی ناشران، طبقه ۳، سالن همایش (سرای ناشران)
🔹 ارائه کتاب با تخفیف ویژه در مراسم رونمایی
دانلود فایل صوتی سخنرانی استاد مهدوی راد پیرامون «بررسی نظرات تفسیری شیخ بهایی (ره)»
21 دی 1402
مکان: مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
دانلود فایل سخنرانیاستاد محمدعلی مهدوی راد آیین نکوداشت قرآن شناس و حدیث پژوه برجسته آیت الله دکتر سید محمدباقر حجتی
سخنران: استاد محمدعلی مهدوی راد
(عضو هیئت علمی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران)
سه شنبه ۱۴۰۲/۱۲/۱
دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
انجمن علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
آیین نکوداشت قرآن‌شناس و حدیث‌پژوه برجسته آیت الله سید محمدباقر حجتی، اول اسفند در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد.
در این نشست حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد؛ استاد دانشگاه تهران سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛
به تعبیر علامه طباطبایی سوره عصر از غرر سور قرآنی است و واقعا سوره حیرت‌آوری است. نقل کردند شافعی می‌گفته اگر پیامبر(ص) غیر از سوره عصر سوره دیگری نمی‌آورد همین برای هدایت انسان کافی بود. مکرر در منابع تاریخی نقل کردند اصحاب پیامبر(ص) مخصوصا در ایام عسرت یعنی در مکه وقتی با هم می‌نشستند در هنگام جدایی دست‌هایشان را روی هم می‌گذاشتند و سوره عصر را تلاوت می‌کردند. از طرفی می‌دانیم تمام سور قرآن، طولانی و کوتاه یک محور بنیادین دارد و همه آیات و بخش‌ها حول آن می‌گردد. محور سوره عصر فرجام انسان است.
پیام سوره عصر چیست؟
تمام تلاش‌های انسان بدون هیچ استثنایی از سه حال خارج نیست؛ یا خدامحور است یا خودمحور یا دگرمحور. پیام سوره عصر فرجام این سه کنش و سه خاستگاه است. خدامحور فرجام نیک دارد و خودمحور و دگرمحور مبتلا به خسر است. خسر خیلی تعبیر لطیفی در آیات قرآن است. فخر رازی می‌گفت من معنای خسر را آنگاه فهمیدم که کسی برف می‌فروخت و صدا می‌زد بیایید با کسی معامله کنید که مبتلا به خسر است. کسی که برف می‌فروشد لحظه به لحظه سرمایه‌اش از دستش می‌رود. خسر یعنی انسان لحظه به لحظه سرمایه خود را از دست می‌دهد.
پیام سوره عصر این است که انسان در خسر است مگر کسانی که خدامحور هستند و عمل صالح انجام میدهند. بر اساس آنچه من می‌فهمم و پشتوانه روایی دارد ما سه عمل داریم: عمل صالح، عمل حسن، عمل فاسد. عمل فاسد نه در جهت خود انسان است و نه در جهت انسان به معنای عام. عمل حسن عملی است که خاستگاهش خدایی نباشد ولی در جهت کرامت انسان باشد مثل کسی که برای استفاده عموم، پل یا بیمارستان می‌سازد تا اسمش مطرح شود. علم صالح عملی است که خاستگاهش خدایی باشد. لذا انبوه ترکیبات عمل صالح در قرآن کریم در کنار ایمان است. در عین حال عمل صالح به لحاظ ظرف وقوع باید ضروری‌ترین، لازم‌ترین، کارآمدترین و نقش‌آفرین‌ترین عمل باشد.
جمع‌بندی من این است که آیت‌الله سیدمحمدباقر حجتی مصداق روشن عمل صالح است. من در اولین شماره آیینه پژوهش با ایشان مصاحبه کردم. ایشان آنجا اشاره کردند همه می‌خواستند من در فلسفه و فقه و اصول باشم ولی دیدم قرآن مهجور است، لذا سراغ قرآن رفتم و ابتدا از تدریس قرائت قرآن شروع کردم. عناوین کذا و کذا چیزی نیست که انسان از آن بگذرد ولی ایشان از آنها گذشت. آخرین جمله من این است اگر در دانشگاه برای خودم اجری داشتم بخش مهمی مدیون ایشان است چون ایشان مرا به دانشگاه برد. اگر دانشجویان من از من بهره‌ای بردند و اثری برایشان داشتم به خدا سوگند مهمترینش را مدیون ایشان هستم.
انسان شایسته از منظر قرآن و روایات
در ادامه نشست حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعلی قاضی عسکر؛ تولیت آستان حضرت عبدالعظیم سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛
آنچه از قرآن و روایات در مورد ویژگی‌های انسان‌های برتر استفاده می‌شود، حقیقتا در وجود این عالم فرهیخته هست. قرآن می‌فرماید بهترین انسان‌ها باتقواترین‌ها هستند. من بر اثر ارتباطی که با این عالم بزرگوار داشتم شهادت می‌دهم ایشان همه ویژگی‌های یک انسان متقی را واجد بوده و هست. در جای دیگر قرآن می‌فرماید کسانی که دارای علم هستند درجات دارند. پیامبر(ص) هم فرمود باارزش‌ترین افراد، عالم‌ترین آنها است. ایشان از نظر علمی در درجه بالایی قرار دارند و در طول دوران زندگیشان بسیاری از دانش ایشان بهره‌مند شدند و استفاده کردند.
ما در مورد مجاهدان راه خدا در قرآن می‌خوانیم که برای آنها اجر عظیم در نظر گرفته شده است در جای دیگر هم داریم که مداد علما از خون شهیدان برتر است. ایشان در طول زندگی خود این جهاد بزرگ را داشت و همین یکی از امتیازات ایشان است. در روایات داریم ثمره علم، اخلاص عمل است. من شهادت می‌دهم در طول دوران آشنایی با ایشان، اخلاص عمل را کاملا مشاهده کردم. هیچ وقت دنبال این نبود که از کارش سودی برای شهرت اجتماعی و منفعت مادی خودش داشته باشد. در روایت دیگری داریم غایت علم، حسن عمل است. ایشان در طول زندگی در همه زمینه‌ها بسیار خوب عمل کرده و خدا توفیقات بزرگی به ایشان داده خصوصا از جهت اساتید که اساتید بزرگواری داشتند مثل مرحوم ابوالقاسم گرجی و مرحوم شعرانی که خود این نعمت بزرگی است چون اینها شخصیت‌های کمی نبودند.
یکی از ویژگی‌های مهم ایشان تواضع است. ایشان بسیار انسان متواضع و دلسوزی هستند. از نظر حلم و صبوری واقعا عجیب هستند. دختر جوان ایشان از دار دنیا رفت، همسر مکرمه ایشان از دار دنیا رفت ولی این عالم بزرگوار در هر دو مصیبت بسیار صبوری نشان داد و صبورانه با این دو مصیبت برخورد کرد. یکی از نکات دیگری که در روایت داریم زهد است. ایشان زندگی بسیار زاهدانه‌ای دارد. ما سالیان متمادی با ایشان رفت‌آمد داشتیم و شاهد زندگی زاهدانه ایشان بودیم. همچنین ایشان اخلاق کریمانه داشتند، رعایت ادب و احترام داشتند. هیچ‌وقت ندیدم در گفت‌وگو با دیگران تندی کنند. تواضع‌شان مثال‌زدنی است، حلمشان مثال‌زدنی است، علم‌شان مثال‌زدنی است و اگر بخواهیم یک کلمه سخن بگوییم ویژگی‌های یک انسان شایسته از منظر قرآن و روایات در وجود این عالم فرهیخته هست.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد؛ استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران، ۲۱ دی در همایش شیخ بهایی که از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه برگزار شد با بیان اینکه شیخ بهایی ویژگی‌هایی دارد که برخی از آنها سبب شده است تا ما کمتر از ایشان بهره ببریم، گفت: یکی از این ویژگی‌ها ذوفنون‌بودن است که سبب شده تا آثار وی ناقص باشد، البته حضور او در صحنه جامعه و حکومت هم سبب شده است تا آثار وی کمتر باشد و به سامان نرسیده باشد.
وی با بیان اینکه حضور وی در حکومت به او نگاهی داده است که اگر آثارش را بدون انتساب به نام شیخ بهایی مطالعه کنیم گویی برای امروز بیان شده است، افزود: کسی که در درون جامعه است و واقعیات را درک می‌کند بسیار بسیار با کسی که ولو در دانش و فلسفه و کلام قدرتمند است ولی در میدان و صحنه اجتماعی نیست فرق می‌کند. یکی از آثار وی حاشیه بر تفسیر بیضاوی است. او در مورد بیضاوی گفته است که او دانشمند و فاضل است و به امداد الهی، مدد شده است؛ این تعبیر عجیبی است! حال این تعبیر شیخ بهایی را مقایسه کنید با مقدمه قاضی نورالله شوشتری در حواشی که بر بیضاوی نوشته است.
مهدوی‌راد ادامه داد: ویژگی دیگر او مبتکر بودن است؛ اولین کسی که چرایی و چگونگی «تنویع احادیث» را بررسی کرده است ایشان است، البته نوع‌بندی روایات قبلا انجام شده بود ولی وی به چگونگی و چرایی آن پرداخت.
آثار شیخ بهایی حیرت‌آور است
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه آثار شیخ بهایی حیرت‌آور است، ادامه داد: چیزی که در همه جای تفسیر وی خودش را نشان می‌دهد تحلیل و نقد است زیرا هیچ مطلبی را بدون تفسیر نگذاشته است. به خصوص در عروه‌الوثقی که به چند نکته‌ای که اولین کاری که در تفسیر وی خیلی جلوه کرده این است که او با دقت و اختصار به بحث ادبی پرداخته است و از این جهت هم مهم است که فهم هر زبانی در گروه فهم لغت آن است.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه قرآن کریم به زبان عربی است ولی عربی لهجه‌های مختلف دارد، اظهار کرد: مشهور آن است که به لهجه قریش نازل شده است که مستند روایی دارد و هم از جنبه سیاسی مهم است؛ البته برخی هم به لهجه‌های مختلف قائل شده‌اند ولی زبان‌شناسان زبردست گفته‌اند که زبان قرآن، زبان معیار است و درست هم هست و در آثار شیخ بهایی هم مشهود است که او به زبان معیار معتقد بوده است.
زبان قرآن زبان معیار است
مهدوی‌راد افزود: در زبان معیار، مهم، فرادهی و فراگیری است یعنی زبانی زنده و پویا است که هم وام بدهد و هم وام بگیرد و اگر زبانی نتواند این ویژگی را داشته باشد زبان معیار هم نخواهد بود. ما اگر زبان معیار را برای قرآن لحاظ کنیم در این صورت به بسیاری از شبهات از جمله واژگان غیر عربی هم پاسخ خواهیم داد. برخی مانند شافعی معتقدند که اگر بپذیریم که قرآن کریم واژه غیر عربی دارد ناقص خواهد بود زیرا خداوند مگر علم اندکی داشته است که از زبان دیگری لغت بگیرد ولی این فرد توجه ندارد که قرآن واژگان را از زبان‌های مختلف گرفته و در درون خودش هضم کرده است.
مهدوی‌راد ادامه داد: برخی از زبان‌شناسان عرب معتقدند که واژه غیر عربی در قرآن وجود دارد ولی قرآن همه آنها را به همان معنایی که در آن زبان است معنا کرده است. مثلا جبرئیل را که از زبان عبری گرفته شده است به موجود شدیدالقوی و هو بالافق الاعلی و... معنا کرده است.
وی با بیان اینکه شیخ بهایی توجه بسیار زیادی به روایات و شان نزول دارد، تصریح کرده است: مثلا در بحث «غسل» و «مسح» وی دو روایت آورده و نتیجه گرفته است که روایات غسل درست است در حالی که بسیاری از علمای دیگر روایات مسح را درست می‌دانند. استناد وی این است که وقتی اعراب به خصوص کسانی که در بیابان بودند و با شتر و دامداری سر و کار داشتند کثیفی‌ها به پای آنان و به خصوص بین انگشتانی که گاهی زخم هم بود می‌نشست لذا باید آن را می‌شستند، از این رو شیخ بهایی گفته است که نفی مسح وجود ندارد. این مسئله از جهت طب قدیم هم مهم است.
پیوند احکام ادیان
وی افزود: نکته دیگر جالب در بیانات شیخ بهایی، پیوند اندیشه‌ها و احکام و آموزه‌های امت‌های پیشین و تطبیق آن با شرایط مسلمین و به خصوص با تعبیر«ایاک اعنی و اسمعی یا جاره»است و این در حالی است که تفاسیر برخی از عرفا اساسا بیگانه از شرایط اجتماعی و حضور در صحنه است کما اینکه کشاف هم تا حدود زیادی دور از اجتماع است؛ تفسیر شیخ بهایی قطعا در متن جامعه بیان شده است.
مهدوی‌راد با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های بسیاری از عالمان در طول تاریخ آن است که مقلد اندیشه دیگران بوده‌اند، اضافه کرد: لذا مباحث تکراری زیادی بیان شده است از جمله آقای اعوانی که از فلاسفه کنونی هستند تصریح دارد که بسیاری از فلاسفه هم مقلد هستند.
وی ادامه داد: تکرر نزول هم که ۲۱ مورد است اینگونه است مانند حمد، توحید که هر کدام دو بار نازل شده‌اند. در مورد سال سائل بعذاب ... هم این مسئله را درایم زیرا برخی گفته‌اند که این آیه همان وقتی که آن فرد نادان خواستار فروفرستادن عذابی شد، نازل شد ولی برخی هم معتقدند که از قبل نازل شده بود و پیامبر(ص) این آیه نازله را دوباره قرائت کردند. شیخ بهایی به درستی تکراز نزول را قبول ندارد و این هم از نظرات جالب تفسیری ایشان است.
به همت انجمن علمی و گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان و با همکاری انجمنهای علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه های علامه طباطبایی و دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران برگزار شد:
نشست برخط با موضوع:
نگاهی تاریخی به خطبه حضرت زهرا(س)
🎙دکتر محمد علی مهدوی راد
۲۶ آذر ساعت ۱۹
به مناسبت هفته پژوهش، انجمن علمی و گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان با همکاری انجمن های علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه های علامه طباطبایی و دانشکده های فارابی دانشگاه تهران برگزار می کنند:
نشست های برخط با عناوین:
نگاهی تاریخی به خطبه حضرت زهرا(س)
دکتر محمد علی مهدوی راد
۲۶ آذر ساعت ۱۹
پژوهش های اخیر درباره واژه سجیل در قرآن
دکتر حسین شیخ
۲۷ آذر ساعت ۱۸
مطالعات تفسیری معاصر در اندونزی، بررسی گرایش تفسیری مبتنی بر مقاصد الشریعه
دکتر عبدالمستقیم
دکتر علی بناییان
۲۸ آذر ساعت ۱۸
الگوی بومی کاربست معناشناسی در قرآن کریم
🎙دکتر علی شریفی
۲۹ آذر ساعت ۱۸
🌀 لینک حضور در جلسات:
https://meet.google.com/ewn-rqep-mjf
نشست علمی: پیامبر(ص) بهترین اُسوه امت (دکتر محمد علی مهدوی راد)
با حضور: دکتر محمد علی مهدوی راد
هیئت علمی و استاد تمام دانشگاه تهران؛ استاد حوزه و پژوهشگر قرآن
سه شنبه ۱۱ مهر ماه ۱۴۰۲
عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران گفت: بهترین و معتدل ترین پژوهش مربوط به حضرت رقیه (س) در کتاب مقتل الحسین (ع) است.
حجت الاسلام والمسلمین مهدوی راد در همایش «احیاگر حدیث؛ ویژه نکوداشت آیت الله ری شهری» که در دارالحدیث برگزار شد، اظهار داشت: سیره هایی که در دانشگاه قرآن و حدیث رقم خورده است، در میان همه سیره هایی که در این موضوع نوشته شده است، از نوع دیگر است.
وی دانشنامه امیرالمومنین (ع) را یک موسوعه بی نظیر دانست و گفت: یکی از مطالبی که به آن پرداخته شده و اسناد زیادی هم پیرامون آن وجود دارد و ارائه شده است، شب لیله المبیت است. اسناد محکمی وجود دارد که در فتح مکه، امیرالمومنین (ع) روی شانه های پیامبر رفتند و بتها را شکستند و اینقدر قرائن دارد که قابل انکار نیست.
وی یکی دیگر از موارد قابل توجه در سیره را «حج بلاغ» دانست و گفت: در پژوهش های خود متوجه شدیم که «حجه الوداع»، «حج بلاغ» بوده است. معلوم می شود که تا قرن دوم «حج بلاغ» می گفتند.
وی ادامه داد: در پژوهش ها به این نتیجه رسیدیم که اصل عبدالله سبا وجود ارد و افسانه بودن آن افسانه است اما آن عبدالله سبا که اینها می گویند، نیست.
وی با اشاره به ویژگی های آیت الله ری شهری گفت: توکل به خدا، تواضع علمی و نظم از ویژگی های بارز مرحوم آیت الله ری شهری بود. راس ساعتی که تعیین می کردند حاضر می شدند و کار را پی می گرفتیم.
وی بیان کرد: بعد از آنکه موسوعه امام حسین (ع) تدوین شد و از دل آن مقتل الحسین بیرون آمد این کتاب با تعادل در تحقیق بی نظیر است. بهترین و معتدل ترین پژوهش مربوط به حضرت رقیه (س) را در این کتاب می بینید.
برنامه تلویزیونی «حيرة» قسمت 88
گفتگو با استاد مهدوی راد
موضوع: «روش‌های تفسير قرآن کریم در عصر حاضر؛ تفسير اجتماعی، موضوعی و اشاری».
دانلود یا گوش دادن بصورت آنلاین در لینک ذیل، حجم فایل 41 مگابایت
پس از رحلت پیامبراکرم(ص) مدینه آبستن اتفاقاتی تأمل برانگیز بود. این اتفاق ها سبب شد مسلمانان تحلیل های گوناگونی از آن ارائه دهند. مورخان سده نخست رویکردی متفاوت در نقل اتفاقات بعد از رحلت پیامبر(ص) داشتند به گونه ای که برخی عامدانه به دنبال آن بودند از نقل اعتراض هایی که به نهاد قدرت حاکم شد پرهیز کنند. حضرت زهرا(س) نماد اعتراض به آن اتفاق ها بود. ایشان با همه وجود به دنبال این مسئله بود تا با زیر سؤال بردن مشروعیت نهاد خلافت، مردم و صحابه را به مسیر حق هدایت کند. شهادت حضرت زهرا(س) نمونه بارز این مخالفت با قدرت حاکم بود. در گفت وگو با دکتر محمدعلی مهدوی راد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، به بررسی فضای اجتماعی و سیاسی آن دوره و تبیین مفاهیم خطبه حضرت زهرا(س) در برابر ستمگران پرداخته ایم.
معرفی مقاله: تحلیل مقایسه‌ای سیر تطور منابع جامع علوم قرآن از قرن اول تا دوران معاصر
نویسندگان: نجمه نجم، مهدی مهریزی، محمد علی مهدوی راد، سید محمد علی ایازی.
مجله مطالعات قرآن و حدیث، دوره ۱۴ (۱۳۹۹)، شماره ۲۷.
چکیده ی مقاله:
🔹بررسی حاضر، حاصلِ تحلیل مقایسه‌ای برای رتبه‌بندی۴۶ منبع تأثیرگذار علوم قرآن از قرن اول تا معاصر بوده که به ضریب‌تأثیر عوامل تأثیرگذار در سیر تطورات نگارش‌های جامع علوم قرآن هم پرداخته است. روش پژوهش حاضر، کیفی بوده و از روش کدگذاری و مقوله‌بندی در فرایند تحقیق و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک روایت علی و مقایسه‌ای استفاده شده‌است. با بررسی منابع و مولفان، شرایط و بسترهای موجود برای تغییرات، در نهایت حدود ۷۵ مفهوم استخراج شد. پس از مرحله کدگذاری باز و محوری، ۱۸ مقوله به‌عنوان شاخص سنجش گزینش شد. پس از آن در مرحله کدگذاری گزینشی،۱۰مقوله عمده با ضریب‌تأثیر بالا، سه مقوله با ضریب‌تأثیر متوسط و پنج مقوله با ضریب‌تأثیر کم یا بدون تأثیر استخراج شدند. سه رتبه اول مقوله‌های تأثیرگذار بر تطورات منابع جامع علوم قرآن متعلق است به: مقوله کارکرد(۸۴ امتیاز)، تأثیر شخصیت و شأن فردی نویسنده بر نگارش(۷۹ امتیاز) و محتوای کتاب(۷۳ امتیاز).رتبه اول و سوم عوامل تأثیرگذار، مربوط به هویت و اصالت متن کتاب جامع بوده و رتبه دوم مربوط به عوامل درونی نویسنده(بخش مبانی) است.در نتیجه، محوری‌ترین مقوله، شاخصِ هویت و اصالت متن کتب جامع علوم قرآن است. این تحقیق از طریق یک روند منظم و استقرای تحلیلی؛ نظام مفهومی و شاخص‌سازی را در مورد رتبه تأثیرگذاری منابع جامع و مهم علوم قرآن و عوامل موثر بر سیر تطور منابع جامع علوم قرآن برای مخاطبان تخصصی رشته علوم قرآن انجام داده‌است.رهاوردِ فهم این مطلب می‌تواند، تکمیل سرفصل دروس دانشگاهی رشته علوم قرآن برای بررسی تأثیرگذارترین منابع جامع علوم قرآن و عوامل موثر بر سیر تطورات آن باشد. همچنین این نتایج، کمک‌کننده به فهم جریان علم(علوم قرآن) کرده و دانش و بینش کمّی و کیفی مخاطبان را نسبت به تاریخ منابع علوم قرآن تکمیل می‌کند.
دکتر مهدوی راد (جایگاه امامت در مجموعه آثار شیخ مفید)
محمد بن محمد بن نعمان، مشهور به شیخ مفید (۳۳۶ یا ۳۳۸ ـ ۴۱۳ ق)، متکلم و فقیه امامیه در قرن‌های چهارم و پنجم قمری بود. او با تدوین علم اصول فقه، روش جدیدی در اجتهاد فقهی ارائه داد که راهی میانه در روش عقل‌گرایی افراطی و روش اکتفا کردن به روایات، بدون توجه به عقل محسوب می‌شد. پدر شیخ مفید، معلم بود و او قرآن و علوم مقدماتی را نزد پدرش فراگرفت. سپس برای ادامه تحصیل همراه پدر به بغداد رفت و از محدثان، متکلمان و فقهای برجسته شیعه و سنی بهره گرفت. شیخ صدوق، ابن جنید اسکافی و ابن قولویه، از مشهورترین استادان شیعه او بودند. شیخ مفید از حدود ۴۰ سالگی، ریاست شیعیان را در فقه، کلام و حدیث عهده‌دار شد و در دفاع از عقاید شیعه با علمای دیگر مذاهب مناظره می‌کرد. آثار وی بر اساس فهرست نجاشی، ۱۷۵ کتاب و رساله است که گفته می‌شود نیمی از آنها درباره امامت است. از معروف‌ترین آثار او در علم فقه، «المقنعه»، در علم کلام، «اوائل‌المقالات» و در شرح‌حال‌نگاری امامان، «الارشاد» است. به‌مناسبت نهم آذر، روز بزرگداشت شیخ مفید، خبرنگار ایکنای اصفهان گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، نویسنده، قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران (پردیس قم) درباره جایگاه امامت در مجموعه آثار شیخ مفید و آشنایی بیشتر با نظام امام‌شناسی این متکلم و فقیه برجسته شیعه انجام داده است.
دکتر مهدوی‌راد در ابتدا ضمن اشاره به اهمیت و جایگاه ویژه موضوع امامت در مبانی کلامی شیعه اظهار کرد: امامت به‌عنوان یکی از مهمترین شاخصه‌های مذهب شیعه، همواره در تاریخ در صدر مسائلی بوده که ذهن متکلمان شیعی را به خود مشغول داشته است و نه تنها آنان را به کشمکش و ستیزه‌های کلامی با مخالفان کشانده، بلکه گاه به‌سوی مباحثات و مناظرات درون‌مذهبی نیز سوق داده است. مسائلی همچون بایستگی وجود امام، جایگاه و مرتبت امام در عالم هستی، صفات و ویژگی‌های امام و حدود و ثغور آن و راه‌های شناخت امام، از جمله مسائلی است که اندیشه‌وران امامی‌مسلک با بهره‌گیری از عقل و نقل درصدد روشن کردن آن بوده‌اند.
زندگی نامه دکتر محمدعلی مهدوی راد - Biography of Dr. Mohammad Ali Mahdavi Rad
ttps://www.aparat.com/v/XBSwy/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%AB%D8%A7%D8%AA%3A_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AF
تحریف اموی دکتر محمدعلی مهدوی راد
https://www.aparat.com/v/J71hY
شفا یافتن همسر دکتر مهدوی راد با تربت امام حسین(ع)
https://www.aparat.com/v/jVN8H
سخنرانی دکتر مهدوی راد درباره تفسیر در مکتب قرآن شهید بهشتی
همایش نیم روزه: رونمایی و بازخوانی تفسیر شش جلدی آیت الله شهید بهشتی «در مکتب قرآن»
با حضور و سخنرانی: استاد محمدعلی مهدوی راد
زمان: پنجشنبه ٩ تیر ماه ١۴٠١
مکان: قم، مؤسسه پژوهشی فرهنگی فهیم.
گزارشی از سخنرانی استاد مهدوی راد در همایش امام رضا علیه السلام و تفسیر قرآن با موضوع «بازنگری ابعاد نقش آفرینی سنت در پیوند با قرآن»
🔹متأسفانه ما در تبیین جایگاه سنت در تفسیر قرآن تسامح داشتیم و به این مسئله توجه جدی نکردیم. حتی در مورد خود واژه سنت و تعریف سنت تسامح شده است و تعریف دقیقی از سنت وجود ندارد. چیز عجیبی که در فرهنگ ما هست این است که اصلا به تعریف توجه نمی‌شود.
🔹یکی از فضلای اهل سنت کتاب نوشته و سعی کرده نوع نگاه مذاهب اهل سنت را به سنت در گذرگاه تاریخ نشان دهد که در حد مذاهب اسلامی کار بسیار خوبی است. ایشان هم تصریح کرده است که در بسیاری از کتاب‌های فقهی، سنت را تعریف نکردند. شما کتاب‌های اصولی خودمان را ببینید بحثی از تعریف سنت ندارند.
🔹با اینکه همه علما گفتند مبانی فهم دین؛ قرآن، سنت، عقل و اجماع است ولی نه از قرآن بحث جدی کردند و نه از سنت. کجا بحث کردند سنت چیست و چه کارکردی دارد؟ کجا بحث کردند وحی چیست، چه تلقی از قرآن داریم و چقدر می‌شود از قرآن حکم استنباط کرد؟ این موضوعات مورد بحث قرار نگرفته است. متاسفانه سوال‌های بسیار مهم و قابل طرح برایمان مطرح نشده است و چون مطرح نشده ابعادش باز نشده است. علمای ما در تفکر بی‌نظیر هستند اما اگر این سوالات را برایشان مطرح می‌کردند دنیا یک طور دیگر می‌شد.
🔹بعضی از این مباحث در روایات تفسیری امام رضا(ع) آمده است. امام در ضمن اینکه آیات را تفسیر می‌کند چگونگی تفسیر را هم به ما یاد می‌دهد، یعنی سفر‌ه‌ای باز نمی‌کند که من از آن سیر بخورم و بروم بلکه امام تلاش می‌کنند آشپزی را به ما یاد بدهند. در ذیل آیه معروف صله رحم «وَالَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ» یک بنده‌خدایی از امام سوال کرد؛ مراد از صله رحم چیست. حضرت فرمودند معنایش همراهی، همدلی و همگامی با ماست و قطع رحم یعنی بریدن از ما. شنونده از شنیدن این سخن جا خورد. بعد حضرت فرمودند فلانی، مثل کسانی نباش که می‌گویند همین است و جز این نیست، یعنی فکرت را باز کن.
🔻تطابق برداشت مفسران اهل سنت با تعالیم ائمه
🔹یک نکته جالب این است؛ بسیاری از آنچه ائمه به عنوان راه تفسیر به ما نشان دادند، در بیان برخی مفسران و معلمان اهل سنت مورد اشاره قرار گرفته است، یعنی خودشان این راه را رفتند. چون زبان قرآن، زبان فطرت است لذا همین راه را رفتند. به عنوان مثال، سیدقطب با تحلیلی اجتماعی، سیاسی و عالمانه و دقیق بدون اینکه به فرمایش ائمه توجه کند، گفته است مراد عمیق از این آیه اتصال با مرکزیت حرکت در جامعه است یعنی آحاد جامعه با آن کانون مرکزی پیوند بخورند و از آن جدا نشوند. یکی از مفسران اهل سنت به صراحت نوشته است که این آیه در مورد اهل بیت(ع) است. شما می‌توانید این تعلیم اهل بیت(ع) را به عنوان قاعده توسعه دایره معنایی درآورید یعنی ائمه ضمن اینکه آیات را تفسیر می‌کردند، به شما توسعه معنایی یاد میدهند. این غیر از استعمال لفظ بیش از یک معنا است و آن بحث دیگری است.
🔹همین آیه معروف «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ» را نگاه کنید. یک محقق در اردن بود که فوت کرد. ایشان خیلی دغدغه دفاع از قرآن داشت، شاگردی در تربیت مدرس داشتم که در مقطع کارشناسی شاگرد ایشان بود. به واسطه او چند کتاب برای ایشان فرستادم. شاگردم می‌گفت وقتی این کتاب‌ها را جلویش گذاشتم، گفت این کتاب‌ها در ایران چاپ شده است؟ مگر ایرانی‌ها عربی بلدند؟ ایشان دقیقا به همین آیه گیر داده است که چرا امام باقر(ع) فرموده است منظور از طعام، علم است. این در حالی است که در برخی از منابع اهل سنت هم به این مطلب اشاره شده است.
🔻اجتهاد در تفسیر روایی
🔹یک بحث مهمی که باید در پیوند سنت با تفسیر مطرح شود، اجتهاد در تفسیر روایی امامیه است. شاید تصور شود این پارادوکس است چون از طرفی می‌گویید تفسیر ماثور یعنی در آن اجتهاد راه ندارد و از طرفی از اجتهاد صحبت می‌کنید. حمیدرضا فهیمی‌تبار در کتابی با همین عنوان این بحث را پیگیری کرده و در ده جزء قرآن، زمینه‌های اجتهاد را در تفسیر علی بن ابراهیم، عیاشی، برهان و نورالثقلین بررسی کرده است.
🔹من تصور می‌کردم تفسیر نورالثقلین سه چهار جا اظهارنظر دارد ولی در همین ده جزء ده‌ها مورد اظهارنظر دارد. بعضا اجتهادهای خیلی عجیبی دارند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که در این تفسیرها دو نوع روایات ذیل آیات می‌آید؛ یک سلسله از روایات هستند که در آنها قطعه‌ای از آیه آمده است ولی در بخش مهمی از روایات، اصلا کلمه‌ای از آیه نیامده ولی وقتی روایت را نکاه می‌کنید دقیقا یک ارتباط معنوی بین آیه و روایت وجود دارد که نشان می‌دهد مولف، اجتهاد کرده است.
دانلود سخنرانی دکتر مهدوی راد - پژوهش و مراکز پژوهش در جهان اسلام معاصر
Download Lecture by Dr. Mahdavi Rad - Research and Research Centers in the Contemporary Islamic World
موضوع: پژوهش و مراکز پژوهش در جهان اسلام معاصر
سخنران: حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدوی راد
تاریخ سخنرانی: 14 دی 1400
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدعلی مهدوی راد (اهمیت آشنایی با مراکز پژوهشی جهان اسلام) - حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، استاد دانشگاه تهران، ۵ بهمن ماه در نشست علمی «پژوهش و مراکز پژوهش در اسلام معاصر» که از سوی دفتر قم بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی برگزار شد، گفت: امام عسکری(ع) در روایتی فرمودند که «علماء شیعتنا مرابطون؛ علمای شیعه مرزداران هستند». مرزدار هستند تا راه‌های نفوذ دشمن بر فرودستان شیعه را شناسایی کرده و مانع از هجوم دشمن به این افراد شوند.
وی با بیان اینکه بنده تصور می‌کنم همه مراکز پژوهشی در حوزه‌های شیعه یا باید جایگاه مرزبانی را داشته باشند و یا دارند که به نظر بنده بنیاد پژوهشهای آستان قدس از مصادیق بارز آن است، افزود: اولین وظیفه مرزبان، شناسایی وظیفه خود است، وظیفه دیگر شناسایی راه‌های نفوذ دشمن و ابزار آن و در مرحله بعد مقابله با نفوذ است. یکی از آسیبهای مهم در پژوهش همین است که ما جایگاه پژوهش خود را نشناسیم و تصور کنیم این تحقیقی که ما نوشته‌ایم، بهترین و عالی‌ترین است در حالی که نیست.
مهدوی‌راد بیان کرد: بزرگواری در زمینه قرآن کتابی نوشته بود و بعد در جایی گفت که آیا فکر می‌کنید بعد از این کتاب، سؤالی هم برای کسی باقی می‌ماند؟ بنده معتقدم این نوع تفکر، علم را پیش نخواهد برد و یا به صورت طولی پیش می‌برد و نشان می‌دهد این بزرگوار جز آثار خودش، کتابی نخوانده است.
مهدوی‌راد گفت: گاهی حتی شاهدیم که برخی وقتی قصد استناد به یک کتاب را دارند باز دقیق آن را نمی‌خوانند، بنده در یک رساله، داور بودم و ارائه‌دهنده مطلبی را به نقل از فخررازی گفت ولی بنده متوجه شدم که این سخن به سیستم فکری فخررازی نمی‌خورد، ولی او اصرار داشت که من خودم دید‌ه‌ام، وقتی مراجعه کردیم دیدیم که فخررازی این حرف را از فرد دیگر آورده و در چند صفحه بعد آن را نقد کرده است ولی نویسنده مقاله آن را به فخررازی نسبت داده است.
آثار مطالعه اندک
وی با بیان اینکه یکی از مهمترین و بدترین آثار بی اطلاعی از دیگران، عُجب است، اضافه کرد: عالم بزرگواری در مشهد بود که در هر موضوعی که بحث می‌شد می‌گفت درباره این موضوع خیلی‌ها مطلب نوشته‌اند اما چیزی که ما نوشته‌ایم فرق دارد، او تنها کسی را که کمی قبول داشت، شهید صدر بود. این اشکال از آنجا رخ می‌دهد که این بزرگواران واقعا کتاب نمی‌خوانند.
وی با تاکید بر فراگیری زبان انگلیسی و عربی، اضافه کرد: جهان عرب به سرعت آثار خاورشناسان درباه موضوعات دینی و قرآنی را ترجمه می‌کنند و جهان غرب را بهتر از ما می‌شناسند و بنده از طریق آثار آنها با آراء خاورشناسان آشنا شده‌ام و اگر کسی عربی و انگلیسی بلد نباشد، نمی‌تواند به آراء خاورشناسان مسلط شود.
مهدوی‌راد با بیان اینکه اطلاع ما از کارهای دینی مصر در حد بسیار اندک است، تصریح کرد: در نمایشگاه مصر، ملحدانه‌ترین آثار به هر زبانی هم عرضه می‌شود و آثاری از ۵۰ سال قبل تا الان وجود دارد. ما از مصر با این عظمت در زمینه نشر و تالیف کتاب، اطلاع درستی نداریم و فقط چند ناشر آنها را می‌شناسیم که آنها هم عمدتا با پول سعودی‌ها خریداری شده است. برخی از این ناشران آنقدر پول گرفته‌اند که حاضرند آبروی خود را از بین ببرند و کتابی را تحریف کنند.
استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: «نشئة الفکر الفلسفی» کتاب درسی و بسیار مهمی در جهان عرب بود و تا زمانی که نویسنده آن(سالم نشاء) وفات نکرده بود در حد محدود منتشر می‌شد ولی وقتی او وفات کرد، چون در هر صفحه چند نقد به برخی صحابه وارد کرده بود، در آن دخل و تصرف کردند و مقدمه‌ای در فضیلت صحابه بر آن افزودند. ایشان در ۵ جای کتاب با صراحت نوشته بود معاویه و یزید و ابوسفیان حتی به اندازه یک چشم برهم زدن هم ایمان نیاوردند.
وی با بیان اینکه عربستان با پرداخت ۵۰ هزاردلار در ۱۰ سال قبل، رضوان سید را که آثار برجسته‌ای داشت و آثار او توسط ناشری لبنانی منتشر می‌شد، خرید، اضافه کرد: در بیروت ناشری هست که غالبا کتب سیاسی را چاپ می‌کند و آثار رضوان سید را هم چاپ می‌کرد، همین ناشر اثری را درباره امامت و خلافت از عبدالعزیز العماری در هزار صفحه منتشر کرده و در آن امامت و سیاست در قرون اول را به صورت مختصر طرح کرده و دوره صد سال اخیر را مفصلا توضیح داده است.
وی اضافه کرد: در بخشی از آن اندیشه امامتی شیعه را بیان کرده و تفکر شیعه را غالب، مستدل و منقح دانسته است. با اینکه هم ناشر و هم نویسنده آن سنی است. این موضوع نشان می‌دهد که تعصب بیجای وهابی یا صفر شده و یا در حال از بین رفتن است.
مهدوی‌راد بیان کرد: کشور مغرب، کشور فقیری است ولی مؤسسه‌ای (مؤمنون بلا حدود) وجود دارد که پول زیادی صرف می‌کند لذا بعید می‌دانم وابسته به خود مغرب باشد، برخی می‌گویند قطر پول آن را می‌دهد که این هم بعید است مگر اینکه قطری‌ها خیلی روشنفکر شده باشند، این مؤسسه در طول ۱۰ سال اخیر بیش از ۲۰۰ کتاب چاپ کرده است آن هم کتب مهم؛ مثل زیارت در فرهنگ مردم، این کتاب به زیارت به عنوان یک نهاد مردمی بحث کرده و البته بر مبنای عقاید شیعه نوشته شده است.
قرآنی‌تر بودن علم اصول اهل تسنن نسبت به شیعه
استاد دانشگاه تهران بیان کرد: در کتب اصولی شیعه بحث از قرآن بماهو قرآن وجود ندارد ولی اگر در جهان اسلام، قرآن کتاب قانون شده به واسطه مباحث اصولی اهل تسنن است؛ یا کتابی درباره تحلیل سیره پیامبر(ص) در میان نویسندگان معاصر(السیرة النبویه عند العرب ...) نوشته شده است و در آن آراء معتزلی‌ها، اشعری‌ها، هاشم معروف حسنی و امامیه هم آمده است که همه اینها نشان می‌دهد تعصبات قرون گذشته کمرنگ شده است. عایشة فی احادیث الکتب هم اثر دیگری است که یک خانم آن را نوشته و اگر آن را بخوانید تصور نمی‌کنید یک سنی آن را نوشته است.
دکتر مهدوی‌راد در بخش دیگری از سخنانش، اضافه کرد: عمان مرکز اباضیه است و اباضیه، دین حکومتی در این کشور است؛ این فرقه در فقه کلامی و فقه فقهی به ما نزدیک هستند و در سیاست هم با اینکه پدر و مادر ندارد به ما نزدیک هستند، مفتی آنها، احمد بن حمد الخلیل، که کتابی هم به نام «برهان الحق» دارد که ۱۴ جلد آن چاپ شده؛ وی دفاع تمام قدی از شیعه کرده و اینکه شیعه معتقد به تحریف نیست؛ در این کتاب چندین بار از واژه العترة الطاهره برای ائمه(ع) استفاده کرده است.
دکتر مهدوی راد بیان کرد: وی معتقد است که زنادقه قصد داشتند بنیاد دین را بزنند لذا روایات تحریف را به شیعه نسبت داده‌اند، وگرنه چگونه می‌شود عترت طاهره که همه زندگی خود را برای دفاع از قرآن صرف کردند قائل به تحریف قرآن باشند. وی تاکید کرده مصحف ابن مسعود معوذتین را داشته است که متأسفانه آیت الله معرفت در کتابش آورده است که مصحف وی فاقد معوذتین است که قطعا این هم جزء روایات تحریفی است.
وی اضافه کرد: بنده مطلبی در تجلیل ایشان نوشتم و از مواضع علمی و عالمانه او قدردانی کردم و ایشان نامه بسیار مؤدبانه، مؤمنانه و محترمانه نوشتند و بر این تاکید کردند که ما همه باید یک صدا از عدم تحریف قرآن دفاع کنیم و اگر مواردی هم در برخی کتب شیعه و سنی وجود دارد باید توجیه شود و یا صحت آن بررسی شود که بنده سه روایت در این خصوص را در مطلبی که به وی تقدیم شد توجیه کردم. اینها هم در شناسایی خود، شناساندن عمان و پیشینه تاریخی و شناخت فرقه‌های دیگر پیشقدم هستند و بر اینکه ما جزء خوارج نیستیم تاکید فراوانی دارند.
استاد حوزه و دانشگاه گفت: کتاب قواعد الفقهیه را برای مقایسه بین فقه شیعه و اباضیه چاپ کرده‌اند و هر دو سال یکبار در وزارت اوقاف عمان، اجلاسیه برگزار می‌کردند و از کشورهای اسلامی دعوت می‌کردند، هیئت‌های اسلامی مقاله ارائه می‌دادند ولی هیئت ایرانی علاوه بر مقاله، کلمه (سخنرانی) هم داشتند. یعنی اینقدر نزدیک به شیعه هستند و خود را اینگونه معرفی می‌کنند.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد علی مهدوی راد (سیر مطالعاتی)
برای افکار عمومی به خصوص اهل کتاب جذاب است که بدانند چهره های برجسته دانشگاهی و حوزوی در مسیر فراز و نشیب های علمی و حیات خود برای کسب اطلاعاتی بیشتر یا حتی گاهی برای رفع دلتنگی به سراغ چه کتاب هایی رفتند و بیشتر به چه نویسندگان و موضوعاتی علاقه مند هستند؛ به همین منظور به سراغ برخی از چهره ها رفتیم تا در گفت وگوهایی خودمانی با سیر مطالعاتی آنها آشنا شویم.
گفت وگوی شفقنا با حجت الاسلام و المسلمین مهدوی راد، دبیرعلمی کتاب سال جمهوری اسلامی در ادامه می آید،
زندگی نامه دکتر محمدعلی مهدوی راد-Biography of Dr. Mohammad Ali Mahdavi Rad - محمدعلی مهدوی‌راد، قرآن‌پژوه، سال 1334 در روستایی به نام «ینگجه» از بخش سرولایت نیشابور متولد شد.
تحصیلات ابتدایی را در همان دیار گذراند و پس از آشنایی با مقدمات ادبیات عرب، در سال 1348 وارد حوزه علمیه مشهد شد و در مدرسه آیت‌الله العظمی میلانی که با شیوه منظم و نو اداره می‌شد، تحصیل علوم دینی را آغاز کرد.
وی سال 1354 برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم رفت و دروس سطح و خارج فقه و اصول را نزد استادان صاحب‌نام این حوزه سپری کرد. از سال 1358 در کنار تحصیل و اشتغال به کارهای تبلیغی، پژوهش در حوزه علم قرآنی را آغاز کرد.
او در طول 7 سال اقامت در حوزه علمیه مشهد درس‌های مقدمات، ادبیات عرب و سطوح عالی علوم حوزوی را در محضر استادان آن دیار آموخت. از استادان آن روز وی می‌توان به عباسعلی اختری، حجت هاشمی خراسانی، امینی نیشابوری، صالحی نیشابوری و زنده‌یاد علی‌اکبر بنی‌هاشمی اشاره کرد.
دکتر مهدوی راد در کنار درس‌های حوزوی، سه سال در درس تفسیر حضرات آیات سیدعلی خامنه‌ای، مرحوم آیت الله حاج میرزا جواد تهرانی و آیت الله سیدعزالدین زنجانی حاضر شد و این دروس، نخستین بذر‌های علاقه و کشش به معارف قرآنی را در نهاد جان وی قرار داد.
او بعد از هفت سال اقامت در مشهد، به لحاظ تلاش‌های سیاسی و تعقیب ساواک خراسان، با صلاحدید خطیب پرآوازه آن روزگار شهید هاشمی‌نژاد مشهد مقدس را ترک و به قم هجرت کرد. در آنجا رسائل، مکاسب، کفایه و دوره عالی اجتهادی فقه و اصول را فرا گرفت، سال 1369 وارد دانشگاه شد و از همان آغاز، تدریس مقاطع تحصیلات تکمیلی را در علوم قرآن و حدیث به عهده گرفت. وی از نخستین همراهان مجله «حوزه» بود، سال‌ها مدیریت آن را بر عهده داشت و ده‌ها مقاله برای آن نوشت.
محمدعلی مهدوی راد از پایه‌گذاران مجله «بینات» بود و سال 1369 مجله «آینه پژوهش» را بنیاد نهاد. او سال‌ها در دانشگاه تربیت مدرس و دانشکده الهیات دانشگاه تهران به تدریس علوم قرآنی پرداخت و پایان‌نامه‌های فراوانی را هدایت کرد و اکنون به عنوان دانشیار در دانشگاه تهران (پردیس قم) مشغول تدریس است.
این قرآن پژوه، در قم از محضر استادانی مانند حضرات آیات اعتمادی، موسوی تبریزی، سیدابوالفضل پایانی، فاضل لنکرانی، ستوده، بهشتی، فاضل هرندی، حاج‌شیخ جواد تبریزی و وحید خراسانی بهره برد و نزد حضرات آیات انصاری شیرازی، محمدی گیلانی و مصباح به یادگیری فلسفه پرداخت.
«سیر نگارش‌هاى علوم قرآنى»، «مشعل جاوید»، « آفاق تفسیر»، «تحفةالعابدین»(تحقیق و تصحیح)، «تحفة‌الاخوان»(تحقیق و تصحیح، «موسوعه امام على(ع)»، «با کاروان عشق»، «تراث الشیعه القرآنى»، «سیاست‌نامه امام على(ع)»، «نظام دفاعى اسلام »، «راهنماى آینه پژوهش» و «تدوین‌الحدیث عند الشیعة الأمامیه» از آثار قلمی وی به حساب می‌آیند.
دکتر مهدوی راد در کسوت استاد راهنما در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا رساله‌های گوناگونی را هدایت کرده است که از آن جمله می‌توان به رساله‌هایی مانند مشارکت اجتماعى زنان از دیدگاه قرآن و حدیث، بررسى شخصیت زن از دیدگاه مفسران معاصر، بررسى تحلیل و شیوه‌شناسى گفت‌وگو و مناظر‌های على(ع) و بهره‌گیرى آن از قرآن و سنت، معیارهاى فهم و نقد حدیث در تفسیر المیزان، سیماى طبیعت در قرآن، تصحیح - تقدیم و تعلیق حقایق التفسیر السلمى، علل تدلیس در حدیث، جایگاه معانى حروف در تفسیر قرآن، روش‌شناسى شیخ صدوق در تدوین حدیث، شناخت جریان علمى نگرى به قرآن، تسبیح در قرآن، گامى به سوى شناخت سور مکى و مدنى، اشاره کرد.
نگاهى به جوامع حدیثى شیعه با محتوای جوامع حدیثى شیعه، جریان‌شناسى وضع در احادیث شامل بررسى احادیث موضوعه، فقه‌الحدیث و مبانى آن درباره فقه‌الحدیث، تحریف‌ناپذیرى قرآن کریم، پژوهش‌گونه‌اى درباره اعجاز، سیر تطور نگاشته‌های علوم قرآن، تاریخ قرآن، تاریخ تدوین حدیث، مقدمات تفسیر و جریان‌شناسی تفسیرنگاری‌ها، از جمله نگارش‌های وی است که در قالب متون درسی تدریس می‌شوند. جایگاه زن در قرآن کریم، مبانى شخصیت زن از دیدگاه اسلام ، نمونه‌ها و حکم حدیث مدلس، البیان فى تفسیر القرآن، تحریف، تفسیر پیامبر، تفسیر مأثور، الامام على امام المفسرین، ظاهر و باطن در تفسیر عرفانی، تدوین حدیث، واقعه غدیر، اوج ابلاغ ولایت، البیان فى اعجاز القرآن، کتابى کهن در تاریخ مکه، نقد و بررسى(قرآن‌پژوهى)، در حریم دوست (تأمل‌هایى در مناسک حج)، وضعیت شیعه در عربستان و وضع کتاب و فرهنگ در عربستان از جمله عناوین مقاله‌های حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد به شمار می‌روند.
وی همچنین سابقه تدریس علوم قرآن سطح یک، دو، سه و چهارم، مکاتب و روش‌های تفسیری یک، دو و سه، علوم قرآنی یک و دو، فقه‌الحدیث، تاریخ حدیث و همچنین مفردات قرآنی در دانشگاه تربیت مدرس تهران، دانشگاه علوم اسلامى رضوى، مرکز تربیت مدرس قم و دانشکده الهیات دانشگاه تهران را در کارنامه خود دارد.
مسوولیت عقدیتی و سیاسی پایگاه نهم شکاری، بنیانگذار مجله حوزه و کسوت سردبیری این مجله از شماره 16 تا 36، پایه‌گذار مجله «بینات» و در اختیار داشتن مدیرمسوولی این مجله از شماره یک تا 12، مشورت در راهاندازی مجله‌های میقات و علوم حدیث، پیشنهاد راهاندازی مجله‌ای در حیطه نقد کتاب‌های حوزه دین با انگیزه بهسازی آثار مکتوب دین به سازمان تبلیغات اسلامی از سال 1369 به سردبیری این دانشمند فرهیخته که مهمترین مجله نقد کتاب در حوزه دین است، از جمله سمت‌هایی اجرایی این پژوهشگر قرآنی بوده است.
مقالات و آثار دکتر مهدوى راد، در جشنواره‌هاى متعددى حائز رتبه‌های ممتاز بوده از جمله «کتاب پژوه» و خادم فرهنگى مکتوب در نخستین هفته کتاب، استاد تلاشگر و نمونه دانشگاه تربیت مدرس در سال 1374، محقق برجسته علوم قرآنی در نمایشگاه قرآن کریم و کسب رتبه دوم کتاب سال حوزه برای کتاب «سیر نگارش‌هاى علوم قرآنى» که اکنون متن درسى «علوم قرآنى» در مقطع کارشناسى ارشد دانشگاه‌هاست.
در سال 79 در جشنواره مطبوعات مقاله وى با عنوان «بازى با میراث، نقد یک سرقت» حائز رتبه نخست شد و همچنین در سال 1383 در جشنواره مقالات قرآنى، مقالات «تحریف» چاپ شده در دانشنامه جهان اسلام و مقاله «امامت در نگره قرآنى امام موسى بن جعفر(ع)» وى، رتبه اول را کسب کرد.
برای او مراسم نکوداشت چندی گرفته شد که از جمله آنها می توان به تجلیل از او در موسسه خانه کتاب در تاریخ هشت اسفند ماه 1391 اشاره کرد.
رزومه حجت الاسلام دکتر مهدوی راد - Resume of Hojjatoleslam Dr. Mahdavi Rad
تحصیلات
کارشناسی, 1367, معارف اسلامی, حوزه علمیه
کارشناسی ارشد, 1373, الهیات ومعارف اسلامی, حوزه علمیه
دکتری, 1382, علوم قرآن وحدیث-سطح 4 حوزه, حوزه علمیه
کتاب‌های تالیفی
Mohammad Ali Mahdavi Rad. "history of hadith compialtion." London: ICAS press, 2017.
محمد علی مهدوی راد. "عیار گفتار." تهران: خانه کتاب، 1393.
محمد علی مهدوی راد. "آفاق سنت: پژوهشی در تعریف، حجیت و ابعاد نقش آفرینی سنت در تفسیر قرآن." تهران: انتشارات سمت، 1400.
کتاب های غیر از تالیف و ترجمه
محمدعلی مهدوی راد، فتح اله نجارزادگان و علی الفاضلی. "تراث الشیعه القرآنی المجلد السابع." قم: مکتبه التفسیر و علوم القرآن، 1392.
محمد علی مهدوی راد، فتح اله نجارزادگان و علی الفاضلی. "تراث الشیعه القرآنی المجلد الثامن." قم: مکتبه التفسیر و علوم القرآن، 1399.
محمد علی مهدوی راد، فتح اله نجارزادگان و علی الفاضلی. "تراث الشیعه القرآنی المجلد الثامن." قم: مکتبه التفسیر و علوم القرآن، 1400.
محمد علی مهدوی راد، فتح اله نجارزادگان و علی الفاضلی. "تراث الشیعه القرآنی المجلد العاشر." قم: مکتبه التفسیر و علوم القرآن، 1400.
مقالات چاپ شده در نشریات بین‌المللی
محمد علی مهدوی راد. "جایگاه تفسیر طبری در میان تفاسیر اسلامی." طبری پژوهی 1، 1 (1393): 231-284.
مقالات چاپ شده در نشریات داخلی
محمد علی مهدوی راد و امیر احمدنژاد . "بررسی روایت نزول قرآن بر مبنای ایاک اعنی و اسمعی یا جاره." علوم حدیث 16، 4 (1390): -.
مهدی عبداللهی پور و محمد علی مهدوی راد. "حکمت گونه گونی روزی ها از دیدگاه قرآن." اندیشه نوین دینی 8، 29 (1391): 53-68.
محمد علی مهدوی راد و محمد میرزایی. "نقدی بر آرای خلف ا... در قصه های قرآن بر مبنای تفاسیر عصری." مجله آموزه های قرآنی 1، 16 (1391): 73-94.
فرزانه روحانی مشهدی، منصور پهلوان محمدعلی و محمد علی مهدوی راد. "اشارات قصص قرآن به امام مهدی "ع" و ویژگی های او." پژوهش های قرآن و حدیث 1، 9 (1392): 59-82.
محمد علی مهدوی راد، نفیسه فقیهی مقدس و علی خلجی. "اصول راهبردی صلح در اسلام." سیاست متعالیه 2، 4 (1393): 7-26.
محمد علی مهدوی راد، ضیاء الدین علیا نسب و حجت روح الهی. "بررسی تطبیقی روایات یمانی از منظر فریقین." حدیث پژوهی 2، 12 (1393): 25-64.
محمد علی مهدوی راد، نصرت نیل ساز و زهره بابا احمدی میلانی. "تحلیل شیوه های تأثیرپذیری خطبه ی غدیر از قرآن کریم." مجله آموزه های قرآنی 1، 21 (1394): 165-184.
زینب طیبی و محمد علی مهدوی راد. "آسیبهای مبنایی و روشی قرآنیون در تفسیر قرآن." پژوهشهای قرآنی 76، 3 (1394): 140ـ161.
محمد علی طباطبائی و محمد علی مهدوی راد. "تاریخ انگارۀ تحریف بایبل در دوران پیشااسلامی." پژوهش های ادیانی (دانشگاه ادیان و مذاهب) 7، 7 (1395): .
محمد حسین احتشامی و محمد علی مهدوی راد. "تحلیل صدوری متنی روایات تفسیری پیامبر (ص) در منابع." حدیث پژوهی 2، 16 (1395): 217-236.
محمد علی مهدوی راد و زهرا حاجی اکبری. "بررسی ترجیح قرائات در تفسیر مجمع البیان." مطالعات قرائت قرآن 8، 8 (1396): .
محسن قاسم پور، محمد علی مهدوی راد و فاطمه حاجی اکبری. "بازیابی مفهوم و قلمرو نسخ در تفاسیر تبیان و مفاتیح الغیب." پژوهش های تفسیر تطبیقی (دانشگاه قم) 5، 5 (1396): .
زینب طیبی و محمد علی مهدوی راد. "نقد مبانی قرآنیون در نفی حجیت، احراز و اثبات سنت نبوی." کتاب قیم 16، 16 (1396): 27-50.
محمدعلی مهدوی راد و علی اصغر آخوندی. "رهیافتی به رابطه فاصله با قافیه و سجع." مجله آموزه های قرآنی 2، 26 (1396): 157-182.
محمد علی مهدوی راد و زهرا عماری الهیاری. "تحلیل تطبیقی قاعده ترادف واژگان در تفسیر قرآن." مجله آموزه های قرآنی 3، 27 (1397): 3-30.
محمدعلی طباطبائی و محمد علی مهدوی راد. "تاریخ انگاره تحریف بایبل در مجادلات مسیحی اسلامی." فصلنامه تاریخ اسلام 19، 74 (1397): 137-180.
محمد علی مهدوی راد، امیر احمد نژاد و کلباسی زهرا. "نقد و بررسی روایات تفسیری در حوزه تاریخگذاری آیه 85 سوره قصص." علوم حدیث 89، 89 (1397): 3-26.
جلیل پروین، محمد علی مهدوی راد و فریبا شجاعی. "تحلیل تطبیقی طوفان نوح در تورات و قرآن." پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن 13، 13 (1397): 59-74.
محمد علی مهدوی راد و الهام خرمی نسب. "نقد آراء مستشرقان درباره ی صحیفة المدینه." حدیث پژوهی 20، 20 (1397): .
محمدعلی مهدوی راد، روح اله شهیدی و عطیه اکبری. "تاریخ دانش تناسب آیات." مطالعات تاریخی قرآن وحدیث(صحیفه مبین سابق) 25، 65 (1398): 135-154.
محمد علی طباطبائی، عبدالهادی مسعودی و محمد علی مهدوی راد. "تاریخ تطبیقی انگارۀ تحریف بایبل در تفاسیر شیعه و اهل سنت." پژوهشهای تفسیر تطبیقی (دانشگاه قم) 5، 10 (1398): 297-321.
محمد علی مهدوی راد و الهه هادیان. "بازشناسی مفهوم توسعه معنایی (بررسی موردی: توسعه معنایی در آیه 127 سوره اعراف و چالش‌های ترجمه و تفسیر آن)." پژوهش دینی 19، 40 (1399): 207-228.
محمد علی مهدوی راد و نجمه نجم. "تحلیل تاریخیِ مهمترین منابع تاثیرگذار در علوم قرآن قرن پنجم." پژوهشنامه معارف قرآنی 41، 10 (1399): .
زهره شریعت ناصری، علی صفری و محمد علی مهدوی راد. "رویکرد مفسران به مواجهه سیاق با روایت در دلالت‌یابی آیات حوزه زنان (مطالعه موردی سوره نسا)." علوم حدیث 98، 4 (1399): .
علی جلائیان اکبر نیا، محمد علی مهدوی راد و جواد ایروانی. "اصول و شاخصه‌های جریان توحیدی و غیر توحیدی در قرآن کریم." مجله آموزه های قرآنی 17، 32 (1399): .
نجمه نجم، مهدی مهریزی، محمد علی مهدوی راد و سید محمد علی ایازی. "تحلیل مقایسه‌ای سیر تطور منابع جامع علوم قرآن از قرن اول تا دوران معاصر." مطالعات قرآن وحدیث 1/27، 14 (1399): .
جلیل پروین، پریا نوری خسروشاهی، محمد علی مهدوی راد و علی صفری . "مطالعه ی تطبیقی طلاق در فرهنگ جاهلیت و قرآن با تکیه بر بسترهای معرفتی." پژوهشنامه قرآن و حدیث 14، 28 (1400): .
همایش‌های بین‌المللی
محمد علی مهدوی راد. "حجیت فراسیاقی مفاد جمله های مستقل در قرآن کریم از دیدگاه استاد شهید مطهری." همایش بین المللی بازاندیشی آرای استاد مطهری در مواجهه با مسائل امروز، تهران.
همایش‌های داخلی
محمد علی مهدوی راد. "لزوم حکومت اسلامی." ارج نامه، تهران.
محمد علی مهدوی راد. "اسلام اموی بنیادها و آموزه ها." ارج نامه، تهران.
محمد علی مهدوی راد. "تفسیر هدایت." بزرگداشت آیت الله علی مشکینی، قم.
محمد علی مهدوی راد. "تفسیری بدیع." بزرگداشت آیت الله رضا استادی، قم.
محمد علی مهدوی راد. "جایگاه تفسیر طبری در میان تفاسیر اسلامی." اندیشه گزاری طبری،نابغه ایرانی، تهران.
محمد علی مهدوی راد. "نگاهی به دریا، بررسی ابعاد تفسیر التبیان." جشن نامه استاد خراسانی، قم.
محمد علی مهدوی راد. "نگاهی به دریا از دور پژوهشی دربارۀ ابعاد تفسیر التبیا الجامع لعلوم القرآن." بزرگداشت استاد سید علی خراسانی، قم.
محمد علی مهدوی راد. "اهل بیت در میراث مصریان." هادی نامه، تهران.
محمد علی مهدوی راد. "کتابی کهن در تاریخ مکه." بر بال ملائک، تهران.
محمد علی مهدوی راد. "ترجمان جان، امام علی از نگاه پیامبر." ارج نامه آیت اله محمد محمدی ری شهری، تهران.
راهنمای آزمون ارشد و دکتری رشته علوم قرآن و حدیث+مطالب آموزنده قرآنی و حدیثی+علایق شخصی