آیه نصب شده در محل سخنرانی رهبر انقلاب در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان. ۱۴۰۳/۸/۱۲
إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا
🔹️همانا شیطان دشمن شماست، پس شما هم او را دشمن خود بگیرید.
«سوره مبارکه فاطر آیه ۶»
💻 Farsi.Khamenei.ir
مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ ۖ وَمَكْرُ أُولَٰئِكَ هُوَ يَبُورُ فاطر: 10
ترجمه
هر کس که عزت خواهد، پس عزت یکسره از آنِ خداوند است؛ به سوی او بالا می‌رود سخنان طیّب و عمل صالح آن را رفعت می‌بخشد؛ و کسانی که نیرنگ‌های بد می‌بازند برایشان عذابی شدید است، و نیرنگ آنان است که نابود می‌شود.
نکات ادبی
الْعِزَّة
قبلا بیان شد که ماده «عزز» به معنای شدت و قوت و قهر و غلبه می‌باشد و «عزت» حالتی در شخص است که مانع از آن می‌شود که مغلوب واقع شود؛ بنابراین «عزیز» یعنی کسی که همواره غالب است و هیچگاه مغلوب نمی‌شود؛ و به چیزی هم که نایاب است عزیز گفته می‌شود، چون دسترسی [= غلبه] به آن سخت و دشوار است.
تفسیر آیه 5 سوره فاطر (برگزیده تفسیر نمونه)
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ.
اى مردم، همانا وعده خدا حق است. زنهار تا اين زندگى دنيا شما را فريب ندهد، و زنهار تا [شيطانِ] فريبنده شما را در باره خدا نفريبد.
سپس به بیان مهمترین برنامه انسانها پرداخته، می‌گوید: «ای مردم! وعده خداوند حق است» (یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ).
قیامت و حساب کتاب و میزان و مجازات و کیفر و جنت و نار وعده‌هایی است تخلف ناپذیر از سوی خداوند قادر حکیم.
با توجه به این وعده حق «مبادا زندگی دنیا شما را بفریبد، و مبادا شیطان مغرور کننده شما را فریب دهد» و به عفو و کرم خدا مغرور سازد (فَلا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ).
آری! عوامل سرگرم کننده، و زرق و برقهای دل فریب این جهان می‌خواهد تمام قلب شما را پرکند، و از آن وعده بزرگ الهی غافل سازد مراقب آنها باشید.
* فرازِ: إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ فَلا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ، در انتهای آیه 33 سوره مبارکه لقمان نیز، عینا تکرار شده است.
آیه 33 سوره لقمان:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَاخْشَوْا يَوْمًا لَا يَجْزِي وَالِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَنْ وَالِدِهِ شَيْئًا إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ.
به آیات دلنشین کلام الله مجید گوش جان می‌سپاریم. در ادامه تلاوت بخشی از آیه ۳ سوره فاطر را با صدای شیخ محمد عمران، قاری فقید مصری مشاهده می‌کنید.
...هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ ... ﴿۳﴾
آيا غير از خدا آفريدگارى است كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد خدايى جز او نيست
https://iqna.ir/files/fa/news/1401/2/11/2468680_915.mp4
رهبر معظم انقلاب اسلامی در محفل انس با قرآن کریم ۱۴۰۱ ه.ش در جمع پیشکسوتان، مدرسان، قاریان و حافظان کشورمان، بیاناتی را در سه بخش اهمیت ماه رمضان، ضرورت انس با قرآن و نکاتی من باب مهندسی تلاوت ایراد کردند.
ایشان در بخش توضیح چگونگی مهندسی تلاوت، به طریق درست انتخاب الحان برای قرائت هر آیه و مرتبط با هر عبارتی، نکاتی را بیان کردند و از جمله برخی از قاریان شهیر مصری از جمله عبدالفتاح شعشاعی را مثال بارز این مهندسی دانستند. قاری‌ای که به عنوان فردی شناخته می‌شود که تلاوتی معنی‌محور داشته و با داشتن نَفَس کم، آیات را در قطعاتی کوتاه تلاوت می‌کند.
معظم له، این شیوه تلاوت کوتاه‌خوانی و بدون نفس‌گیری را موردی دانستند که قاریان می‌توانند از آن الگوگیری کنند و نیازی نیست که قراء صرفا به طولانی‌خوانی بسنده کنند.
ایشان اجرای شعشاعی در تلاوت آیه ۱۵ سوره مبارکه فاطر «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ» را مثال زدند که به هنگام شنیدن این صوت فاخر و ماندگار به خوبی می‌توان وجد مستمع و انقلاب حاصل از این اجرا در آن محفل را درک کرد.
https://iqna.ir/files/fa/news/1401/1/15/2418182_371.mp3
صوت بیانات رهبری در مجلس انس با قرآن 1401
https://iqna.ir/files/fa/news/1401/1/15/2418183_110.mp3
تلاوت آیات ۱۵ تا ۳۵ سوره مبارکه فاطر و آیات ۱۹ تا ۲۴ سوره مبارکه حاقه، با صدای وحید نظریان، قاری بین‌المللی کشور در کانال این قاری منتشر شد.
https://iqna.ir/files/fa/news/1397/5/7/980042_928.mp3
تفسیر آیه 2 سوره فاطر - مَا يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَمَا يُمْسِكْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ - Interpretation of verse 2 of Surah Fatir
ترجمه: هر رحمتى را كه خدا براى مردم گشايد، بازدارنده‌اى براى آن نيست، و آنچه را كه باز دارد، پس از [باز گرفتن] گشاينده‌اى ندارد، و اوست همان شكست‌ناپذير سنجيده‌كار.
مفهوم آیه: آیه شریفه سخن از مشیت الهی می گوید و می فرماید: نعمت ها و روزی هایی که خدا از خزانه رحمتش به بندگانش می دهد، در عالم کسی نیست که بتواند مانع
آن شود و آنچه را که او از آنها دریغ می کند، کسی نیست که به جای خدا آن نعمت را به بندگان او بدهد. پس خدای تعالی افاضه اش ناشی از رحمت است و منعش ناشی از حکمت، پس همانطور که در منع اول است دراعطاء نیز اول است. و سپس در مقام تعلیل مطلب می فرماید او عزیز یعنی غالب وشکست ناپذیر است، پس هیچ کس نمی تواند مانع از امر او شود و از اعطاء یا منع او جلوگیری کند ونیز حکیم است پس اعطاء و منعش بر اساس مصلحت و حکمت صورت می گیرد.
حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند:
هیچ تنگنا و گشایشی نیست مگر آنکه مشیت و قضا و امتحان الهی در آن نهفته است.
پیام ها
ای انسان نه در گشایش‌ها مغرور و سرمست شو و نه در تنگناها ناامید! و بدان هر چه غیر خدا بخواهد برایت مانع تراشی کند مادامی که خدا نخواهد، شکست خواهد خورد و هر کس بخواهد به زور دری را بگشاید که خدا بسته است باز هم موفق نخواهد شد. بنابراین همواره و در همه حال امید به خدا داشته باش.
منبع: دکتر قاسم نژاد - دانشکده الهیات دانشگاه شیراز
تفسیر آیه 37 سوره فاطر: وَهُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيهَا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ مَا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ وَجَاءَكُمُ النَّذِيرُ فَذُوقُوا فَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ.
آنها در دوزخ فریاد می‌زنند: «پروردگارا! ما را خارج کن تا عمل صالحی انجام دهیم غیر از آنچه انجام می‌دادیم!» (در پاسخ به آنان گفته می‌شود:) آیا شما را به اندازه‌ای که هر کس اهل تذکّر است در آن متذکّر می‌شود عمر ندادیم، و انذارکننده (الهی) به سراغ شما نیامد؟! اکنون بچشید که برای ظالمان هیچ یاوری نیست!
تفسیر نمونه
ما را بازگردانید تا عمل صالح انجام دهیم! این آیه به قسمت دیگری از عذاب دردناک آنها پرداخته، و انگشت روی بعضی از نکات حساس در این زمینه گذارده، می‌گوید: «آنها در دوزخ فریاد می‌زنند:
پروردگارا! ما را خارج کن تا عمل صالحی به جا بیاوریم غیر از آنچه انجام می‌دادیم» (وَ هُمْ یَصْطَرِخُونَ فِیها رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَیْرَ الَّذِی کُنَّا نَعْمَلُ).
آری! آنها با مشاهده نتایج اعمال سوء خود در ندامت عمیقی فرو می‌روند، و تقاضای بازگشت به دنیا می‌کنند برای انجام اعمال صالح.
به هر حال در برابر این تقاضا یک پاسخ قاطع از سوی خداوند به آنها داده می‌شود، می‌فرماید: «آیا شما را به اندازه‌ای که هر کس اهل تذکر است در آن متذکر می‌شود عمر ندادیم»؟! (أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ).
«و (آیا) بیم دهنده الهی به سراغ شما نیامد»؟! (وَ جاءَکُمُ النَّذِیرُ).
اکنون که چنین است و تمام وسائل نجات در اختیارتان بوده و از آن بهره نگرفتید باید در همین جا گرفتار باشید «اکنون بچشید که برای ستمگران یاوری نیست»! (فَذُوقُوا فَما لِلظَّالِمِینَ مِنْ نَصِیرٍ).
تفسیر المیزان
" وَ هُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيها رَبَّنا أَخْرِجْنا ..." در مجمع البيان گفته: كلمه "اصطراخ" به معناى شيون و فرياد و استغاثه است، و اين كلمه از باب افتعال از ماده" صراخ- ناله" است «1».
و جمله "رَبَّنا أَخْرِجْنا" بيان همان شيون و فرياد است. و جمله "أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ ما يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ" پاسخ آن فرياد است. و جمله "فذوقوا" و جمله "فَما لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ" هر يک نتيجه جمله ما قبل خودش است.
و معناى آيه اين است كه: اين كفار كه در آتشند، شيون و فرياد مى كنند، و استغاثه مى نمايند، در حالى كه فريادشان اين است كه: پروردگارا ما را از آتش بدر آور، تا عمل صالح كنيم غير از آن عمل زشت كه مى كرديم، در پاسخ به ايشان گفته مى شود: نه، هرگز، مگر ما آن قدر عمر به شما نداديم كه هر كس مى خواست متذكر شود مجال آن را داشته باشد؟
ما اين مقدار عمر را به شما داديم، پيامبران بيمرسان هم نزد شما آمدند، و از اين عذاب بيمتان دادند، ولى متذكر نشديد و ايمان نياورديد، حال عذاب را بچشيد كه ستمكاران را ياورى نباشد، تا به يارى آنان برخيزند و از عذاب خلاصشان كنند.17، 68
تفسیر آیه 28 سوره فاطر: (إِنَّمَا يَخْشَى الله مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ)
وَمَا یَسْتَوِی الْبَحْرَانِ هذا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِیًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ فِیهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
این فراز
يُحَلَّوْنَ فیهَا مِنْ اَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤًا وَ لِبَاسُهُمْ فیهَا حَريرٌ
در آیه های ذیل
فاطر 33
حج 23
عینا تکرار شده است.
«آنان با دستبندهایی از طلا و مروارید زینت می‌شوند؛ و در آنجا لباسهایشان از حریر است.»
و لو يواخذ اللّه النّاس بما كسبوا ما ترك على ظهرها من دابّة و لكن يوخرهم الى اجل مسمى فاذا جاء اجلهم فان اللّه كان بعباده بصيرا (فاطر/45)
راهنمای آزمون ارشد و دکتری رشته علوم قرآن و حدیث+مطالب آموزنده قرآنی و حدیثی+علایق شخصی