للاخ السديد و الولي الرشيد الشيخ المفيد

«برادر استوار و دوست رشید». این، توصیفی است که امام دوازدهم شیعیان درباره یکی از دانشمندان دینی قرن پنجم هجری به کار برده است. امروز 9 آذر، روز بزرگداشت این فقیه بزرگ است. محمد بن محمد بن نعمان، معروف به «شیخ مفید» فقیه و متکلم مشهور شیعی است. کسی که در سالهای پایانی عمرش و در زمان غیبت کبرای امام زمان(عج) حضرت صاحب الزمان صلوات الله علیه 3 (توقیع) از ایشان دریافت کرد و روای های فراوانی از حمایت های امام زمان(عج) و عنایت های ویژه ایشان به شیخ مفید نقل شده است.

شیخ مفید در ذیقعده سال ۳۳۶ هجری قمری در نزدیکی بغداد متولد شد. او استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علم الهدی بود. شیخ مفید بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه معتزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود. شیخ مفید از بزرگترین مراجع تقلید تاریخ شیعه بوده است. او بیش از ۲۰۰ جلد کتاب کوچک و بزرگ نوشته است. اما عاملی که سبب برجسته شدن چهره این فقیه بزرگوار شد، عنایت های ویزه امام زمان(عج) به او بود.

طبرسی در اواخر کتاب «احتجاج» برخی از توقیع‌های ‌(نامه) حضرت «ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف» را که به شیخ مفید صادر کرده، آورده است. در این نامه‌ها حضرت حجت (عج) شیخ مفید را مشمول عنایات خاص و الطاف مخصوص خود قرار داده است. به عنوان نمونه امام زمان (ع) در خطاب‌هایش به شیخ مفید چنین می‏‌فرماید: " للاخ السدید و الولی الرشید الشیخ المفید؛ به برادر استوار و دوست رشید، شیخ مفید ...»

سرانجام، شيخ مفيد در سوم ماه رمضان سال 413 ق در 77 سالگي درگذشت. شیخ طوسى، که در تشییع جنازه او حضور داشته است، مى‏گوید: «روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است. هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضى علم الهدى بر او نماز گزارد و در حرم مطهر امام جواد علیه‌السلام، پایین پاى آن حضرت، نزدیک قبر استادش ابن قولویه، مدفون شد.»

او از معدود فقهایی است که مورد عنایت خاص امام زمان علیه السلام قرار گرفته است. از جمله این عنایات، داستانی است که درباره اصلاح فتوای او توسط امام زمان (عج) نقل شده است.

«شیخ مفیدروزى در خانه بود، شخصى به حضورش آمد و پرسيد زنى حامله فوت کرده ولى بچه در رحمش زنده است، آيا او را همانطور دفن کنيم ، يا شکمش را شکافته و بچه اش را بيرون آوريم؟

شيخ مفيد رحمة اللّه گفت: همانگونه دفنش کنيد، آن شخص برگشت و در وسط راه ديد سوارى به او نزديک شد و گفت:

شيخ مفيد فرمود: شکم آن زن را پاره کنيد و بچه را بيرون آوريد.

آن شخص چنين کرد، پس از مدتى جريان را براى شيخ مفيد نقل کردند، شيخ گفت من کسى را نفرستاده بودم، معلوم است که آن سوار صاحب الامرعج بوده است، اکنون که در احکام اشتباه مى کنم خوب است ديگر فتوا ندهم، در خانه اش را بست و از خانه بيرون نيامد.

ساعاتى نگذشت که از طرف امام زمان عليه السلام توقيعى نوشته اى به خدمت شيخ مفيد گذاشته شد:

اى شيخ! براى مردم فتوا بگو و ما آن را تکميل خواهيم کرد، و نمى گذاريم که در خطاء و اشتباه بمانى، آنگاه در مسند فتوا نشست.»

منظور از «شیخین» در متون فقهی شیعه

در اصطلاح فقهای شیعه

شیخ مفید، محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مُفید (۳۳۶یا ۳۳۸- ۴۱۳ق) متکلم، فقیه و تاریخ‌نگار نامدار امامیه در قرن ۴ و ۵ قمری

شیخ طوسی، حمد‌ بن حسن‌ بن علی، ملقّب به شیخ الطائفه، کنیه‌اش ابوجعفر، فقیه، محدّث و متکلم امامی قرن پنجم

برای روشن شدن بهتر به تصویر ذیل و پاورقی آن تصویر دقت کنید:

منظور از «شیخین» در متون فقهی شیعه

فهرست آثار خطی شیخ مفید در کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی

کتاب: فهرست آثار خطی شیخ مفید در کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی

نویسنده: رضا مختاری، حسین شفیعی

ناشر: گنجینه جهانی مخطوطات اسلامی، چاپ اول، قم، ۱۴۱۳ق.

ویژگی:

-معرفی 32 اثر از آثار شیخ مفید که در مجموعه کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی موجود است.

-ردّ انتساب دو کتاب به شیخ مفید در خاتمه

دانلود فایل با لینک مستقیم

محمدرضا سلمانی عبیات (درباره عصر شیخ محمد بن محمد بن نعمان)

در نیمه دوم قرن سوم، شیعه با ظهور حکومت علویان در طبرستان در شمال ایران تجربه اولین اقتدار سیاسی را گذراند و این تجربه در قرن چهارم و در دوران آل بویه در بغداد به پختگی لازم رسید.

محمدرضا سلمانی عبیات (درباره عصر شیخ محمد بن محمد بن نعمان)

دوران آل بویه که موجب تضعیف جدی خلافت عباسی و کم اهمیت شدن جایگاه خلیفه شده بود، فرصتی استثنایی برای ظهور و بروز شخصیت‌ها و تبلور اندیشه شیعیانی بود که تا پیش از آن فرصت تبلیغ مذهبی را نمی‌یافتند.

شیخ محمد بن محمد بن نعمان (۳۳۶ -۴۱۳ هجری) معروف به شیخ مفید که از او به عنوان مهمترین عالم برجسته تاریخ شیعه یاد می‌شود، در شرایطی می‌زیست که اقتدار معزالدوله و عضدالدوله دیلمی و در عین حال توجه آنان به مسئله ترویج مذهب مجال فعالیت گسترده‌ای را فراهم ساخت که تا پس از قرن‌ها اثرات آن را شاهد هستیم.

حضور شیخ مفید به عنوان رئیس شیعیان در بغداد به عنوان مرکز خلافت عباسیان و امارت آل بویه که در قرن چهارم بخش مهمی از جمعیت آن را شیعیان تشکیل می‌داد بسیار مهم بود. در واقع غیر از محله کرخ که مرکز اصلی شیعه در بغداد بود، محلات و مناطق دیگری نیز به شیعیان اختصاص داشت. از اشارات ابن جوزی می‌توان استفاده کرد که محله‌های: براثا، سوق السلاح، باب‌الطاق، سوق یحیی‌الفرضه نیز جایگاه شیعیان بوده است. (المنتظم، ج ۸ ، ص ۵۶)

حضور شیخ مفید به عنوان شخصیتی بی‌بدیل در عالی‌ترین جایگاه شیعه در آن دوره بسیار مهم است. ایشان با تاسیس مکتبی بزرگ و ارزشمند، منبع تولید علم و پرورش شخصیت‌های بزرگ در تاریخ اسلام شد تا آنجا که بزرگی او همواره مورد ستایش مخالفانش بود.

ابن ندیم که از معاصران شیخ مفید بوده و مانند او در بغداد می‌زیسته در «الفهرست» خود نوشته است: «ابن المعلم - ابوعبدالله» ریاست متکلمین شیعه در عصر ما به وی رسیده است. او در علم کلام (عقاید و مذاهب) به روش مذهب شیعه بر همه کس پیشی دارد. دانشمندی باهوش و با فراست است، از کتاب‌های او دریافتم که دانشمندی عالی‌قدر است. (ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۹۳).

در عین حال ابن‌حجر می‌گوید: «مفید بسیار پارسا و فروتن و پاسدار علم بود. گروهی از دانشمندان از محضرش برخاستند، و در بزرگداشت مکتب تشیع جایگاهی عالی یافت، تا جایی که گفته‌اند او بر هر دانشمند بلندقدری منت (حق) دارد. (لسان الميزان نویسنده : العسقلانی، ابن حجر ، جلد: ۵ صفحه: ۳۶۸).

نکته جالب واکنش شخصیتی همچون خطیب بغدادی است که هم دوره و هم عصر شیخ مفید می‌زیست، او پس از بررسی ابعاد شخصیتی شیخ مفید به این نکته اشاره می‌کند: «با مرگ شیخ مفید ما از او راحت شدیم» (تاريخ بغداد وذيوله - العلميه، الخطيب البغدادی، جلد: ۳ صفحه: ۴۵۰).

سخنی این چنین در خصوص شیخ مفید نشان از آن دارد که این شخصیت ارزشمند تا چه میزان در پاسخ به شبهات و تندروی‌های مذهبی طرفداران عباسیان موثر و موفق بوده است که وجود او برای طرفداران مکتب بنی العباس به عنوان یک مزاحم جدی و آزار دهنده شناخته می‌شد.

در عین حال حضور پر تعداد طرفداران بنی العباس در مرکز خلافت یک دو قطبی جدی در بغداد ایجاد کرده و زمینه را برای رخ داد هرگونه نزاع مذهبی ایجاد کرده بود که به دفعات شاهد آن بودیم.

در بین سال‌های ۳۴۵ تا ۴۱۳ هجری قمری موارد متعددی از نزاع‌ها و درگیری بین طرفداران بنی‌العباس و شیعیان را شاهد هستیم که گاه خونین و گسترده بوده است.

به طور مثال و بنابر نقل ابن ثیر در کتاب الکامل در سال ۳۶۲ هجری قمری یکی از ماموران دولتی متعصب اهل سنت، محله کرخ بغداد را به آتش کشید و آتش گسترده‌ای این مرکز شیعی را در برگرفت که هفده هزار در آتش سوختند و سیصد دکان طعمه حریق شدند و ۳۳ مسجد آتش گرفتند و اموال بسیاری از بین رفت. (الكامل فی التاريخ نویسنده: ابن الأثير، عزالدین، جلد: ۷ صفحه: ۳۱۱).

اساسا بحث و جدال گسترده علمی که طبیعت محافل علمی بود، گاه از نگاه دولت آل بویه منشأ اختلافات و آشوب‌ها شناخته می‌شد و در دفعات مختلفی امرای آل بویه سعی در تعطیلی این محافل داشتند تا شاید آتش فتنه‌ها و آشوب‌ها فروکش کند.

مناظرات شیخ مفید و آزادی نسبی که شیعه در زمان آل بویه یافتند، چندان هم پایدار نماند، زیرا بعد از عضدالدوله به واسطه درگیری‌های شیعه و سنی چند بار شیخ مفید دستگیر و تبعید شد. از جمله به گفته ابن اثیر در سال ۳۹۳ هجری قمری که بهاء‌الدوله دیلمی پسر عضدالدوله، الطائع لله خلیفه عباسی را از خلافت خلع کرد، بغداد سر به شورش برداشت. بهاء‌الدوله نیز سرلشکر خود را به بغداد فرستاد و او سنی و شیعه را از اظهار مذهب خود منع کرد، و شیخ مفید را تبعید نمود. (الكامل فی التاريخ، ابن الأثير، عزالدین، جلد: ۷ صفحه: ۵۳۲).

اساسا شیخ مفید در تاریخ شیعه آن قدر منحصر به فرد است که حضرت بقیه الله(عج) در ۳ نامه شخصیت او را با عبارات مهمی همچون «للاخ الاعز السدید»، «العبد الصالح الناصر للحق» (الإحتجاج: الطبرسی، أبو منصور، جلد: ۲ صفحه: ۴۹۷) می‌ستایند که بی شک نشان افتخاری بی‌بدیل برای این معلم بزرگ شیعه است.
محمدرضا سلمانی عبیات، پژوهشگر تاریخ شیعه

دکتر مهدوی راد (جایگاه امامت در مجموعه آثار شیخ مفید)

دکتر مهدوی راد (جایگاه امامت در مجموعه آثار شیخ مفید)

محمد بن محمد بن نعمان، مشهور به شیخ مفید (۳۳۶ یا ۳۳۸ ـ ۴۱۳ ق)، متکلم و فقیه امامیه در قرن‌های چهارم و پنجم قمری بود. او با تدوین علم اصول فقه، روش جدیدی در اجتهاد فقهی ارائه داد که راهی میانه در روش عقل‌گرایی افراطی و روش اکتفا کردن به روایات، بدون توجه به عقل محسوب می‌شد. پدر شیخ مفید، معلم بود و او قرآن و علوم مقدماتی را نزد پدرش فراگرفت. سپس برای ادامه تحصیل همراه پدر به بغداد رفت و از محدثان، متکلمان و فقهای برجسته شیعه و سنی بهره گرفت. شیخ صدوق، ابن جنید اسکافی و ابن قولویه، از مشهورترین استادان شیعه او بودند. شیخ مفید از حدود ۴۰ سالگی، ریاست شیعیان را در فقه، کلام و حدیث عهده‌دار شد و در دفاع از عقاید شیعه با علمای دیگر مذاهب مناظره می‌کرد. آثار وی بر اساس فهرست نجاشی، ۱۷۵ کتاب و رساله است که گفته می‌شود نیمی از آنها درباره امامت است. از معروف‌ترین آثار او در علم فقه، «المقنعه»، در علم کلام، «اوائل‌المقالات» و در شرح‌حال‌نگاری امامان، «الارشاد» است. به‌مناسبت نهم آذر، روز بزرگداشت شیخ مفید، خبرنگار ایکنای اصفهان گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، نویسنده، قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران (پردیس قم) درباره جایگاه امامت در مجموعه آثار شیخ مفید و آشنایی بیشتر با نظام امام‌شناسی این متکلم و فقیه برجسته شیعه انجام داده است.

دکتر مهدوی راد (جایگاه امامت در مجموعه آثار شیخ مفید)

دکتر مهدوی‌راد در ابتدا ضمن اشاره به اهمیت و جایگاه ویژه موضوع امامت در مبانی کلامی شیعه اظهار کرد: امامت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های مذهب شیعه، همواره در تاریخ در صدر مسائلی بوده که ذهن متکلمان شیعی را به خود مشغول داشته است و نه تنها آنان را به کشمکش و ستیزه‌های کلامی با مخالفان کشانده، بلکه گاه به‌سوی مباحثات و مناظرات درون‌مذهبی نیز سوق داده است. مسائلی همچون بایستگی وجود امام، جایگاه و مرتبت امام در عالم هستی، صفات و ویژگی‌های امام و حدود و ثغور آن و راه‌های شناخت امام، از جمله مسائلی است که اندیشه‌وران امامی‌مسلک با بهره‌گیری از عقل و نقل درصدد روشن کردن آن بوده‌اند.

ادامه نوشته

نظر شیخ مفید درباره شهادت حضرت زهرا س و حضرت محسن ع

نظر شیخ مفید درباره شهادت حضرت زهرا س

Sheikh Mofid's opinion about the martyrdom of Hazrat Zahra AS

آیا شیخ مفید و شیخ صدوق شهادت حضرت محسن را پذیرفته اند؟

حضرت زهرا(س) وقتی از دنیا می‌رفت، حامله بوده یا نه؟ و آیا سبب وفاتش ماندن بین در و دیوار بوده است؟ می‌خواستم بدانم در باره این دو موضوع شیخ مفید و شیخ صدوق چه چیزی نوشته‌اند؟

بیشتر امامیه بر این مسئله اتفاق نظر دارند که حضرت فاطمه (س) پیش از شهادت حامله بوده‌ و فرزندی به نام محسن در حادثه هجوم به خانه ایشان سقط شده است.

همچنین در برخی منابع اهل سنت نقل­‌هایی در مورد شهادت حضرت محسن ع وجود دارد. [1]

اما راجع به عقیده شیخ مفید و شیخ صدوق در این‌باره؛ اگر چه آنان در شرایطی نبودند که تمام عقایدشان را بتوانند به آسانی بر زبان آورند و بر این اساس، فقدان مطلبی در کتاب‌های این دو بزرگوار، دلیل بر عدم صحت آن نیست. با این حال، گاه به صورت اشاره به این موضوعات در کتب آنان اشاره شده است که آن‌را نقل می‌نماییم:

شیخ مفید در باب بیان تعداد فرزندان امیر مؤمنان علی (ع) می‌گوید: «و فی الشیعة من یذکر أن فاطمة ص أسقطت بعد النبی ولدا ذکرا کان سماه رسول الله و هو حمل محسنا»؛ شیعه مى‏گوید: فاطمه زهرا پس از رحلت پدر بزرگوارش فرزند پسرى را سقط کرد که پیامبر خدا(ص) او را هنگام حاملگی محسن نامیده بود.[2]

ادامه نوشته

بحث های شیخ مفید با قاضی عبدالجبار

محمد بن محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید، از علمای برجسته و فقهاء و متکلمین بزرگ و از زهّاد و وارستگان کم نظیر شیعه می‌باشد که سنی و شیعه او را به علم و کمال قبول داشتند، وی بسال سیصد وسی و شش هجری قمری یازدهم ذیقعده متولد و در سال چهارصد و سیزده درسن هفتاد و شش سالگی از دنیا رفت. جنازه او را هشتاد هزار نفر تشییع کردند و در حرم کاظمین به خاک سپردند، وی از نوابغ تاریخ است که بیش از دویست کتاب تألیف نموده و اهل تسنن او را از بزرگترین علمای شیعه می‌دانستند. از حکایات مربوط به این نابغه بزرگ این است که:
روزی قاضی عبدالجبّار در بغداد در مجلس خود بود و بسیاری از علمای بزرگ شیعه و سنّی در آن مجلس حضور داشتند، در این هنگام شیخ مفید وارد مجلس شد و در پائین مجلس نشست و پس از مدتی به قاضی رو کرد و گفت: من از تو در حضور علماء سؤالی دارم؟
قاضی گفت بپرس.
شیخ مفید فرمود: شما در مورداین حدیث چه می‌گوئید که پیامبر (ص) در غدیر فرمود: «مَنْ کُنْتُ مولاه فعلی(ع) مولاه» کسی که من رهبر او هستم پس علی (ع) رهبر اوست. آیا این حدیث، مسلم و صحیح است که پیامبر (ص) در روز غدیر فرموده است؟

قاضی گفت آری، حدیث، صحیح می‌باشد.

شیخ مفید فرمود: منظور از کلمه «مولی» چیست؟

قاضی گفت: مولی به معنی اُوْلی و بهتر است.

شیخ مفید فرمود: پس این اختلاف و خصومت بین شیعه و سنّی چیست؟ (با اینکه پیامبر(ص) علی (ع) را بهتر از دیگران معرفی نموده است).

قاضی گفت: این حدیث، روایت است، ولی خلافت ابوبکر دِرایت (و از روی اجتهاد و درک) می‌باشد، و انسان عادل روایت را همتای درایت قرار نمی‌دهد (یعنی درایت مقدّم است)

شیخ مفید فرمود: شما درباره این فرمایشات پیامبر (ص) چه می‌گوئید که به علی (ع) فرمود: «حرْبُک حَرْبی وَسلمُکَ سِلْمی» (جنگ تو جنگ من است، و صلح تو صلح من است).

قاضی گفت: این گفتار بر اساس حدیث صحیح است.

شیخ مفید فرمود: نظر شما درباره اصحاب جمل (که به جنگ علی (ع) آمدند مانند طلحه و زبیر و...) چیست؟

قاضی گفت: ای برادر آنان توبه کردند.

شیخ مفید فرمود: ای قاضی! جنگ آنها دِرایت و (حتمی) بوده است ولی توبه کردن آنها روایت شده است و تو در مورد حدیث غدیر گفتی روایت معادل درایت نیست (و درایت مقدم می‌باشد).

قاضی از پاسخ به شیخ مفید عاجز و درمانده شد، سر در گریبان فرو برد و سپس گفت تو کیستی؟

شیخ مفید جواب داد: من خدمتگذار تو محمد بن محمد بن نعمان حارثی هستم. قاضی از مسند قضاوت برخاست و دست شیخ مفید را گرفت و بر آن مسند نشانید و گفت: اَنْتَ المفیدُ حقًّا براستی که تو انسان مفید (و سود بخشی) هستی.

چهره‌های علمای بزرگ مجلس درهم کشیده شد، وقتی قاضی ناراحتی آنها را دریافت به آنها رو کرد و گفت: ای علماء این مرد (شیخ مفید) مرا مجاب کرد و در پاسخ او عاجز شدم، اگر کسی از شما قادر به جواب او هست، اعلام کند تا او را بر مسند بنشانم و شیخ مفید به جای خود بنشیند، هیچ کس جواب نداد و این موضوع شایع گردید و علت نام گذاری او به مفید از همین جا سر چشمه گرفت.

یک روز شیخ مفید ایستاده بود دید گربه‌ای روی تشک الاغ سید علم الهدی (که یکی از شاگردان این بزرگوار است) را نجس کرده، شیخ مفید ایستاد تا سید آمد سوار الاغ شود، فرمود: من چنین دیدم و تشک شما نجس است.

سید مرتضی فرمود برای من پاک است شیخ فرمود: خودم دیدم.

سید فرمود: بسیار خوب، امّا بقول شما تنهائی برای من نجس نمی‌شود، نامه‌ای نوشته انداختند داخل ضریح حضرت امیرالمؤمنین علی(ع)جواب در آن نامه آمد که نوشته بود.

اَلْقُول قُول وَلَدي وَالشَّیخ مُعْتَمدي. یعنی گفته پسرم از نظر قانون اسلام درست و صحیح است اما قول شیخ هم مورد اطمینان و تأیید من است.

سید مرتضی (علم الهدی) بشیخ فرمود: بسیار خوب قول شما و قول آقا امیرالمؤمنین علی (ع) دو قول است حالا نجس می‌شود.

علی(ع) ای شاهکار آفرینش
علی(ع) ای گوهر دریای بینش
علی(ع) ای شهسوار عشقبازان
علی(ع) ای سرفراز سرفرازان
علی(ع) ای دستگیر مستمندان
علی(ع) ای غمگین دردمندان
علی(ع) ای مظهر لطف خدائی
تجلی گاه نور کبریائی
علی(ع) ای قبله گاه شاه و درویش
علی(ع) ای مرحم زخم دل ریش
علی(ع) ای عرش حق رازیب و زیور
علی(ع) ای آگه از هر جان مضطر
علی(ع) ای منبع جود و کرامت
علی(ع) ای شافع روز قیامت


منبع : کرامات العلویه، علی(ع) میر خلف زاده، نشر مهدی یار

مقاله گستره عصمت انبیاء و عدم تعارض آن با علم آنها از دیدگاه شیخ مفید

مقاله گستره عصمت انبیاء و عدم تعارض آن با علم آنها از دیدگاه شیخ مفید

شیخ مفید، همگام با سایر متفکران اسلامی، انبیای الهی را به اعتبار بُعد نظری یعنی در ادعای نبوت، دریافت، حفظ و تبلیغ وحی معصوم می داند و صدور هیچگونه معصیتی را در این بُعد  از آنان چه سهوا و چه عمدا جایز نمی شمارد. به اعتبار بُعد عملی، او معتقد است تمامی انبیای الهی از هر گونه گناه کبیره و صغیره، خطا و نسیان در تشخیص مصالح و مفاسد امور، موضوعات احکام دینی، عبادات و نیز در امور عادی و نفرت آور معصوم اند، اما در مورد عموم انبیاء ع به جز پیامبر اسلام ممکن است قبل از بعثت برخی گناهان صغیرۀ غیرعمدی که باعث استخفاف یا بی اعتباری آنان نشود از ایشان صادر شده باشد. از طرف دیگر، شیخ مفید انبیاء ع را عالم به احکام دین و آگاه به آثار و عواقب آنها می داند. شبه های که به ذهن متبادر می شود این است که اعتقاد به علم انبیاء بر عواقب و آثار معاصی با اعتقاد به جواز صدور آنها  ناسازگارند. اما به نظر می رسد بتوان بر اساس اصل فلسفی تشکیکی بودن حقیقت علم و عصمت و همچنین تأکید دلیل نقلی بر درجات انبیاء ع، تعارض بدوی در نظریات شیخ مفید درباره علم و عصمت انبیاء ع را برطرف ساخت.

ادامه نوشته

کتاب الاختصاص منسوب به شیخ مفید

کتاب الاختصاص منسوب به شیخ مفید

کتاب الاختصاص.jpg

ادامه نوشته

الجَمَل وَ النُّصرة لِسید العترَة فی حَربِ البَصرَة شیخ مفید

الجَمَل وَ النُّصرة لِسید العترَة فی حَربِ البَصرَة شیخ مفید

کتاب الجمل.jpg

الجَمَل وَ النُّصرة لِسید العترَة فی حَربِ البَصرَة کتابی تاریخی و به زبان عربی تألیف شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ ق) است. این کتاب یکی از متون کهن کلامی و تاریخی شیعه است که مؤلف در آن به واقعه جنگ جمل، فتنه‌ها، ابهامات و آراء و عقاید مسلمانان نسبت به آن پرداخته است. این کتاب به زبان‌های فرانسوی و فارسی ترجمه شده است.

ادامه نوشته

سیدِ مرتضی، شریف مرتضی و علم الهدی

سیدِ مرتضی، شریف مرتضی و علم الهدی

ادامه نوشته

اوائل المقالات شیخ مفید

اوائل المقالات شیخ مفید

پرونده:کتاب اوائل المقالات.jpg

اوائل المقالات، کتابی کلامی به زبان عربی اثر شیخ مفید است. مؤلف در این کتاب به بررسی مباحث عقیدتی از دیدگاه شیعه و دیگر مذاهب مهم دوران خود پرداخته است.

ادامه نوشته

کتاب الجمل شیخ مفید

کتاب الجمل شیخ مفید

پرونده:کتاب الجمل.jpg

الجَمَل وَ النُّصرة لِسید العترَة فی حَربِ البَصرَة تألیف عالم برجسته شیعه محمد بن محمد نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ ق) است. این کتاب یکی از متون کهن کلامی - تاریخی شیعه است که مؤلف در آن به واقعه جنگ جمل، فتنه‌ها، ابهامات و آراء و عقاید مسلمانان نسبت به آن پرداخته است. این کتاب به زبان‌های فرانسوی و فارسی ترجمه شده است.

ادامه نوشته

کتاب اختصاص شیخ مفید

کتاب اختصاص شیخ مفید

این کتاب (الاختصاص)، به زبان عربی و حاوی مجموعه روایاتی از اهل بیت عصمت و طهارت در باره مسائل اعتقادی و اخلاقی و... است.

مؤلف این کتاب، از برجسته‌ترین علمای شیعه در قرن چهارم هجری؛ یعنی ابو عبدالله، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، ملقب به شیخ مفید است. 

حاشیه: محقق شوشتری بر این عقیده اند که این کتاب، تألیف شیخ مفید نمی باشد.

ادامه نوشته

الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (شیخ مفید)

الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (شیخ مفید)

اَلْإرْشاد فی مَعْرفة حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد (تألیف: ۴۱۱ق) معروف به «الارشاد» کتابی کلامی تاریخی به زبان عربی درباره تاریخ اهل بیت(ع)، نوشته ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید متوفای ۴۱۳ هجری قمری از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. این کتاب در دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضایل امام علی(ع) و شرح زندگانی امام حسین(ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد.

ادامه نوشته

فرق اصل و کتاب

فرق اصل و کتاب

آنچه اکنون به نام فقه شیعه، به گونه سرشار، گسترده، منسجم و مستدل، در میراث علمى و فرهنگى شیعه مى درخشد و پیروان اهل بیت (ع) بدان مى بالند، در بستر تکوین و پیدایش خود، مراحل گوناگونى را سپرى کرده و برهه هاى بسیارى را به خود دیده است.

بى گمان، باید نخستین مرحله این فرایند افتخارآمیز را در دوران ائمه(ع) جست وجو کرد که گروهى از راویان حدیث، برخلاف سیره دیگر راویان، تنها به شنود و ضبط احادیث، بسنده نمى کردند، بلکه در شنیده هاى خود درنگ، و به گاه نیاز، اجتهاد و فتوا صادر مى کرده اند. به گونه اى که در میان مردم، به فقاهت، شناخته مى شدند.
ابوعمرو کشى، زیر عنوان: (تسمیة الفقهاء من اصحاب ابى جعفر و ابى عبدالله، علیهما السلام) مى نویسد:

(اجمعت العصابة على تصدیق هؤلاء الاوّلین من اصحاب ابى جعفر و اصحاب ابى عبداللّه، علیهما السّلام، وانقادوا لهم بالفقه، فقالوا: أفقه الاوّلین ستّة: زرارة، و معروف بن خَرَّبوذ، و برید، و ابوبصیر الاسدى، والفضیل بن یسار، و محمّد بن مسلم الطائفى. قالوا: وأفقه الستّة: زرارة.)

ادامه نوشته

تفاوت کتاب و اصل

تفاوت کتاب و اصل

در آثار امامیه اصل، در مقابلِ کتاب و مصَنَّف قرار دارد. برای مثال،‌گاه در کتب رجالی در وصف راوی گفته می‌شود: «‌له کتاب و له اصل‌» (برای او کتابی و اصلی است.) در تفاوت کتاب با اصل گفته‌اند: در کتاب و مُصَنَّف نویسنده حضور داشته، تلاش در تدوین و اضافه دارد در حالی که در اصل نویسنده تنها آنچه را می‌شنیده بدون کم و زیاد یا اضافه و باب‌بندی مکتوب می‌کند.

برخی هم این‌گونه فرق گذاشته‌اند: اصل، مجموعه قابل اطمینانی است که احادیث آن از کتاب دیگری گرفته نشده است. اصل، مجموعه‌ای است که احادیث آن بدون واسطه از معصوم گرفته شده ولی کتاب مجموعه‌ای است که احادیث آن از اصل اخذ شده است.

شیخ آقابزرگ تهرانی می‌نویسد:

«‌اصل در حدیث بر بخش خاصی از کتب حدیث اطلاق می‌شود ولی کتاب شامل همه نوع نوشته‌‌ی حدیثی می‌باشد. اصل در واقع به همان معنای لغوی آمده است؛ زیرا کتاب حدیث، اگر عین سخن ائمه علیهم السلام باشد، وجود چنین احادیثی برای کسانی که می‌خواهند مطلبی در مورد آن حدیث بنویسند، وجودی ابتدایی و اصلی است به همین دلیل به این گونه مجموعه‌ها اصل می‌گویند‌ ولی کتاب می‌تواند شامل کلام و استنباط مؤلف هم باشد.»

وبلاگ تخصصی علوم قرآن و حدیث

خواب شیخ مفید درباره سید رضی و سید مرتضی

 خواب شیخ مفید درباره سید رضی و سید مرتضی

برخی از خوابها در صداقت و راستی بی شباهت به الهام و نوعی آگاهی های غیبی نیستند و یکی از آن نوع خوابها، خوابی بود که شیخ مفید درباره سید مرتضی و سید رضی دید.

روز بیست و پنجم ربیع الاول سال 436 هجری سالروز وفات عالم بزرگوار شیعه، سید مرتضی ملقب و مشهور به علم الهدی است.

ادامه نوشته

محمد بن محمد بن نعمان مشهور به شیخ مفید

محمد بن محمد بن نعمان مشهور به شیخ مفید

 

محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مُفید (۳۳۶یا ۳۳۸- ۴۱۳ق) متکلم، فقیه و تاریخ‌نگار نامدار امامیه در قرن ۴ و ۵ قمری. او را از احیاکنندگان و مروجان فرهنگ شیعی و فقه امامیه دانسته‌اند.

ادامه نوشته

نظر شیخ مفید درباره روایان امام صادق ع در رجال طوسی

نظر شیخ مفید درباره روایان امام صادق ع در رجال طوسی

ادامه نوشته

مفوضه و مقصره

مفوضه و مقصره

«مفوّضه» به کسانی اطلاق می شد که خلق، رزق، زنده کردن و میراندن را به پیامبر (ص) و ائمه (ع) نسبت داده، معتقدبودند: خداوند همه امور عالم را به آنان واگذار کرده است. این که «مفوّضه» گروهی از «غلات»اند یا جدای از آن ها؛ چند دیدگاه مطرح است.

شیخ مفید (ره)، مفوضه را جزء غالیان می داند؛ اما فرقی بین آنان وغلات دیگر قائل می شود؛ به این که مفوضه، اعتراف دارند که ائمه (ع) حادث و مخلوق اند نه قدیم، اما با این حال آنان را خالق موجودات و رازق آنان می دانند و مدعی اند که خداوند، فقط آنان را خلق کرد. سپس کار خلقت جهان و همه کارهای آن را، به آنان واگذار کرد. [1]

ادامه نوشته

تست شماره 45 علوم قرآنی آزمون دکتری علوم قرآن و حدیث 1393

 تست شماره 45 علوم قرآنی آزمون دکتری علوم قرآن و حدیث 1393

45 - چه کسی گفته است: عثمان قرآن را به امضای علی - علیه السلام - رسانده است؟

1) محقق حلی

2) شیخ مفید

3) علامه حلی

4) شیخ طوسی

ادامه نوشته

تست شماره 44 علوم قرآنی آزمون دکتری علوم قرآن و حدیث 1393

 تست شماره 44 علوم قرآنی آزمون دکتری علوم قرآن و حدیث 1393

44 - جمله زیر از کیست؟

«ابن مسعود هفتاد سوره از نبی اکرم (ص) و باقی را از حضرت امیر،‌ علی بن ابی طالب (ع) آموخته است»

1) شیخ مفید

2) شیخ طوسی

3) شیخ صدوق

4) حارث محاسبی

ادامه نوشته

امامیه از عهد امیرالمؤمنین تا عهد حضرت عسکری 400 کتاب بنام (اصول)

امامیه از عهد امیرالمؤمنین تا عهد حضرت عسکری 400 کتاب بنام (اصول)

این سخن از کیست؟

امامیه از عهد امیرالمؤمنین تا عهد حضرت عسکری چهارصد کتاب بنام (اصول) تصنیف نموده‌اند. س

پاسخ در ادامه مطلب

ادامه نوشته