سخنرانی دکتر محمدحسین برومند - پیروی از نفس ریشه کج فهمی

سخنرانی دکتر محمدحسین برومند - پیروی از نفس ریشه کج فهمی

مبارزه با هوای نفس در نهج البلاغه

وَأَمَرَهُ أَنْ يَكْسِرَ نَفْسَهُ مِنَ الشَّهَواتِ، وَيَزَعَها عِنْدَ الْجَمَحاتِ، فَإنَّ النَّفْسَ أَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إلّاما رَحِمَ اللَّهُ‌.

و نيز او فرمان مى‌دهد كه خواسته‌هاى نابجاى خود را درهم بشكند، و به هنگام وسوسه‌هاى نفس خويشتن‌دارى را پيش گيرد زيرا كه نفس اماره انسان را به بدى وا مى‌دارد، مگر آنكه رحمت خدا شامل حال او شود.

نامه 53 نهج البلاغه

ريشه كنى هواى نفس - رحم الله رجلا نزع عن شهوته

ريشه كنى هواى نفس

رحم الله رجلا نزع عن شهوته، و قمع هوى نفسه، فان هذه النفس أبعد شىء منزعا، و انها لا تزال تنزع الى معصية فى هوى.

خداوند رحمت كند كسى را كه از شهوت هايش خوددارى كند و هواى نفس را ريشه كن سازد؛ زيرا هواى نفس خيلى دير ريشه كن مى شود و همواره ميل به گناه و معصيت دارد.

خطبه 176

تسلیم نشدن در برابر هوای نفس - خطبه 105 نهج البلاغه - عِبَادَ اللَّهِ لَا تَرْكَنُوا إِلى جَهالَتِکم

عِبَادَ اللَّهِ لَا تَرْكَنُوا إِلَى جَهَالَتِكُمْ وَ لَا تَنْقَادُوا لِأَهْوَائِكُمْ، فَإِنَّ النَّازِلَ بِهَذَا الْمَنْزِلِ نَازِلٌ بِشَفَا جُرُفٍ هَارٍ يَنْقُلُ الرَّدَى عَلَى ظَهْرِهِ ....

اى بندگان خدا به نادانى هاى خود تكيه نكنيد، و تسليم هواى نفس خويش نباشيد، كه چنين كسى بر لبه پرتگاه قرار دارد، و بار سنگين هلاكت و فساد را بر دوش مى كشد، و از جايى به جاى ديگر مى برد، تا آنچه را كه ناچسب است بچسباند، و آنچه را كه دور مى نمايد نزديك جلوه دهد.

امام عليه السلام با تشبيهات زيبا يک حقيقت مهم را بيان مى کند که يکى از سرچشمه هاى گمراهى، تکيه کردن بر پندارهاى بى اساس و گمان هاى باطل و آراى فاسد و غير مستدل است. اينها گاه ظاهر فريبنده اى دارد! همچون لب رودخانه ها، يا پرتگاه هايى که ظاهرش محکم، امّا زير آن خالى شده است! افراد بى خبر، پاى بر آن مى نهند و ناگهان در درون رودخانه، يا قعر درّه سقوط مى کنند.اينها با اصرار بر پندارهاى جاهلانه خود، همانند کسانى هستند که اسباب مرگ و سقوط خويش را بر دوش گرفته، به هر سو مى برند. و يکى از ناهنجارى ها و بدبختى هاى آنان اين است که براى توجيه افکار باطل خود به امور باطل ديگرى استناد مى کنند و به اين ترتيب، روز به روز و لحظه به لحظه، در گمراهى عميق ترى فرو مى روند.

خطبه 105

صِل عَجَلَتَكَ بِتَأَنّيكَ

امام على عليه السلام:

صِل عَجَلَتَكَ بِتَأَنّيكَ، وسَطوَتَكَ بِرِفقِكَ، وشَرَّكَ بِخَيرِكَ، وَانصُرِ العَقلَ عَلَى الهَوى تَملِكِ النُّهى.

شتابت را به درنگ خويش، قدرتت را به نرمش خويش، و بدى ات را به نيكى خويش وصل کن. و خرد را بر ضدّ هوس يارى كن كه مالكِ خرد خواهى شد.

غررالحكم، حدیث 5849

أَعْدَي عَدُوِّكَ نَفْسَكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْكَ (سخنرانی آیت الله جوادی آملی)

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِیمِ

 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

«الحمد لله ربّ العالمین و صلّی الله علی جمیع الأنبیاء و المرسلین سيّما خاتمهم و أفضلهم محمد و أهل بیته الأطیبین الأنجبین، سيّما بقيّة الله فی العالمین، بهم نتولّی و من أعدائهم نتبرّء الی الله».

مقدم شما علما, فضلا, بزرگواران حوزوی و دانشگاهی و عزیزان سپاهی و از سایر نیروهای نظام الهی را گرامی می‌داریم! مقدم زعیم حوزه علمیه بناب را ارج می‌نهیم، از ذات اقدس الهی مسئلت می‌کنیم به همه شما سعادت و سیادت دنیا و آخرت مرحمت کند!

بحث‌های اخلاقی از این‌جا شروع می‌شود که ما گوهر هستی خود را بشناسیم و سود و زیان آن را بدانیم که در بحث‌های قبل مقداری از آیات و روایات در این زمینه ارائه شد. یک بیان نورانی از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) رسیده است که «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسَكَ الَّتِی بَيْنَ جَنْبَيْكَ»[1] بدترین دشمنان انسان در درون خود انسان است, اگر اعدی عدوّ ما؛ یعنی از هر دشمن, دشمن‌تر در درون ماست، این گوهر هستی چگونه می‌تواند احسن‌المخلوقین باشد, اگر ذات اقدس الهی با آفرینش انسان فرمود: ﴿فَتَبارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقینَ﴾[2] برای این است که انسان «أحسن المخلوقین» است اگر این «أحسن المخلوقین» بدترین مار سمّی را در درون خود دارد این چه حُسن خِلقتی است؟ فرمود: «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسَكَ الَّتِی بَيْنَ جَنْبَيْكَ»؛ چون دشمن بیرون حداکثر جان و مال را بگیرد کاری به ابدِ انسان ندارد، این دشمن درون است که انسان را گرفتار سوخت و سوز ابد می‌کند دشمن بیرون چه می‌کند؟ کارهای بیرونی انجام می‌دهد؛ یعنی آنچه از قلمرو هستی ما جداست آن را از ما می‌گیرد مال را و سرزمین را همین! دشمن درون است که ایمان را از ما می‌گیرد. حضرت فرمود: «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسَكَ الَّتِی بَيْنَ جَنْبَيْكَ»؛ بعد هم فرمودند: «جَاهِدُوا أَهْوَاءَكُمْ كَمَا تُجَاهِدُونَ أَعْدَاءَكُم‏»؛[3] بعد سراینده‌های ما گفتند:

ادامه نوشته

مـَنْ اَطاعَ هـَواهُ اَعْطى عَدُوَّهُ مُناهُ

مـَنْ اَطاعَ هـَواهُ اَعْطى عَدُوَّهُ مُناهُ

حدیثی از امام جواد علیه السلام درباره تبعیت از هوای نفس

قالَ الْجَوادُ عليه السلام: مَنْ اَطاعَ هـَواهُ اَعْطى عَدُوَّهُ مُناهُ.

امام جواد عليه السلام فرمود: كسى كه از هواى نفس خود اطاعت كند، آرزوهاى دشمن خويش را برآورده است.

منبع: سفينة البحار، ص 728