فقه الحدیث

این علم با ارائه مبانی و آموزش سیر منطقی فهم حدیث که از قواعد ادبی، اصولی، کلامی و دیگر قوانین عقلی و عُقلایی استخراج شده است، دانش پژوه را یاری می‌دهد تا بتواند آن معنایی را که معصوم (ع) در نظر داشته است را درک کرده و به آن مقصودی که در مظر داشته است برسد.

ادامه نوشته

برچسب‌ها: فقه الحدیث, علم الحدیث, معاریض کلام, غریب الحدیث

+ نوشته شده در سه شنبه چهارم مرداد ۱۴۰۱ ساعت ۸:۰ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

تقسیمات علم الحدیث

تقسیمات علم الحدیث

علم حدیث، به علم روایة الحدیث و درایة الحدیث منقسم می‌گردد، زیرا آنچه را مربوط به سند (سلسله ناقلان) است، روایة الحدیث (اصول الحدیث) می‌نامند و آنچه را مربوط به فهم کلام پیامبر اسلام و امام است درایة الحدیث گویند.

روایت الحدیث (اصول الحدیث) علمی است که از کیفیت اتصال احادیث‌ به پیامبر اسلام و امام، از جهت احوال روات (که آیا ضابط و عادلند؟) و از لحاظ کیفیت سند (که آیا متصل است‌یا منقطع؟) و غیر اینها گفتگو می‌کند. و خود شامل دو بخش است:

1 - علم رجال:

2 - مصطلح الحدیث: (مصطلح‌الحدیث یا درایه از شاخه‌های علم حدیث است که در آن از کیفیت نقل حدیث از نظر اتصال و انقطاع زنجیرهٔ آن و سندیت حدیث و جز آن سخن می‌رود و هدف آن، تشخیص مقبول یا مردودبودن حدیث است. علم حدیث به دو شاخهٔ روایة الحدیث (اصول الحدیث) و درایة الحدیث تقسیم می‌شود و روایة الحدیث (اصول الحدیث) به دو شاخهٔ رجال و مصطلح‌ الحدیث)

برچسب‌ها: علم الحدیث, تعریف علم الحدیث, فقه الحدیث, مصطلح الحدیث

+ نوشته شده در دوشنبه بیست و نهم آذر ۱۳۹۵ ساعت ۶:۳۳ ب.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

تعریف علم الحدیث

علم الحدیث علمی است که بآن اقوال و تقاریر و افعال پیغمبر و امام شناخته می شود.

از تعریف مزبور موضوع آن، که اقوال و احوال و افعال (1) معصوم است دانسته شد (2) معمولا علم الحدیث را بدو بخش تقسیم نموده اند:

اول علم روایت الحدیث (اصول الحدیث) که در آن از کیفیت اتصال حدیث بمعصوم از لحاظ احوال روات و کیفیت سند و غیره گفتگو می شود و اصطلاحا علم اصول الحدیث نامیده شده (3).دوم، علم درایت الحدیث (فقه الحدیث؛ مصطلح الحدیث) که از معانی و مفاهیم الفاظ وارد در احادیث بحث می نماید (4).امام (ع) فرمود حدیث تدری خیر من الف تروی (دانستن یک حدیث بهتر از نقل هزار حدیث است) .

بخش اول نیز بدو دسته منقسم می گردد. زیرا گاهی از احوال رجال سند از لحاظ عدالت و وثاقت و عدم آن بحث می شود که بعلم (رجال) مسمی است و هنگامی از کیفیت نقل حدیث بتوسط راویان (از لحاظ تواتر و وحدت نقل.اتصال و انقطاع آن. و مراتب نقل از نظر صحت و ضعف و اصطلاحات مربوط باین خصوصیات) گفتگو می شود که از آن به مصطح الحدیث تعبیر شده.

پی نوشت ها:

1 و بتعبیر دیگر تقریر و امضاء معصوم.

2 بنقل کشف الظنون قائمه 635 ج 1 از فواید خاقانیه.باتصرف نویسنده.

3 اخیرا نزد عده ای بغلط (بدرایة الحدیث) نیز موسوم گشته در صورتی که درایت بمعنی فهم معانی است و شناسائی اصطلاحات متناسب با نام (مصطلح الحدیث) است.ظاهرا اول کسی که مصطلح الحدیث را درایة الحدیث نامید، ابن اکفانی باشد (تحفة الاحوذی ص 2) .

4 هو علم ینقل اقوال النبی و افعاله بالسماع و ضبطها و تحریرها.درایة الحدیث علمی است که اقوال و افعال پیغمبر را بواسطه وسائطی که بآنحضرت برسد نقل کند (تحفة الاحوذی) .

برچسب‌ها: علم الحدیث, تعریف علم الحدیث, فقه الحدیث, مصطلح الحدیث

+ نوشته شده در دوشنبه بیست و نهم آذر ۱۳۹۵ ساعت ۶:۱۹ ب.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

سَبعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللّهُ عز و جل في ظِلِّهِ يَومَ لا ظِلَّ الاَّ ظِلُّهُ

سَبعَةٌ يُظِلُّهُمُ اللّهُ عز و جل في ظِلِّهِ يَومَ لا ظِلَّ الاَّ ظِلُّهُ: إمامٌ عادِلٌ، وشابٌّ نَشَأَ في عِبادَةِ اللّهِ عز و جل

خداوند عز و جل، هفت گروه را در سايه خويش بدارد، آن روزى كه جز سايه‌اش، سايه‌اى نيست: پيشواى عدالت‌پيشه؛ و جوانى كه در بندگى خداوند عز و جل رشد كرده است.... (سوال دکتری علوم قرآن و حدیث سال 94)

برچسب‌ها: علوم قرآن و حدیث, مصطلح الحدیث, درایة الحدیث, فقه الحدیث

+ نوشته شده در شنبه پانزدهم آبان ۱۳۹۵ ساعت ۷:۸ ب.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

أنت ومالك لأبيك

الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أما بعد:

1. أما حديث: «أنت ومالك لأبيك» فرواه ابن ماجه، والإمام أحمد، والحديث معتضد بأحاديث أخرى منها : حديث عائشة الذي رواه الحاكم وابن حبان في صحيحه، ولفظ أحمد أخرجه الحاكم وصححه أبو حاتم، وأبوزرعة. ذكر ذلك الشوكاني في نيل الأوطار. و صححه الألباني في صحيح الجامع 2. أما مناسبته، فعن جابر رضي الله عنه أن رجلاً قال: يا رسول الله إن لي مالاً وولداً ، وإن أبي يريد أن يجتاح مالي، فقال: "أنت ومالك لأبيك". ولفظ أحمد وأبي داود عن عمرو بن شعيب عن أبيه عن جده أن أعرابيا أتى للنبي صلى الله عليه وسلم فقال : إن أبي يريد أن يجتاح مالي، فقال: "أنت ومالك لوالدك، إن أطيب ما أكلتم من كسبكم، وإنّ أولادكم من كسبكم فكلوه هنيئاً". وذكر الشوكاني في هذا الحديث طرقاً، ثم قال: وبمجموع هذه الطرق ينتهض للاحتجاج، ثم قال: فيدل على أن الرجل مشارك لولده في ماله، فيجوز له الأكل منه، سواء أذن الولد أو لم يأذن. ويجوز له أيضا أن يتصرف به كما يتصرف بماله ما دام محتاجاً ولم يكن ذلك على وجه السرف والسفه، ونقل الشوكاني القول عن العلماء أن اللام في الحديث، لام الإباحة لا لام التمليك، فإن مال الولد له، وزكاته عليه، وهو موروث عنه. والله تعالى أعلم.

ادامه نوشته

برچسب‌ها: أنت ومالك لأبيك, علم الحدیث, درایة الحدیث, فقه الحدیث

+ نوشته شده در چهارشنبه دوازدهم آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۵۰ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

آشنایی با اصطلاحات حدیثی (حدیث عزیز)

مستفیض، مشهور، عزیز مستفیض خبری است که روات آن در هر طبقه بیش از دو تن و به قولی زیادتر از سه نفر باشند، ولی به سر حد تواتر نرسیده باشد که آن را مشهور نیز نامند، منتها در مستفیض شرط کرده اند که روات آن (افراد سلسله سند) در هر طبقه به صفت مزبور متصف باشند، ولی در مشهور ممکن است فقط در پاره ای از طبقات چنین باشد.

ادامه نوشته

برچسب‌ها: حدیث عزیز, درایة الحدیث, علوم قرآن و حدیث, فقه الحدیث

+ نوشته شده در سه شنبه یازدهم آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱:۲۹ ب.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

در علم رجال «ابو اسحاق» کنیه کدامیک از حضرات معصومین (علیهم السلام) است؟

ادامه نوشته

برچسب‌ها: ابو اسحاق, کنیه, امام صادق, علوم قرآن و حدیث

+ نوشته شده در سه شنبه بیست و هفتم مهر ۱۳۹۵ ساعت ۸:۲۳ ب.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

دلایل شهرت شیخ صدوق

دلایل شهرت شیخ صدوق گفت: شیخ صدوق که نام کامل وی «ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی» است، از مهمترین مشایخ حدیث در میان شیعه امامیه محسوب می شود. آنچه باعث شد به وی لقب شیخ صدوق را بدهند به معنای این واژه ارتباط پیدا می کند. صدوق از نظر لغوی صیغه مبالغه و صفت مشبهه است و به فردی گفته می شود که همواره و فراوان اهل صدق باشد. شیخ صدوق به این دلیل صدوق نامیده شد که در بیان روایت ها بسیار صادق بود و آنچه از او به عنوان حدیث نقل می شود، مورد اعتماد بسیاری از فقیهان و حدیث شناسان امامیه قرار گرفت. این اعتقاد به اندازه ای است که کارشناسان دین به «مرسلات» (حدیث هایی که سلسله سند آن موجود نیست) او نیز استناد می کنند. بنابراین از آن جهت که علما به راستگویی و امانتداری وی باور دارند، نام صدوق را بر وی نهادند.

برچسب‌ها: شیخ صدوق, مرسلات شیخ صدوق, مرسلات صدوق, علوم قرآن و حدیث

+ نوشته شده در یکشنبه بیست و پنجم مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۱۱ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

بررسی آسيب های حديث پژوهی - تقطيع (دانلود فایل صوتی)

بررسی آسيب های حديث پژوهی (تقطيع)

«مرواریدهای ناب» مجموعه درس‌هایی از مبانی و روش فهم حدیث است که توسط حجة الاسلام و المسلمین استاد مسعودی نویسنده کتاب «روش فهم حدیث» ایراد و از رادیو معارف منتشر شده است.

دانش فقه الحدیث، علمی است که با بررسی متن احادیث و آموزش سیر منطقی فهم این مرواریدهای ناب ، ما را یاری می دهد تا بتوانیم آن معانی را که معصوم(علیه السلام) در نظر داشته را درک کرده و در نهایت به آن مقصودی که او در نظر داشته برسیم همچنین با دانستن این علم می توان بین احادیث متعارض، به گونه ای برخورد کرد که از تمامی آنها یک معنای واحد بدست آورد.

امام صادق (علیه السلام)، فهم حدیث را مهم تر از نقل کردن آن می دانند: «اگر حدیثی را خوب بفهمی بهتر از آن است که هزار حدیث را روایت کنی و هیچ یک از شما فقیه و دانشمند نمی شود تا اینکه سخنان کنایه ای و سر بسته ما را بفهمد چرا که گاه سخنان ما هفتاد تفسیر دارد که برای توجیه هر یک از آنان پاسخی در نزد ماست».

ادامه نوشته

برچسب‌ها: فقه الحدیث, حديث پژوهی, تقطيع, عبدالهادی مسعودی

+ نوشته شده در یکشنبه بیست و پنجم مهر ۱۳۹۵ ساعت ۸:۲۷ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

آسيب خلط لغت با اصطلاح در فهم برخی از احاديث

حجت الاسلام عبدالهادی مسعودی

«مرواریدهای ناب» مجموعه درس‌هایی از مبانی و روش فهم حدیث است که توسط حجة الاسلام و المسلمین استاد مسعودی نویسنده کتاب «روش فهم حدیث» ایراد و از رادیو معارف منتشر شده است.

دانش فقه الحدیث، علمی است که با بررسی متن احادیث و آموزش سیر منطقی فهم این مرواریدهای ناب، ما را یاری می دهد تا بتوانیم آن معانی را که معصوم (علیه السلام) در نظر داشته را درک کرده و در نهایت به آن مقصودی که او در نظر داشته برسیم همچنین با دانستن این علم می توان بین احادیث متعارض، به گونه ای برخورد کرد که از تمامی آنها یک معنای واحد بدست آورد.

امام صادق(علیه السلام)، فهم حدیث را مهم تر از نقل کردن آن می دانند: «اگر حدیثی را خوب بفهمی بهتر از آن است که هزار حدیث را روایت کنی و هیچ یک از شما فقیه و دانشمند نمی شود تا اینکه سخنان کنایه ای و سر بسته ما را بفهمد چرا که گاه سخنان ما هفتاد تفسیر دارد که برای توجیه هر یک از آنان پاسخی در نزد ماست».

ادامه نوشته

برچسب‌ها: روش فهم حدیث, عبدالهادی مسعودی, دار الحدیث, فقه الحدیث

+ نوشته شده در یکشنبه بیست و پنجم مهر ۱۳۹۵ ساعت ۸:۲۳ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

أضواء على السنة المحمدية أو دفاع عن الحديث (محمود ابوريه)

أضواء على السنة المحمدية أو دفاع عن الحديث، تأليف محمود ابوريه، پژوهشى است پيرامون حجيت يا عدم حجيت احاديث اهل سنت كه به زبان عربى و مقدمه آن در 1377ق، نوشته شده است.

ساختار کتاب
كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در پنج قسمت و يك خاتمه، تنظيم شده است. نويسنده ابتدا به تعريف سنت و سپس بررسى علل جعل روايات پرداخته و در پايان، برخى از صحابه و كتب حديثى معروف اهل سنت را مورد بررسى قرار داده است.

ادامه نوشته

برچسب‌ها: اضواء علی السنه المحمدیه, محمد ابوریه, حدیث, علوم قرآن و حدیث

+ نوشته شده در یکشنبه بیست و پنجم مهر ۱۳۹۵ ساعت ۷:۳۵ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

اضواء علی السنه المحمدیه محمد ابوریه

مباحث این كتاب در باب اصول و قواعد فقه الحدیث است كه نگارنده در آن 20 قاعده از فقه الحدیث را گردآوری نموده و به شرح و توضیح هر یک از آن‌ها پرداخته است. این كتاب در قالب 3 بخش كلی آورده شده كه عبارت‌اند از:

1 - كلیات.

2 - قواعد لازم الرعایه در فقه الحدیث.

3 - نكات لازم در شرح حدیث.

برچسب‌ها: اضواء علی السنه المحمدیه, محمد ابوریه, حدیث, علوم قرآن و حدیث

+ نوشته شده در یکشنبه بیست و پنجم مهر ۱۳۹۵ ساعت ۷:۳۱ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |

توضیح معنای برخی اصطلاحات حدیثی

غریب المتن: حدیثی است که در طبقه اول، فقط یک تن آنرا نقل نموده باشد.و چنانچه همین متن، بطریق دیگر معروف باشد آنرا غریب السند نامند.

2 مسند: حدیثی است که سلسله سند آن در جمیع مراتب تا به معصوم مذکور باشد و متصل.که قهرا حدیث مرسل و معلق و معضل و موقوف را شامل نیست. (توضیح مرسل و معلق....بعدا ذکر خواهد شد).

ادامه نوشته

برچسب‌ها: اصطلاحات حدیث, اصطلاحات حدیثی, علم الحدیث, فقه الحدیث

+ نوشته شده در سه شنبه بیستم مهر ۱۳۹۵ ساعت ۷:۱۷ ق.ظ توسط دکتر سید مهدی مصطفوی |