مرشد الخواص فی شرح بعض الآیات و الاحادیث المشکله
دوره سه‌جلدی کتاب «مرشد الخواص فی شرح بعض الآیات و الاحادیث المشکله» اثر محمدبن حسن طوسی با تحقیق و تصحیح حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد مروارید از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی به زبان عربی، به زیور طبع آراسته شده است. نسخه‌ای از این کتاب محضر حضرت آیت‌الله سیستانی تقدیم شده است که ایشان نیز از این اثر و تلاش مؤلف تجلیل کرد.
در اثر گرانسنگ «مرشد الخواص»، بیش از یک هزار حدیث از پیشوایان دین روایت و با بهره‌گیری از سخنان شارحان پیشین، شرح و توضیح داده شده است، و افزون بر این معدودی از آیات مبارک قرآنی نیز در این اثر شرح و تفسیر شده است.
این موسوعه برای نخستین‌بار با تحقیقی که در نسخه‌های خطی آن انجام شده، همراه با تعلیق‌هایی که بر آن افزوده شده، در اختیار محققان و جویندگان معارف شیعی قرار گرفته است.
استا مروارید در نشست «تأملات علمی» که به همت موسسه «به سوی اجتهاد» برگزار گردید، به معرفی کتاب «مرشد الخواص فی شرح بعض الآیات و الأحادیث المشکله» پرداخت و در رابطه با این کتاب و روش تصحیح آن گفت: کتاب «مرشد الخواص» توسط محمد بن حسن مشهدی طوسی از شاگردان شیخ جعفر کاشف الغطاء و سیدعلی طباطبایی صاحب ریاض به‌نگارش درآمده است. ایشان این کتاب را برای تبیین و توضیح آیات و روایات دشوار نوشت که در آن به شرح و تبیین ۱۱ آیه و بیش از ۱۰۰۰ روایت پرداخته است.
وی از چگونگی تصحیح اثر یادشده گفت: در سال ۱۳۶۲ نسخه‌ای از جلد اول این کتاب که توسط مرحوم میرزا غلامرضا مقدس (از علما و وعاظ مشهد) کتابت شده بود، به دستم رسید. نسبت به این کتاب مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی در «الذریعه» فرموده که نسخه کتاب «مرشد الخواص» که در شرح بعضی از آیات و احادیث مشکله است، نسخه‌ای از آن نزد میرزا غلامرضا مقدس در مشهد وجود دارد که منظور ایشان همین نسخه‌ای بوده است که به ما رسیده است.
این محقق و مدرس حوزه علمیه مشهد ادامه داد: در مرحله اول این نسخه رو استنساخ کردم. بعد از مراجعه به کتابخانه‌های مجلس و آیت‌الله مرعشی (ره) و برخی از کتابخانه‌های دیگر متوجه شدم که از این کتاب چند نسخه وجود دارد، و یکی از نسخ مشتمل بر جلد دوم نیز بود.
مروارید افزود: برای شروع به تصحیح و تحقیق با استاد محترم آقای سید احمد اشکوری مشورت شد که ایشان تشویق به این کار کرد.
وی با بیان اینکه بعد از مراحل تحقیق، مقابله و تصحیح متن این کتاب در مجموع به پنج مجلّد خواهد رسید، خاطرنشان کرد: تا کنون سه جلد از آن توسط بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی چاپ شده است و بقیه آن نیز به زودی منتشر خواهد شد.
مروارید سپس اذعان داشت: مولف در شرح و تبیین احادیث از شروح و کتب متعددی استفاده کرده است که من هم در مراحل تحقیق به بسیاری از آنها مراجعه کردم، و برخی از آنها همچنان مخطوط است؛ از جمله کتاب «لسان الخواص» تالیف آقا محمد رضی قزوینی که کتاب مهم و ارزشمندی است، و همچنین کتاب «مقامات النجاه» مرحوم سید نعمه الله جزائری.
این استاد حوزه علمیه درباره مولف کتاب، اظهار کرد: محمدبن حسن طوسی مولف کتاب در مشهد حوزه درسی داشته و امام جماعت مسجد گوهرشاد بوده است و مرحوم بسطامی در «فردوس التواریخ» که در واقع تاریخ مشهد است، اشاره به این عالم و برخی از کتب وی که در موضوعات فقه و حدیث کرده است.
استاد محمدجواد مروارید در پایان یادآور شد: نسخه‌ای از این کتاب محضر مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله سیستانی تقدیم شده است که ایشان نیز از این اثر و تلاش مؤلف تجلیل کرد.
گفتنی است، این اثر در سه جلد، در قطع وزیری و شمارگان ۵۰۰ جلد منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان به کتاب و کتاب‌خوانی قرار گرفته است. و اخیرا در حاشیه برگزاری آئین چهلمین سالگرد تاسیس بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی از آن رونمایی شد.
شایان ذکر است، سلسه نشست‌های «تأمّلات علمی» هر هفته دوشنبه‌ها بعد از نماز مغرب با حضور اساتید و محققان حوزه علمیه مشهد در موسسه «به سوی اجتهاد» برگزار می‌گردد.
راهنمای آزمون ارشد و دکتری رشته علوم قرآن و حدیث+مطالب آموزنده قرآنی و حدیثی+علایق شخصی