جلسه بیست و هشتم تدریس کتاب روش فهم حدیث دکتر عبدالهادی مسعودی

جلسه بیست و هشتم تدریس کتاب روش فهم حدیث آقای دکتر عبدالهادی مسعودی

برای دریافت جلسات قبل تدریس اینجا کلیک کنید.

جلسه28

دکتر عبدالهادی مسعودی - تأثیر دعا و مناجات

دعا و راز و نیاز با پروردگار، در همه ادیان الهی دارای جایگاه والایی است و پیروان ادیان و مذاهب، هرکدام دارای ادعیه، اوراد، نیایش‌ها و اذکار خاص خود برای ارتباط با پروردگار هستند. اما اسلام بیش از هر دین دیگری برای دعا جایگاه قائل شده و متون ویژه‌ای نیز برای آن در نظر گرفته شده است. این مسئله مخصوصا در سبک زندگی اسلامی جایگاه مهمی دارد.

برای بررسی بیشتر جایگاه دعا در دین اسلام با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی، رئیس دانشگاه قرآن و حدیث به گفت‌وگو نشستیم که وی در ابتدا درباره جایگاه دعا در سبک زندگی اسلامی گفت: جهان از دید یک انسان مؤمن، منحصر به جهانی که می‌بینیم نیست بلکه جهان ترکیبی از جهانِ حضور و غیبت است. به همین دلیل در آیه ۳ سوره مبارکه بقره آمده است: «الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ؛ آن کسانی که به جهان غیب ایمان آرند و نماز به پا دارند و از هر چه روزیشان کردیم به فقیران انفاق کنند» منظور این است که کسانی متقی هستند و می‌توانند از هدایت الهی برخوردار شوند که معتقد باشند جهانی غیر از آنچه می‌بینیم وجود دارد.

تأثیر دعا در رابطه با جهان غیب

ایشان ادامه داد: خیلی زمان می‌‌برد تا فردی بفهمد جهانی دیگری ورای این جهان وجود دارد که نه تنها کم اهمیت‌تر از این جهان نیست بلکه این جهان را، آن جهانِ غیب اداره می‌کند. دعا باعث ارتباط ما با جهان غیب می‌شود لذا اگر بخواهیم اداره کارها در این جهان به شکل صحیحی انجام شود باید ترکیبی از عمل و ارتباط با جهان غیب داشته باشیم. بخشی از عمل، همین کارهایی است که طبق عقل خود انجام داده و مثلا حساب سود و زیان را می‌کنیم یا با کسی ارتباط می‌گیریم اما عمل، تنها و منحصر به این امر نیست بلکه بخش دیگری از آن در ارتباط با جهان غیب محقق می‌شود و این ارتباط را دعا درست می‌کند.

حجت‌الاسلام مسعودی یادآور شد: در دعا از کسی که جهان غیب و حضور را ایجاد و آنها را متصل کرده است می‌خواهم و وی را می‌خوانم که کار من را در این جهان و البته پس از آن در جهان غیب درست کند. این مفهوم حقیقی دعاست. به همین دلیل است که خدای متعال فرموده است: «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» یعنی من را بخوانید تا شما را اجابت کنم. اگر این دعاها نبود خداوند هیچ توجهی به ما نمی‌کرد و در نتیجه با سنگ، کوه، شن، ابر یا درخت تفاوتی نداشتیم. ارتباط انسان با جهانی ورای این جهان است که وی را با جامدات، نباتات و حیوانات متمایز می‌کند لذا دعا، کار هر دو جهان را درست خواهد کرد.

راز ماندگاری مفاتیح الجنان

وی درباره راز ماندگاری مفاتیح الجنان گفت: به نظرم راز اصلی در اخلاص مؤلف است. کسی که سال‌ها درس خوانده، درس داده و کتاب نوشته است تصمیم می‌گیرد کتابی ساده برای عموم مردم بنویسد. در دید علما، شاید این کتاب علمی نباشد اما نویسنده به این اندیشیده که این کتاب به کار آخرت مردم می‌‌آید لذا اخلاص موجود در قلم شیخ عباس قمی باعث ماندگاری اثر شده است. البته مرادم این نیست که کار و تلاش و مطالعات وی کم اهمیت است بلکه وی با مطالعاتی که بر روی آثار مختلف علامه مجلسی از جمله زادالمعاد و بحار الانوار داشته، به طور بسیار زیبایی، دعاها را گلچین کرده و در دسته‌بندی زیبایی جا داده است تا دعاها و اذکار سهل‌الوصول باشد. این کتاب قابل مراجعه مکرر افراد متعدد و متفاوت است. به طور خلاصه، کتاب به شکل درست و بر اساسِ صحیح و استواری بنا شده و اخلاص مؤلف و نیت درست وی هم در آن وجود دارد.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث درباره اقداماتی که خانواده‌ها باید برای ترویج فرهنگ دعا انجام دهند بیان کرد: شاعر می‌گوید «آب کم جو تشنگی آور به دست» اگر آدم نیاز به دعا را متوجه شود دیگر نیازی به تعلیم ندارد. اگر انسان بداند با وجود اینکه همه کارها را درست و مرتب انجام می‌دهد ولی تا کسی در آن جهانِ غیب نخواهد، کارها پیش نمی‌رود بنابراین همین امر تبدیل به بزرگترین عامل می‌شود تا ما دعا کنیم و بتوانیم آنچه را از خداوند می‌خواهیم به زبان بیاوریم. به زبان آوردن درخواست‌ها و متوجه شدن ما به سمت خدا، کار را حل می‌کند و هر کسی هم بداند کارش با دعا حل می‌شود، خود به خود به سمت خداوند می‌رود بنابراین باید نیاز به دعا را در میان کودکان بارور کنیم.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث درباره اقداماتی که صدا و سیما و سایر رسانه‌ها باید برای ترویج فرهنگ دعا انجام دهند افزود: همین کاری که شما انجام می‌دهید و در مورد دعا گزارش تهیه کرده و آن را تبیین و فلسفه و آثارش را توضیح می‌دهید، از مصادیق خوب ترویج دعا است. کارهای دیگری نیز می‌توان انجام داد از جمله اینکه ترجمه‌های خوبی از دعا ارائه دهیم. خیلی از مردم دعا می‌خوانند اما آن را درک نمی‌کنند. دعا توسط ائمه(ع) به زبان عربی صادر شده بنابراین اگر یک فرد غیرعرب، آن را بخواند ممکن است به خوبی آن را نفهمد و صرفاً به قصد ثواب بخواند بنابراین باید ترجمه زیبایی از دعاها را ارائه دهیم.

لزوم ارائه خوانش زیبا از دعا

وی افزود: نکته دیگر اینکه نباید به ترجمه اکتفا کنیم چراکه برخی دعاها نیاز به شرح دارند و اگر فردی برخی دعاها را بخواند در قطعاتی از این دعاها ممکن است با شبهاتی مواجه شود بنابراین باید برای وی تفسیر شود. اقدام دیگر این است که دعا را در صحنه‌های مختلف زندگی وارد کنیم. مثلاً بگوییم وقتی قرار است صبح برای امتحان کنکور یا امتحان سخت دیگری بروید چه دعایی بخوانید، یا اگر قرار است به جبهه یا بازار برای کسب و کار و ... بروید چه دعایی بخوانید. این کارها باعث می‌شود که تدوین‌های روزآمد و کارآمد از دعا ارائه شود. کار دیگری که رسانه‌ها می‌توانند انجام دهند خوانش زیبا از دعاست. خودِ صوت و صدا در این زمینه تأثیر دارد. گاهی شعر حافظ را می‌خوانیم اما اثری که خواننده‌ای که صدای زیبایی دارد و این شعر حافظ را می‌خواند گاهی بسیار بیشتر است. همانگونه که قرآن خواندن ما با قرآن خواند یک قاری مشهور با لحن و قرائت درست، متفاوت است بنابراین می‌توان دعاها را در رسانه‌ها به صورت عبارات کوچک، همراه با ترجمه به شکل زیبا بازخوانی کرد. همچنین درست کردن کلیپ‌های کوچک از دعا، کار دیگری است که می‌توان انجام داد.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث درباره کتاب‌های خوبی که در زمینه دعا وجود دارد بیان کرد: کتابی را آیت‌الله ری‌شهری با عنوان «نهج الدعا» نوشته‌اند که برای اکثر وقایع زندگی، دعاهایی را از مصادر بسیار خوب حدیثی آورده‌اند. آیت‌الله مشکینی نیز کتابی با عنوان «مصباح المنیر» دارند که در آنجا مباحثی درباره دعاهای قرآنی، حکمت و فلسفه و آثار دعا وجود دارد. کتاب «نهج الذکر» آیت‌الله ری شهری مخصوص دعا نیست اما در آن دعاهای زیادی وجود دارد. بنده هم کتابی کوچک و جیبی با عنوان «أدعية الحج والعمرة» تدوین کرده‌ام تا افرادی که حج و عمره می‌روند برای هر یک از اعمال، دعای مخصوص را در اختیار داشته باشند. کتاب‌های دیگری نیز توسط انتشارات مختلف منتشر شده است.

حجت‌الاسلام مسعودی در پایان گفت: لازم است به نکته کوچکی از حجت‌الاسلام قرائتی اشاره کنم. ایشان می‌گفت روزی سر کلاس سؤالی پرسیدم و گفت هر کسی جواب دهد جایزه می‌گیرد. یکی از افراد جواب داد و به وی گفتم شب بیا منزل و جایزه‌ات را بگیر، وی شب آمد و به او گفتم دنیا را می‌خواهی یا آخرت را؟ وی گفت هر دو را، بنابراین من هم قرآن را به او دادم. آن شخص گفت اگر آخرت را می‌خواستم چه چیزی به من می‌دادی؟ گفتم مفاتیح را به تو می‌دادم. بنابراین مفاتیح الجنان، راه سلوک صحیح و سالم از برزخ تا محشر و بهشت است و راه جهان غیب ما را هموار می‌‌کند. اگر هم بخواهیم بعد از این دنیای فانی، راهی کوتاه و روشن به سمت بهشت داشته باشیم مفاتیح می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند.

روش‌ شناسی تفسیر روایی (دکتر عبدالهادی مسعودی)

نشست علمی «روش‌شناسی تفسیر روایی» امروز ۲۷ آذرماه با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالهادی مسعودی، رئیس دانشگاه قرآن و حدیث و رئیس پژوهشکده تفسیر اهل بیت(ع) در معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه برگزار شد که گزیده مباحث آن را در ادامه می‌خوانید؛

در قرآن هرجا حسنه داریم می‌گوید «لکم»، هرجا سیئه باشد می‌گوید «علیکم»؛ «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا» ولی یکجا می‌گوید «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا» امام رضا(ع) در معنای این آیه می‌فرمایند؛ «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا رَبٌّ یَغْفِرُ لَهَا».

همچنین در مورد آیه «وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا» مفاسران نظرات مختلف بیان کردند ولی ما معنای اثقال را از روایتی به دست می‌آوریم. در آیه دوم سوره نساء می‌خوانیم: «وَآتُوا الْيَتَامَى أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَى أَمْوَالِكُمْ إِنَّهُ كَانَ حُوبًا كَبِيرًا». امام در تفسیر عبارت «حوبا کبیرا» در این آیه می‌فرمایند: «هُوَ مِمَّا یَخْرُجُ مِنَ الْأَرْضِ مِنْ أَثْقَالِهَا». بنابراین براساس این روایت می‌فهمیم اثقال همین گناهان ما است. اینها می‌تواند زیبایی‌ها تفسیر روایی را به ما نشان دهد.

ادامه نوشته

درآمدی بر آسیب شناسی فهم احادیث با تکیه بر ضرورت معرفت شیعه در درایت روایت

درآمدی بر آسیب شناسی فهم احادیث با تکیه بر ضرورت معرفت شیعه در درایت روایت

چکیده:

مقاله حاضر با هدف تأکید بر ضرورت معرفت شیعه در فهم و درایت حدیث، به کتاب «تلخیص و تحقیق مقباس الهدآیه» استاد دکتر علی اکبر غفاری رحمه الله استناد کرده است. زیرا یکی از ملحقات این استاد را در پایان این کتاب تحت عنوان «فهم و درایت حدیث» بهترین شاهد مثال برای حدیث امام صادق علیه السلام می توان یافت که فرمودند: «إن الله لم یأخذ علی الجهال عهداً بطلب العلم، حتی أخذ علی العلماء عهداً ببذل العلم للجهال»1 خداوند قبل از اینکه مردم عوام را بر فراگرفتن علم دین متعهد سازد، علماء را بر دریغ نکردن علم از عوام، متعهد ساخت.

ادامه نوشته

حجت الاسلام دکتر عبدالهادی مسعودی

حجت الاسلام دکتر عبدالهادی مسعودی

نام: عبدالهادی

نام خانوادگی: مسعودی

پست الکترونیک: [e-mail]

نخصص ها: فقه و اصول، علوم قرآنی، علوم حدیث

زندگی نامه

در سال 1350 هجری شمسی به مدرسه رفتم و در 1362 هجری شمسی دیپلم ریاضی فیزیک گرفتم و پس از یکسال درس مهندسی صنایع در دانشگاه صنعتی شریف، کلیه درس های جدید را رها کرده و به درس حوزه که از دبیرستان آغاز کرده بودم به صورت تمام وقت پرداختم و از محضر اساتیدی همچون پدرم ،‌ مرحوم روشنی ، ‌آیت الله قدیری، مرحوم پایانی، آقای نیری همدانی و مرحوم آیت الله زاده اراکی سود بردم پس از اتمام تحصیلات سطح در سال 1369هجری شمسی به درس خارج آیت الله شیخ جواد تبریزی حاضر شدم و دو سال اصول فقه و 5 سال فقه طهارت و حدود را نزد ایشان تلمذ کردم و سپس به مدت 8 سال درس اصول آیه الله وحید خراسانی و 5 سال فقه استاد آیت الله شبیری زنجانی شرکت جستم. از سال 1369 هجری شمسی کار بر روی حدیث را به صورت جدی و رسمی آغاز کردم و تاکنون به صورت مطالعه و فیش برداری موضوعی کتب حدیث، تبویب و دسته بندی احادیث شیعه و اهل سنت، ترجمه، تلخیص و ... تدوین رساله ها، مقاله ها و کتاب های مربوط به حدیث، ‌کارهایی ارائه داده ام. همچنین با مراکز مختلف علمی و پژوهشی ارتباط مشورتی داشته و سالهاست در دو حوزه فقه و حدیث، در حوزه و دانشگاه تدریس می کنم . اینجانب در کنار دروس اصلی فقه و اصول اندکی فلسفه و منطق نیز خوانده ام و با کلام نیز به گونه ای مختصر آشنا هستم. همچنین سالهاست که از قرآن و تفاسیر آن نیز استفاده می برم و به همین دلیل و به دلیل مطالعه احادیث اخلاقی، مطالبی را در رادیو معارف و رادیو قرآن و نیز سیمای جمهوری اسلامی ارائه داده ام.

زندگی علمی من در مطالعه حدیث و علوم جانبی آن، ‌نشر مقالات حدیثی و تدریس فقه و حدیث و سخنرانی و نیز ترجمه احادیث و تلخیص بوده و هم اکنون نیز ادامه دارد.

دکتر عبدالهادی مسعودی (اثرات احسان در جامعه)

دکتر عبدالهادی مسعودی (اثرات احسان در جامعه)

«اثرات احسان در جامعه» عبدالهادی مسعودی در گفت‌وگو با شفقنا: کاهش کمک‌های مردم نتیجه بی اعتمادی است.

رییس پژوهشکده تفسیر اهل بیت ترس از فقر، عدم اعتماد افراد، ضعیف شدن باورها و اعتقادات را از موانع احسان و کمک مردم به یکدیگر عنوان کرد و گفت: ایجاد اعتماد و نحوه مدیریت صحیح کمک‌های مردمی امری بسیار مهم و ضروری است و باعث گسترش این کمک‌ها خواهد شد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر عبدالهادی مسعودی در گفت‌وگو با خبرنگار شفقنا (پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری شیعه)، درباره دلایل تأکید اسلام بر احسان و نیکوکاری مردم به یکدیگر اظهار کرد: فضیلت انسانى، با احسان همخوانى دارد و نداى سرشت اصیل آدمى عدالت است. احسان، نمود محبّت و خوى نیکان است. انسان با احسان به مرتبه ی شایسته خود مى‏رسد و نیکى با دیگران است که نیکى خداوند را سبب مى‏شود. ما پیش از آن که وجود یابیم، هیچ بودیم. نه رنگى از هستى داشتیم و نه نشانى از وجود، خداوند با فرمان هستى بخش خود به ما احسان کرد و حال با ندایى بس غرّا به ما مى‏فرماید: «احسان کن، همان‏گونه که خدا به تو احسان کرده است و در پى فساد انگیزى در زمین نباش که خداوند فساد انگیزان را دوست نمى‏دارد»

او تصریح کرد: خلقت و آفرینش ما برای خداوند هیچ فایده‌ای ندارد بلکه وجود ما فقط به خاطر جود و احسان خداوند است از این رو اگر انسان بتواند احسان کند هم حالت خدایی گرفته و هم غریزه و تبع خود و سرشتی را که خداوند در وجود او قرار داده را شکوفا کرده است. امام علی (ع) در روایتی می‌فرماید: "الاحسانُ غَریزَةُ الاخیار احسان غریزه نیکان است" در واقع اگر ما احسان کنیم انسان شده‌ایم چرا که احسان جز لاینفک انسانیت است.

مسعودی کمک مردم به یکدیگر را نقطه آغاز یک روابط اجتماعی سالم دانست و افزود: خداوند به احسان فرمان مى‏دهد و هر که طعم احسان را بیشتر چشیده و از نعمت‏هاى خدایى بیشتر بهره برده، باید بیشتر احسان کند و البته خداوند احسان او را دوباره با احسانى دیگر و بسى بیشتر، پاداش مى‏دهد. هر کس قدرت و ثروت بیشترى دارد، احسان گسترده‏ترى باید به انجام رساند. این نقطه آغاز بسیارى از روابط اجتماعى سالم است.
رییس پژوهشکده تفسیر اهل بیت ادامه داد: فردى که به دیگران احسان و نیکى مى‏کند در حقیقت، به بذرپاشى محبّت مشغول است و در دیده دیگران تندیسى از زیبایى و محبّت دیده مى‏شود و همگان را به سوی خود جذب می‌کند در واقع انسان با احسان خویش، ذخیره سالها ارتباط را فراهم مى‏آورد و اگر آن را با نیّت درست و خلوص به انجام رساند، توشه ی راه بى‏نهایت آخرت را نیز گرد آورده است. خداوند فرموده است: «واحسنوا انّ اللّه‏ یحبّ المحسنین» و هر کس محبوب خداوند شود، بى‏گمان محبوب دل مخلوقات خدا نیز خواهد شد و خداوند محبّت او را به دل نیکان عالم مى ‏اندازد.

او برخی از احسان و نیکی مردم را ناقص عنوان کرد و گفت: احسان به دیگران نباید تأخیرى در پیش و یا منّتى در پس داشته باشد که این احسانى ناقص است و میوه دوستى را خام، کال و ناپخته به بازار رابطه اجتماعی مى‏فرستد و تبعات منفی خواهد داشت.

مسعودی کمک افراد به یکدیگر را مرحله‌ای برای رسیدن به تکامل و ارضای نیازهای عاطفی دانست و اظهار کرد: پیامبر اکرم (ص) اصرار داشت شخصی به نام عثمان بن مظعون به راهیان کوى خدا بپیوندد و وقار و شخصیت خود را هزینه ی دین اسلام کند؛ اما عثمان چندان شناخت و اعتقادى که او را به درجه ی ایمان و یقین برساند، نداشت. رفت و آمد پیامبر اکرم (ص) و اصرار ایشان، به او فشار مى‏آورد و چون حجب و حیایش ضمیمه شد، شهادتین را بر زبان جارى کرد و به ظاهر مسلمان گشت. عثمان خود مى‏گوید: تنها به زبان اقرار کرده بودم و ایمان هنوز از گلویم به قلبم نرسیده بود تا روزى که این آیه نازل شد: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الاْءِحْسَانِ ... » با خود گفتم پیامبر که حرف غریبى نمى‏زند، همان است که دل هر آدم سالمى مى‏گوید. خداى محمّد به عدالت و نیکى فرمان مى‏دهد و از زشتکارى و بدى و ستم باز مى‏دارد. این اندرزى است که جان هر آدمى به آن گرایش دارد و ناگفته، شنیده مى‏شود و ناشنیده در دل مى‏نشیند، و بدینگونه به اسلام، ایمان حقیقى آوردم» این بدین معناست که انسان‌ها نیز به طور غریزی و طبیعی میل به رفتار عادلانه و احسان به یکدیگر دارند بنابراین کمک به یکدیگر پاسخ به یک نیاز عاطفی، روحی و وجدانی انسان است و این امر تکامل روحی افراد را به دنبال دارد.

مسعودی احسان افراد به یکدیگر را نشانه رشد انسان‌ها عنوان کرد و افزود: زمانی که انسان توانست از مادیات و دنیا بگذارد و آن را در اختیار دیگران قرار دهد، در واقع از دنیا ارتفاع گرفته و به رشد حقیقی رسیده است از این رو احسان نوعی ذخیره برای انسان است اندوخته افراد را افزون می‌کند. در روایات خطاب به انسان‌ها آمده است که اگر می‌توانید مقداری از بارت خود را روی دوش سایرین بگذارید. مفهوم این عبارت این است که زمانی که در روز قیامت در مورد مادیات از انسان سوال می‌کنند، انسان‌ها با کمک به یکدیگر در این دنیا می‌توانند بهترین پاسخ را داشته باشند و باری را از روی دوش خود بردارند.

او به وجود چند مانع در راه احسان مردم به یکدیگر اشاره و تصریح کرد: در راه احسان چند مانع به نظر می‌آید که یک مانع آن حقیقی و باقی غیر حقیقی هستند. برخی از افراد از نظر مالی ثروتمند به نظر می‌آیند در صورتی که واقعاً فقیر هستند و توان کمک به دیگران را ندارند و این مورد از موانع حقیقی احسان به دیگران است، اما برای عدم احسان مردم سه علت دیگر وجود دارد که آنها حقیقی نیستند.

رییس پژوهشکده تفسیر اهل بیت ادامه داد: ترس از فقر موجب کاهش کمک افراد به یکدیگر شده است، عده‌ای گمان می‌کنند با کمک به دیگران از مال آنها کاسته و موجب فقیر شدن آنها می‌شود و همین موضوع باعث کاهش کمک افراد به یکدیگر شده است. در روایات و آیات آمده است که ایجاد چنین ترسی کار شیطان است "الشَّیْطَانُ یَعِدُكُمُ الْفَقْرَ" و در جای دیگر قرآن آمده است "مَا أَنفَقْتُم مِّن شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ" چرا از کمک به دیگران ترس داری؛ هر آنچه به دیگران کمک کنیم خداوند علاوه بر آنکه همان مقدار کمک را به انسان باز می‌گرداند صوابی را نیز برای او اندوخته می‌کند.

او عدم اعتماد افراد به یکدیگر را یکی دیگر از موانع احسان دانست و افزود: گاهی اوقات به راستگویی و صداقت افرادی که درخواست کمک می‌کنند، شک می‌کنیم دلیل آن این است که اعتماد اجتماعی کم شده است. روزی به امام سجاد(ع) گفتند که اگر درخواست کنندگان کمک دروغ بگویند چه، باز هم ما باید به آنان کمک کنیم. حضرت فرمود: اگر آنها راست بگویند چه؟ اگر دروغ بگویند و شما به آنها کمک کنید مقداری از مال خود را از دست دادی و اگر راست بگویند و شما به آنها کمکی نکنید دین خود را از دست داده‌اید، درست است که برخی از آنها دروغ می‌گویند، اما کسانی که راست می‌گویند بین همین افراد پنهان هستند از این رو لازم است هر فردی در حد مقدور به افراد نیازمند کمک کند.

مسعودی مانع نهایی کمک مردم به یکدیگر را ضعیف شدن اعتقادات عنوان کرد و گفت: باورها و اعتقاد افراد نسبت به آخرت و سودمندی احسان ضعیف شده است، اگر واقعاً بدانیم کمک‌های ما به دیگران در روز رستاخیز نجات دهنده‌ ما خواهند بود مسلماً بیشتر به دیگران کمک می‌کردیم. قرآن می‌فرماید: "أَرَأَیْتَ الَّذِی یُكَذِّبُ بِالدِّینِ فَذَلِكَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِینِ کسی که روز رستاخیز و جزا را باور ندارد به یتیم و مسکین کمک نمی‌کند، مردم را تحریک نمی‌کند، خود را وادار نمی‌کند که به بینوایان بخوراند، اطعام طعام کند، به یتیمان سرکشی کند."در واقع اگر کسی نسبت به احسان به باور پر رنگی برسد راحت‌تر می‌تواند به دیگران کمک کند و چنین افرادی در جامعه ما زیاد هستند.

رییس پژوهشکده تفسیر اهل بیت درباره اهمیت و ضرورت توزیع صحیح کمک‌های مردمی از سوی مسوولان این امر اظهار کرد: نهادهای اجتماعی موظف هستند به صورت صحیح کمک‌های مردم را به افراد مستند و مستحق برسانند و با اطلاع رسانی به نیکوکاران از چگونگی توزیع این کمک‌ها سبب افزایش اعتماد اجتماعی شوند چرا که عدم اعتماد مردم یکی از موانع کمک افراد به یکدیگر است.

مسعودی در ادامه گفت: به صدقه دادن و کمک به دیگران حتی اگر به دست مستحقش نرسد، تأکید بسیار شده است چرا که صدقه ابتدا در دست خدا قرار می‌گیرد سپس به دست مستحق می‌رسد از این رو ما موظف به کمک به دیگران هستیم و مرحله بعدی یعنی شناسایی افراد نیازمند و رساندن این کمک به دست آنان از وظایف سازمان‌های اجتماعی است و این سازمان‌ها باید توجه داشته باشند که ابتدا کمک مردم را به افراد نیازمندی که در نزدیکی خودمان هستند برسانند سپس به دیگر افراد کمک رسانی کنند و یا فعالیت‌های اجتماعی انجام دهند.

او در مورد میزان موفقیت مردم در انجام این وظیفه مسلمانی اظهار کرد: برای بررسی این میزان موفقیت باید آمارهای اجتماعی مفصلی بگیریم از این رو لازم است آماری دقیق از تعداد فقرا و ثروت عمومی به دست آوریم، سپس بررسی کنیم ثروت عمومی چه مقدار درست توزیع شده و آیا به مقداری بوده که همه را از فقر مطلق نجات دهد؛ درصورتی که ثروت عمومی کافی بود و هنوز فقیر مطلق داشتیم این نشان می دهد که دولت، ملت، سخنگویان، خطبا در انجام این وظیفه موفق نبودیم و درست عمل نکردیم.

رییس پژوهشکده تفسیر اهل بیت در پایان خاطرنشان کرد: جامعه ایرانی یک جامعه ثروتمند بالقوه‌ای است و اگر به واقع درست عمل کنیم، حداقل کسی در اجتماع گرسنه نمی ماند. ما مردم مسلمان نیک اندیش و نیک رفتار بسیاری داریم و همه آنان خواستار توزیع درست کمک‌ها و ایجاد اعتماد هستند و باید توجه داشت اعتماد و نحوه مدیریت صحیح کمک‌های مردمی بسیار مهم است و باعث شیوع و گسترش کمک‌ها می‌شود.

منبع: www.shafaqna.com/persian

کتاب آسیب‌شناسی حدیث دکتر عبدالهادی مسعودی

کتاب «آسیب‌شناسی حدیث» تألیف حجة الاسلام و المسلمین دکتر عبدالهادی مسعودی

گروه پژوهشی الهیات (علوم قرآن و حدیث)، سازمان مطالعه و تدوین كتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)؛ کتاب «آسیب‌شناسی حدیث» تألیف حجة الاسلام و المسلمین دکتر عبدالهادی مسعودی را منتشر کرد.

حدیث، همراه همیشگی قرآن و میراث گران‌سنگ پیشوایان اسلام، با وجود همه هجومها، محدودیتها و مخالفتها، مانده و بالیده است. حدیث در دو راهیهای تردید و کژراهه‌های گمراهی، یاریگر انسانهای ره‌جو و حق‌پو بوده و در عرصه هدایت انسان خوش درخشیده است؛ اما، مانند بسیاری از اشیاء گران‌بهای دیگر، در طول حیات تابناک خود، دچار آسیبهایی پیدا و نهان، گشته است. از این رو، بهره‌گیری از این گوهر درخشان، نیازمند زدودن آسیبهای دامن‌گیر آن و پژوهشهای مرتبط است و همان‌گونه که دقت در شیوه دریافت و فهم حدیث ضرور است، کشف محدودیتهای حاکم بر فضای حدیث و آسیبهای رسیده به حدیث و نیز حدیث‌پژوهی لازم است.

«آسیب‌شناسی حدیث»، عنوانی برای بررسی این موضوع و حلقه‌ای برای تکمیل «روش فهم حدیث» است. در نتیجه لازم بود بر پایه تدریس مکرّر فقه‌الحدیث، که نیاز است آسیبهای مرحله نقل، فهم و حتی نقد حدیث در هر پژوهش حدیثی به شکل مستقل، بررسی و عرضه شود و خطای شیوه‌های تعامل با حدیث، شناسایی و در صورت امکان، راه حل آنها ارائه گردد. آنچه در کتاب حاضر می‌آید، تلاشی به منظور برآوردن همین هدف است که با مباحث مقدماتی در این زمینه آغاز کرده و در بخش نخست آن به آسیبهای ماده پژوهش پرداخته است. در فصل اول این کتاب به آسیبهای مرحله صدور حدیث شامل بیان تدریجی، نسخ، تقیه و توریه اشاره شده و در فصل دوم نیز آسیبهای مرحله نقل حدیث با مباحث تصحیف، تحریف، قلب، درج، سقط، اضطراب، تقطیع، اختصار، نقل معنا، آهنگ سخن، وضع، دسّ حدیث و آسیبهای سندی بیان گردیده است. در بخش دوم که به آسیبهای پژوهش پرداخته شده است، توضیحات لازم در باب تتبّع ناقص، برخورد گزینشی، چندمعنایی، فارسی‌زدگی، خلط لغت و اصطلاح، دگرگونی زبان، بیان مجازی، خلط تطبیق با تفسیر، جمود و تعدّی داده شده است. همچنین در فصل دوم این کتاب، آسیبهای پژوهشگر با توضیحاتی در باب دخالت خواسته‌ها و دانسته‌ها و نیز ساده‌انگاری، اخباریگری و آسیب‌شناسی نقد حدیث مورد بحث وبررسی قرار گرفته است.

این کتاب برای دانشجویان رشته علوم قرآن و حدیث در مقطع کارشناسی ارشد با گرایش تفسیر اثری، تقسیر روایی و نهج‌البلاغه به عنوان منبع اصلی درس «آسیب‌شناسی حدیث» و همچنین منبع قابل استفاده دروس «بررسی آفتها و آسیب‌شناسی حدیث» و «فقه الحدیث با تأکید بر نهج‌البلاغه» در مقطع دکتری تدوین شده است.

سخنرانی های حجت الاسلام دکتر عبد الهادی مسعودی (حدیث)

سخنرانی های حجت الاسلام دکتر عبد الهادی مسعودی (حدیث)

برای مشاهده سخنرانی های دکتر عبدالهادی مسعودی به لینک ذیل مراجعه کنید:

http://www.hadith.net/author/606/%D8%AD%D8%AC%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C

 

وبلاگ علوم قرآن و حدیث 

حجة الاسلام دکتر مسعودی (سلسله نشست های قرآن پژوهی)

حجة الاسلام دکتر مسعودی (سلسله نشست های قرآن پژوهی)

سخنرانی (تصویری) حجة الاسلام دکتر مسعودی - سلسله نشست های قرآن پژوهی - مسیر انجام یک پژوهش از آغاز تا سرانجام 1393/01/25 -تصویری 

http://media.rasekhoon.net//004/Farsi/14/Dr.maseoodi-abdolhadi/14-oloome-hadis-Dr.maseoodi-seire-1-pajoohesh(www.rasekhoon.net).flv

وبلاگ علوم قرآن و حدیث

آشنایی با مصطلحات حدیثی (حدیث مقلوب)

آشنایی با مصطلحات حدیثی (حدیث مقلوب)

«قلب» در لغت، به معنای «وارونه و جا به جا کردن» است.

و حدیث مقلوب که یکی از دوازده قسم حدیث ضعیف می باشد؛ حدیثی است که عبارتی از متن آن پس و پیش شده باشد یا اسماء همگی یا بعضی از راویان سلسله سند به شخص یا به اشخاص دیگری تبدیل شود. [۱]

یا نام دو راوی که در سلسله سند هستند پس و پیش آورده شود. [۲]

یا راویی را که در سند حدیثی است در سند حدیثی دیگر داخل کنند. (که نوع اخیر را مرکب نیز گویند) یا بعض الفاظ متن را مقدم و مؤخر بیاورند، مانند حدیث: سبعة یظلهم الله فی عرشه... (فمنهم) رجل تصدق بصدقة فاخفاها حتی لاتعلم یمینه ما تنفق بشماله) که اصل آن (حتی لاتعلم شماله ما تنفق بیمینه) می باشد. [۳]

گاهی این عمل اشتباهاً انجام می شده و گاهی برای امتحان و اختبار محدث صورت می گرفته، مانند آزمایش اهل بغداد از بخاری. گاهی نیز این کار برای بهتر جلوه دادن حدیث می شود. [۴]

قلب متنی، در جايی است که کلمه‌ای از يک متن با کلمه ديگری از همان متن، جا به جا شده باشد.

پانویس

قواعد التحدیث ص 132. او کانت المخالفة بتقدیم و تاخیر فی الاسماء المقلوب. (شرح نخبه، ص34)

مانند محمد بن احمد بن عیسی در رجال شیعه که نام صحیحش احمد بن محمد بن عیسی است و مانند کعب بن مرة در رجال اهل سنت که مرة بن کعب است. خطیب بغدادی را کتابی است در این موضوع، به نام (رفع الاتیاب فی المقلوب من الاسماء والالقاب).

تمام حدیث را در درایه مروج، ص104 ببینید.

و هو حدیث یروی بطرق آخر لیکون اجود منه، فیرغب فیه.(درایه شهید، ص69)

منابع
درایه الحدیث، کاظم مدیر شانه چی.

آسیب شناخت حدیث، عبدالهادی مسعودی.

لغت نامه دهخدا، ذیل حدیث مقلوب.

بررسی آسيب های حديث پژوهی - تقطيع (دانلود فایل صوتی)

بررسی آسيب های حديث پژوهی (تقطيع)

«مرواریدهای ناب» مجموعه درس‌هایی از مبانی و روش فهم حدیث است که توسط حجة الاسلام و المسلمین استاد مسعودی نویسنده کتاب «روش فهم حدیث» ایراد و از رادیو معارف منتشر شده است.

دانش فقه الحدیث، علمی است که با بررسی متن احادیث و آموزش سیر منطقی فهم این مرواریدهای ناب ، ما را یاری می دهد تا بتوانیم آن معانی را که معصوم(علیه السلام) در نظر داشته را درک کرده و در نهایت به آن مقصودی که او در نظر داشته برسیم همچنین با دانستن این علم می توان بین احادیث متعارض، به گونه ای برخورد کرد که از تمامی آنها یک معنای واحد بدست آورد.

امام صادق (علیه السلام)، فهم حدیث را مهم تر از نقل کردن آن می دانند: «اگر حدیثی را خوب بفهمی بهتر از آن است که هزار حدیث را روایت کنی و هیچ یک از شما فقیه و دانشمند نمی شود تا اینکه سخنان کنایه ای و سر بسته ما را بفهمد چرا که گاه سخنان ما هفتاد تفسیر دارد که برای توجیه هر یک از آنان پاسخی در نزد ماست».

ادامه نوشته

آسيب خلط لغت با اصطلاح در فهم برخی از احاديث

آسيب خلط لغت با اصطلاح در فهم برخی از احاديث

«مرواریدهای ناب» مجموعه درس‌هایی از مبانی و روش فهم حدیث است که توسط حجة الاسلام و المسلمین استاد مسعودی نویسنده کتاب «روش فهم حدیث» ایراد و از رادیو معارف منتشر شده است.

دانش فقه الحدیث، علمی است که با بررسی متن احادیث و آموزش سیر منطقی فهم این مرواریدهای ناب، ما را یاری می دهد تا بتوانیم آن معانی را که معصوم (علیه السلام) در نظر داشته را درک کرده و در نهایت به آن مقصودی که او در نظر داشته برسیم همچنین با دانستن این علم می توان بین احادیث متعارض، به گونه ای برخورد کرد که از تمامی آنها یک معنای واحد بدست آورد.

امام صادق(علیه السلام)، فهم حدیث را مهم تر از نقل کردن آن می دانند: «اگر حدیثی را خوب بفهمی بهتر از آن است که هزار حدیث را روایت کنی و هیچ یک از شما فقیه و دانشمند نمی شود تا اینکه سخنان کنایه ای و سر بسته ما را بفهمد چرا که گاه سخنان ما هفتاد تفسیر دارد که برای توجیه هر یک از آنان پاسخی در نزد ماست».

ادامه نوشته