شرح بخشی از خطبه 83 نهج‌ البلاغه توسط استادمحمدعلی انصاری

شرح بخشی از خطبه 83 نهج‌ البلاغه توسط محمد علی انصاری

ثمَّ أُدْرِجَ فِي أَكْفَانِهِ مُبْلِساً وَ جُذِبَ مُنْقَاداً سَلِساً، ثُمَّ أُلْقِيَ عَلَى الْأَعْوَادِ رَجِيعَ وَصَبٍ وَ نِضْوَ سَقَمٍ تَحْمِلُهُ حَفَدَةُ الْوِلْدَانِ وَ حَشَدَةُ الْإِخْوَانِ إِلَى دَارِ غُرْبَتِهِ وَ مُنْقَطَعِ زَوْرَتِهِ وَ مُفْرَدِ وَحْشَتِهِ، حَتَّى إِذَا انْصَرَفَ الْمُشَيِّعُ وَ رَجَعَ الْمُتَفَجِّعُ أُقْعِدَ فِي حُفْرَتِهِ نَجِيّاً لِبَهْتَةِ السُّؤَالِ وَ عَثْرَةِ الِامْتِحَانِ؛

آنگاه نومیدانه در پاره‌های کفنش پیچیده شود و رام و آرام کشیده شود. سپس چون چارپای خسته از راه و آزرده از بیماری، بر چوب‌ها افکنده شود، فرزندان و فرزندزادگان و جمع یاران، او را بر دوش بَرَند، به سوی سرای بی‌کسی‌اش و گسستن گاهِ دیدارش و وحشتگاه تنهایی‌اش. تا اینکه چون تشییع کنندگان باز روند و سوگواران بازگردند، در گورش نشانده شود، در حالی که به خاطر حیرانی از سؤال (قبر) و لغزش در آزمون، آهسته سخن گوید.

شرح خطبه ۸۳

محمد علی انصاری (فلسفه یتیم بودن پیامبر(ص) در کلام امام صادق ع)

جلسه تفسیر قرآن محمدعلی انصاری، مفسر قرآن کریم، شب گذشته ۲ دی‌ماه با محوریت سوره ضحی در فضای مجازی برگزار شد که گزیده مباحث آن را در ادامه می‌خوانید؛

این سوره با سوگند به ضحی و آغاز صبح شروع شد و بعد از آن خداوند به شب سوگند خورد. این سوگندها چرا یاد شد؟ برای اینکه بگوید «مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَى» یعنی خداوند هرگز پیامبر(ص) را رها نکرده است و از او ناخرسندی ندارد. گفتم فاصله‌ای که بین نزول وحی پیش آمده بود زمینه شد پاره‌ای از دشمنان ادعا کردند خداوند پیامبر(ص) را رها کرده است. لذا این آیه نازل شد و به دنبال آن فرمود: «وَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولَى» یعنی نه اینکه در دنیا فضل الهی بر تو بی‌حساب و بی‌اندازه است بلکه این نعمات در برابر آنچه در جهان آحرت برای تو در نظر گرفته شده است چیزی نیست.

از آیه ششم فرمود: «أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَى وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَى وَوَجَدَكَ عَائِلًا فَأَغْنَى فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ؛ مگر نه تو را يتيم يافت پس پناه داد و تو را سرگشته يافت پس هدايت كرد و تو را تنگدست‏ يافت و بى ‏نياز گردانيد و اما [تو نيز به پاس نعمت ما] يتيم را ميازار و گدا را مران».

ادامه نوشته

محمدعلی انصاری (تفسیر مشکاة)

محمدعلی انصاری (تفسیر مشکاة)

محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، شامگاه گذشته ۱۹ آذرماه در نشستی مجازی با موضوع «شرح خطبه ۱۲۷ نهج‌البلاغه» که به‌صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: همانگونه که در شب گذشته به شرح این خطبه پرداختیم و به این نکته اشاره کردیم که وجود امام علی (ع) در بیان اندیشه غلط و مبنای ناروایی که خوارج بنیاد نهادند مبتنی بر اینکه کسی که گناه کبیره‌ای انجام می‌دهد کافر است و اگر چنین کفری داشته باشد واجب‌القتل است، در حالی‌که امام علی (ع) این ادعا را رد کردند.

وی ادامه داد: همچنین ایشان در ادامه نیز فرمودند کسانی که در ارتباط با من افراط و تفریط دارند به هلاکت خواهند رسید، اما در این میان آن دسته از افرادی که راه میانه را انتخاب می‌کنند و آن را پیش می‌گیرند قطعاً این‌ها، جماعت بر حق هستند و به سعادت و کامیابی دست خواهند یافت و همواره بدانید که اگر از مسیر اعتدال در پیروی، محبت و شناخت ما خاندان فاصله گرفتید به اهل هلاکت ملحق خواهید شد.

این مفسر قرآن کریم بیان کرد: همچنین امام علی(ع) به این افراد توصیه می‌کند که سعی کنید از جماعت حق و جمع مسلمانان جدا نشوید و به شدت از اینکه بین شما تفرقه ایجاد شود بپرهیزید و گروه گروه نشوید که اگر بین شما تفرقه ایجاد شد مانند تک گوسفندی که نصیب گرگ بیابان می‌شود، تکی خواهید شد که نصیب شیطان می‌شود.

انصاری تأکید کرد: در این میان لازم است به این نکته نیز اشاره شود که انسان‌هایی که به لحاظ فکری و اعتقادی تک‌روی و خود را از دیگران جدا می‌کنند و سعی دارند که نظرات و شیوه نگاهی را القا و بر اساس این نگاه خود حرکت کنند، اگر به عقبه زندگی آن‌ها نگاهی داشته باشیم متوجه می‌شویم که عقده‌های روانی، شکست‌ها و ناکامی‌هایی در زندگی آن‌ها وجود دارد که موجب می‌شود این افراد با روش تک‌روی رفتار و به نوعی خود را از دیگران جدا کنند.

وی با تأکید براینکه در حقیقت ریشه‌های تفریق در دامن اسلام، افراط، تفریط و خروج از تعادل است، گفت: دلیل شکل‌گیری فرقه‌های گوناگون در جامعه امروز نیز از میان همین افراد افراطی و تفریطی بیرون می‌آیند و مسیر خود را مشخص می‌کنند.

صاحب تفسیر مشکات عنوان کرد: از این‌رو با توجه به این اقدامات و جنایاتی که خوارج انجام دادند امام علی(ع) فرمودند این خوارجی که شمشیر بر دوش داشتند و بر اساس ادعایی که داشتند امت پیامبر(ص) را تکفیر کردند، دستور قتل آن‌ها را به مسلمانان دادند و فرمودند که آن‌ها باید کشته شوند ولو اینکه خودشان را به دستگاه حاکمیت من نزدیک و خود را منتسب به من کرده باشند و سپس فرمودند که پس از من دیگر شما نمی‌توانید حکمی را برای آن‌ها صادر کنید و فقط من می‌توانم با آن‌ها مقابله و حکمی را در برابر آن‌ها صادر کنم، زیرا شما توانایی مقابله با آن‌ها را ندارید و همواره ایشان می‌دانستند که پس از خود اگر مسلمانان بخواهند اقدامی انجام دهند آشفتگی‌ها و بلواهای زیادی به وجود خواهد آمد.

انصاری با بیان اینکه تا اینجا امام علی(ع) مبنای غلط فکری خوارج را اثبات کردند و سپس به مسئله‌ای که خوارج، امام و امت پیامبر(ص) را متهم به گناه کردند، پرداختند، گفت: از این‌رو فرمودند که من خطا، شبهه و نیرنگی انجام نداده‌ام که شما چنین حکمی را صادر کنید، در حالی‌که شما هیچ رسالت و ریشه‌ای ندارید که بخواهید این چنین حکم تکفیر را برای مسلمانان و امت پیامبر(ص) صادر می‌کنید.

وی اظهار کرد: از نظر حضرت امام علی(ع) گروه خوارج بر اساس هوای نفس خود چنین حکمی را صادر کردند و نه بر اساس قرآن و کلام الهی و همواره این گروه بر روش نفسانی خود حرکت کردند. همچنین خطاب به خوارج فرمودند که من پیش از آنکه شما وارد حکمیت شوید به شما تأکید کردم که شما باید در ابتدا بر اساس عدل حکمیت کنید و حق را هدف خود قرار دهید و مبادا که در حکم خود به ستم، بیداد، تفکر غلط و اندیشه بد بر حق مسلمانان گرفتار شوید.

این مفسر قرآن کریم ادامه داد: سپس فرمودند که پس با وجود چنین توصیه‌ها و تأکیداتی چه گناهی در حکمیت از من سر زده است که چنین حکمی را صادر می‌کنید؟ در این صورت بود که امام علی(ع) از وقایعی پرده برداشتند که چندین سال پس از شهادت ایشان، رخ داد.