نظرات طرفداران نظریه صرفه (تلخیص التمهید جلد 2)

نظرات طرفداران نظریه صرفه (تلخیص التمهید ج2

أوّلا: قوله النظّام (مبتدع هذه الفکرة): أنّ فی نثر العرب و نظمهم ما لا یخفی من الفوائد، یعنی: فصاحة بالغة تضاهی فصاحة القرآن. و قد صرّح بذلک الخفاجی و الشریف المرتضی. استنادا الی قوله تعالی- حکایة عن العرب-:

لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا .. [1] یدلّ علی أنّ العرب حسبت من نفسها القدرة علی الإتیان بمثله سبکا و صیاغة. لو لا أنّه تعالی صرف هممهم عن النهوض لمقابلته، و أمسک بعزیمتهم دون القیام بمعارضته.

ادامه نوشته

دیدگاه‌ها پیرامون نظریه صرفه (خلاصة التمهید جلد 2)

دیدگاه‌ها پیرامون نظریه صرفه (خلاصة التمهید جلد 2) آزمون جامع دکتری

ادامه نوشته

لو نشاء لقنا مثل هذا ان هو إلا اساطیر الأولین

وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا قَالُوا قَدْ سَمِعْنَا لَوْ نَشَاءُ لَقُلْنَا مِثْلَ هذا إِنْ هذا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ (الأنفال: 31)

ادامه نوشته

کتب شیخ طوسی (نظریه صرفه)

کتب شیخ طوسی (نظریه صرفه)

شیخ طوسی که شاگرد سید مرتضی است در ابتدا و در زمان حیات استاد خویش در کتاب تمهید الاصول؛ شرح کتاب جمل العلم و العمل استادش سید مرتضی. است به صرفه قائل شده است و نظر استاد را تأیید کرده و پس از رحلت سید مرتضی در کتاب الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد که امور واجب در اصول عقائد و عبادات شرعی را به صورت مختصر بیان می‌کند، از نظر ابتدایی خویش برگشته و بر عدم واقع شدن صرفه تصریح می کند.

ثم انصرفوا صرف الله قلوبهم بانهم قوم لا یفقهون

وَإِذَا مَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ هَلْ يَرَاكُمْ مِنْ أَحَدٍ ثُمَّ انْصَرَفُوا ۚ صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَفْقَهُونَ (توبه:127)

و هنگامی که سوره‌ای نازل می‌شود، بعضی از آنها [= منافقان‌] به یکدیگر نگاه می‌کنند و می‌گویند: «آیا کسی شما را می‌بیند؟ (اگر از حضور پیامبر بیرون رویم، کسی متوجّه ما نمی‌شود!)» سپس منصرف می‌شوند (و بیرون می‌روند)؛ خداوند دلهایشان را (از حق) منصرف ساخته؛ چرا که آنها، گروهی هستند که نمی‌فهمند (و بی‌دانشند)!

در کتاب المنجد ضمن تصریح به تعدی این کلمه آن را به معنای «رد کردن و دفع نمودن» دانسته است. قرآن کریم دو کلمه صرف و انصراف را درباره منافقین به کار برده است: ثم انصرفوا صرف الله قلوبهم بانهم قوم لا یفقهون.

ساصرف عن آیاتی الذین یتکبرون فی الارض

ساصرف عن آیاتی الذین یتکبرون فی الارض (اعراف:146)

ساصرف عن آیاتی الذین یتکبرون فی الارض بغیر الحق و ان یروا کل آیة لایؤمنوا بها و ان یروا سبیل الرشد لا یتخذوه سبیلاً و ان یروا سبیل الغی یتخذوه سبیلا ذلک بانهم کذبوا بایاتنا و کانوا عنها غافلین (اعراف: 146)

آیه شریفه فوق به حالات نفسانی و عملکرد گروه مکذبین و معاندین اشاره نموده است، در آغاز نیز به صرفه الهی نسبت به آیات خبر داده است. در صورتی که مقصود از صرف، صرف تکوینی و غیر مستند به عناد و تکذیب متکبران که زمینه اضلال بیشتر آنها را فراهم می کند باشد و «آیات» به معنای «قرآن» و نه مطلق نشانه های آفاقی و انفسی خداوند باشد احتمال برداشت مذهب صرفه از این آیات وجود دارد.

نظریه صرفه تمهید معرفت

نظریه صرفه

این قول، اعجاز قرآن را به امری خارجی برمی گرداند و معتقد است خداوند خود مانع کسانی می شود که بخواهند با قرآن رقابت کنند. استاد، در التمهید جلد چهار بحث گسترده ای درباره  صرفه و پاسخ به آن دارند. (16) ما در پایان این مقاله، آن را با عنوان صرفه یا نظریه ای در برابر اعجاز بیانی  گزارش خواهیم کرد.

پس از بحث صرفه در جلد چهارم التمهید، سلسله مباحثی بر یک سبک و سیاق وارد شده است که از سویی به بحث اعجاز به طور مطلق مربوط است و بر اعجاز بی چون و چرای قرآن و ناتوانی سخنوران عرب از هماوردی با قرآن اشاره دارد و ناکامی کسانی که قصد معارضه ی با قرآن را داشته اند به تصویر می کشد و از سوی دیگر با بحث صرفه مناسبت دارد و بر نادرستی این قول تأکید می کند. فهرست این مباحث و معرفی اجمالی آن در پی می آید.

سخن معروف نظام معتزلی درباره امیر المؤمنین ع

«علی بن أبی طالب (علیه السّلام) محنة علی المتکلّم، إن و فی حقّه غلا! و إن بخسه حقّه أساء. و المنزلة الوسطی دقیقة الوزن، حائرة الشأن، صعب المراقی إلّا علی الحاذق الدّین ..»

ادامه نوشته

طرفداران نظریه صرفه در شیعه و اهل سنت

طرفداران نظریه صرفه در شیعه و اهل سنت

 بیشتر طرفداران این نظریه در قرن سوّم تا پنجم می زیسته اند؛ اما از اوائل قرن چهارم این طرز تفکر مورد مخالفت جدی عده ای از قرآن پژوهان نیز قرار گرفته است، بعضی از مخالفان، این نظریه را سخیف و اسقط الاقوال شمرده و یا حتی قابل طرح ندانسته اند عده ای نیز در جمع بین دو نظریه صرفه و اعجاز ذاتی قرآن بنحوی کوشیده اند و خود در حقیقت به دیدگاه سومی قایل شده اند.

ادامه نوشته

نظریه صرفه چیست؟

مقدمه:

دانشمندان اسلامی برای اثبات اعجاز قرآن کریم اقوال متعددی را در قالب عنوان «وجوه اعجاز قرآن» بیان نموده اند. در میان این وجوه مذکور وجهی موسوم به «صرفه» نیز به چشم می خورد، که برخی قائل به آن شده اند. لبّ کلام آنان در این قول آن است که قرآن به خودی خود معجزه نیست و دیگران می توانند مانند آن را بیاورند؛ ولی خداوند مردم را از هماوردی و معارضه با قرآن خود بازداشته است،(صرف= بازداشتن)؛ در مقابل این نظریه دانشمندانی هم بوده اند که به صورت پراکنده در آثار قرآنی خود به نقض و رد این قول پرداخته اند.

در این پیمانه به نقل مهمترین اقوال در این رابطه از هر دو گروه اشاره گردیده و در نهایت صحت و سقم نظریه مزبور بررسی شده است.

ادامه نوشته

شرح مختصر نظریه صرفه (علوم قرآنی)

شرح مختصر نظریه صرفه (علوم قرآنی)

قرآن در آیاتی مخالفان و منکران را تحدی کرده که قرآن یا سوره هایی نظیر این کتاب بیاورند، و از این طریق و با نشان دادن عجز مخالفان از انجام دادن چنین کاری، نشان داده است که قرآن از جانب خدای متعال است. در اینکه کسی نتوانسته سوره ای نظیر قرآن بیاورد، اتفاق است. اما همین واقعه دو نوع تبیین شده است.

اکثریت معتقدند، که قرآن خصوصیاتی دارد که بشر هرگز نمی تواند کتابی با این خصوصیات بیان کند.

و عده دیگری معتقدند، عجز از بیان سوره هایی نظیر قرآن به دلیل خصوصیات قرآن نیست. بلکه خدای متعال مانعی ایجاد کرده که هر کس بخواهد چنین کند، عاجز شود.

ادامه نوشته

تست شماره 37 علوم قرآنی آزمون دکتری علوم قرآن و حدیث 1393

تست شماره 37 علوم قرآنی آزمون دکتری علوم قرآن و حدیث 1393

37 - نظریه «صرفه» در اعجاز قرآن کریم از کیست؟

1) واسطی

2) رمانی

3) نظام

4) جاحظ

ادامه نوشته