بررسی ریشه واژگان قرآنی

صِبغ :ما يُصبَغُ به. الصِّبغُ ما يؤتدم به.

صِبغ* : در اصل به معنى رنگ است، ولى از آنجا که انسان به هنگام خوردن غذا معمولاً نان خود را با خورشى که مى خورد رنگین مى کند، به تمام انواع *نان خورش ها* ، *صِبغ* گفته شده است.

📖 وَشَجَرَةً تَخرُجُ مِن طُورِ سَينَاءَ تَنبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبغٍ لِلْآكِلِينَ* مؤمنون : ٢٠

و (نیز) درختى را که از طور سینا مى روید [= درخت زیتون]، و از آن روغن و «نان خورش» براى خورندگان فراهم مى گردد (آفریدیم).

تفسیر آیه 12 سوره مومنون (وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طِينٍ)

تفسیر آیه 12 سوره مومنون (وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طِينٍ)

 

و همانا ما آدمی را از گل خالص آفریدیم.

---

برگزیده تفسیر نمونه

مراحل تکامل جنین در رحم مادر: این آیه و قسمتی از آیات آینده، طرق اساسی تحصیل امیان و معرفت را نشان می‌دهد، نخست دست انسان را گرفته و به کاوش در اسرار درون و «سیر در عالم انفس» وا می‌دارد، و در آیاتی که بعد از آن خواهد آمد او را به جهان برون و موجودات شگرف عالم هستی توجه می‌دهد و به «سیر آفاقی» می‌پردازد.

نخست می‌گوید: «ما انسان را از چکیده و خلاصه‌ای از گل آفریدیم» (وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ).

تفسیر آیه 41 سوره مومنون (فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاءً ۚ فَبُعْدًا)

تفسیر آیه 41 سوره مومنون

فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاءً ۚ فَبُعْدًا لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ

سرانجام صیحه آسمانی آنها را بحق فرو گرفت؛ و ما آنها را همچون خاشاکی بر سیلاب قرار دادیم؛ دور باد قوم ستمگر (از رحمت خدا)!

---

و همین طور شد «ناگهان صیحه آسمانی آنها را به حق زیر ضربات خود فرو گرفت» (فَأَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَةُ بِالْحَقِّ).

صاعقه‌ای مرگبار با صدایی وحشت انگیز و مهیب فرود آمد، همه جا را تکان داد و در هم کوبید و ویران کرد، و اجساد بی‌جان آنها را روی هم ریخت، به قدری سریع و کوبنده بود که حتی قدرت فرار از خانه‌هاشان پیدا نکردند و در درون همان خانه‌هایشان مدفون گشتند.

چنانکه قرآن در پایان این آیات می‌گوید: «ما آنها را همچون خار و خاشاک در هم کوبیده شده روی سیلاب قرار دادیم» (فَجَعَلْناهُمْ غُثاءً).

«دور باد قوم ستمگر» از رحمت خداوند! (فَبُعْداً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِینَ).

این در حقیقت نتیجه گیری نهایی از کل این آیات است که آنچه در این ماجرا گفته شد از انکار و تکذیب آیات الهی و انکار معاد و رستاخیز سر چشمه می‌گیرد، و نتیجه دردناک آن، مخصوص جمعیت و گروه معینی نیست، بلکه همه ستمگران را در طول تاریخ شامل می‌شود.

تفسیر آیه 87 سوره مومنون (سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ)

تفسیر آیه 87 سوره مومنون (سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ)

بزودی خواهند گفت: «همه اینها از آن خداست!» بگو: «آیا تقوا پیشه نمی‌کنید (و از خدا نمی‌ترسید و دست از شرک برنمی‌دارید)»؟!

---

باز آنها روی همان فطرت توحیدی و اعتقادی که به اللّه به عنوان خالق هستی دارند «می‌گویند: (همه اینها) از آن خداست» (سَیَقُولُونَ لِلَّهِ).

با این اقرار آشکار به آنها «بگو شما (که خود به این واقعیت معترفید) چرا از خدا نمی‌ترسید» و منکر قیامت و باز گشت مجدد انسان به زندگی می‌شوید؟! (قُلْ أَ فَلا تَتَّقُونَ).

تفسیر آیه 85 سوره مومنون (سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ)

تفسیر آیه 85 سوره مومنون (سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ)

بزودی (در پاسخ تو) می‌گویند: «همه از آن خداست!» بگو: «آیا متذکّر نمی‌شوید»؟!

---

سپس اضافه می‌کند: آنها بر اساس ندای فطرت و اعتقادی که به خداوند آفریننده هستی دارند «به زودی (در پاسخ تو) می‌گویند: (مالکیت زمین و آنچه در آن است) همه از آن خداست» (سَیَقُولُونَ لِلَّهِ).

ولی تو به آنها «بگو: اکنون که چنین است (و خود شما نیز اعتراف دارید) آیا متذکر نمی‌شوید» (قُلْ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ).

با این اعتراف صریح و روشن چگونه زنده شدن انسان را بعد از مرگ بعید می‌شمرید؟ و از قدرت فراگیر خداوند بزرگ دور می‌دانید؟

تفسیر آیه 105 سوره مومنون -أَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فَكُنْتُمْ بِهَا - جواب استخاره

تفسیر آیه 105 سوره مومنون -أَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فَكُنْتُمْ بِهَا تُكَذِّبُونَ - جواب استخاره

(به آنها گفته می‌شود:) آیا آیات من بر شما خوانده نمی‌شد، پس آن را تکذیب می‌کردید؟!

---

برگزیده تفسیر نمونه

در آیات گذشته سخن از مجازات دردناک دوزخیان بود، و در تعقیب آن گوشه‌ای از گفتگوی پروردگار را با آنها باز گو می‌کند نخست خداوند آنها را با این سخن عتاب‌آمیز مخاطب ساخته، می‌فرماید: «آیا آیات من بر شما خوانده نمی‌شد پس آن را تکذیب می‌کردید»؟ (أَ لَمْ تَکُنْ آیاتِی تُتْلی عَلَیْکُمْ فَکُنْتُمْ بِها تُکَذِّبُونَ).

---

نتیجه استخاره: انجام نده

نتیجه کلی: بد است دچار مشکلات زیادی می‌شوید و در آخر هم به آنچه که می‌خواهید نمی‌رسید.

نتیجه ازدواج: مورد مناسبی نیست دائما در حال جنگ و دعوا خواهید بود و زندگی بدی خواهید داشت ترک شود.

نتیجه معامله: پس از زحمت فراوان آخر هم ضرر نصیب شما می‌شود ترک کنید.

تفسیر آیه 53 سوره مومنون فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بينهم زُبُرًا كُلُّ حِزْبٍ بما لَدَيْهِمْ فرحون

تفسیر آیه 53 سوره مومنون - فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ زُبُرًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ - جواب استخاره

آن‌گاه مردم (با وجود این سفارش خدا) امر (دین) خود را پاره پاره کردند (و در آیین، فرقه فرقه شدند) و هر گروهی به آنچه نزد خود پسندیدند دلخوش گشتند.

---

برگزیده تفسیر نمونه

این آیه- به دنبال دعوتی که به وحدت و یگانگی در آیه قبل شد- انسانها را از پراکندگی و اختلاف با این عبارت بر حذر می‌دارد: «اما آنها کارهای خود را در میان خویش به پراکندگی کشاندند و هر گروهی به راهی رفتند» (فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ زُبُراً).

و عجب این که: «هر گروه به آنچه نزد خود دارند خوشحالند» و از دیگران بیزار (کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ).

آیه فوق یک حقیقت مهم روانی و اجتماعی را باز گو می‌کند و آن تعصب جاهلانه احزاب و گروههاست که هر یک راه و آئینی را برای خود برگزیده، و دریچه‌های مغز خود را به روی هر سخن دیگری بسته‌اند این حالت- که از خودخواهی و حبّ ذات افراطی سر چشمه می‌گیرد- بزرگترین دشمن تبیین حقایق و رسیدن به اتحاد و وحدت امتهاست.

ج3، ص256

---

جواب استخاره: بد

تفسیر آیه 47 سوره مومنون (فَقَالُوا أَنُؤْمِنُ لِبَشَرَيْنِ مِثْلِنَا وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُون)

فَقَالُوا أَنُؤْمِنُ لِبَشَرَيْنِ مِثْلِنَا وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُونَ

تفسیر المیزان

مراد از بشر بودن آن دو (موسى و هارون) و همانند بودنشان با آنان اين است كه اين دو فضيلتى بر ما ندارند، و چطور مى توانند فضيلتى داشته باشند و حال آنكه دودمانشان بردگان مايند؟ پس ما همانطور كه بر قوم آن دو برترى داريم، بر خود آن دو نيز برترى داريم. و چون برترى داريم، آن دو نيز بايد ما را بپرستند، همانطور كه قومشان ما را مى پرستند، نه اينكه ما به آن دو ايمان بياوريم، همچنان كه خود فرعون به موسى گفت: (لئن اتخذت الها غيرى لاجعلنك من المسجونين) خداى تعالى اين قصه را با جمله:

فكذبوهما فكانوا من المهلكين

كه خبر از هلاكت آنان مى دهد، خاتمه داده، سپس فرموده: (و لقد آتينا موسى الكتاب لعلّهم يهتدون) كه مراد از ضمير (هم  بنى اسرائيل است، چون تورات بعد از هلاک شدن فرعون و قومش نازل شد.

تفسیر آیه 113 و 114 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)

تفسیر آیه 113 و 114 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)

قالوا لبثنا يوما او بعض يوم فسئل العادين

ظاهر سياق اين است كه مراد از (روز) يک روز از روزهاى معمولى دنيا باشد. و اگر درنگ در برزخ را معادل بعضى از يک روز از روزهاى دنيا كردند، از اين باب است كه خواسته اند عمر آن را در مقايسه با زندگى ابدى قيامت كه آن روز برايشان مشهود مى شود، اندک بشمارند. مؤيد اين معنا تعبيرى است كه در جاى ديگر قرآن آمده كه از عمر برزخ به ساعت و در بعضى جاها به شامى از يک روز، و يا به ظهرى از آن تعبير كردند.

ادامه نوشته

تفسیر آیه 106 سوره مومنون (تفسیر المیزان) قَالُوا رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا..

تفسیر آیه 106 سوره مومنون (تفسیر المیزان) قَالُوا رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا قَوْمًا ضَالِّينَ.

المیزان

قٰالُوا رَبَّنٰا غَلَبَتْ عَلَيْنٰا شِقْوَتُنٰا وَ كُنّٰا قَوْماً ضٰالِّينَ كلمه شقوت و شقاوت و شقاء ضد سعادت است، و سعادت هر چيزى خيرى است كه مختص به او است و شقاوتش نداشتن آن خير است و به عبارت ديگر: شقاوت به معناى شر مختص به هر چيزى است غَلَبَتْ عَلَيْنٰا شِقْوَتُنٰا يعنى پروردگارا شقاوت ما بر ما غلبه كرد و اگر شقاوت را به خود نسبت دادند، اشاره است به اينكه خودشان نيز در غلبه شقاوتشان مؤثر و دخيل بوده اند و آن را به سوء اختيار خود براى خود انتخاب كردند، به دليل اينكه دنبال اين آيه گفتند: ...

ادامه نوشته

تفسیر آیه 94 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)

تفسیر آیه 94 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)    

رَبِّ فَلا تَجْعَلْنِي فِي الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (94)

رَبِّ فَلا تَجْعَلْنِي فِي الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ‌: پروردگارا قرار مده مرا در قوم ستمكاران، يعنى پس خارج فرما مرا از ميان ايشان وقتى كه اراده فرمائى عذاب آنها را تا آنكه نرسد مرا آنچه بديشان رسد.

ادامه نوشته

تناسب ابتدا و انتهای سوره مبارکه مؤمنون

تناسب ابتدا و انتهای سوره مبارکه مؤمنون

ادامه نوشته

تفسیر آیه 100 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)

تفسیر آیه 100 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)

 لعلّى اعمل صلحا فيما تركت كلاّ انّها كلمة هو قائلها و من ورائهم برزخ الى يوم يبعثون (100)

تا شايد به تدارك گذشته عملى صالح به جاى آرم و به او خطاب شود كه هرگز نخواهد شد و اين كلمه (مرا بازگردان ) را از حسرت همى گويد و از عقب آنها عالم برزخ است تا روزى كه برانگيخته شوند (100).

ادامه نوشته

تفسیر آیه 99 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)

تفسیر آیه 99 و 100 سوره مومنون (ترجمه فارسی تفسیر المیزان)

حتى اذا جاء احدهم الموت قال رب ارجعون (99)

تا آنگاه كه وقت مرگ هر يكشان فرا رسد در آن حال آگاه و نادم شده گويد بارالها مرا به دنيا بازگردان (99).

ادامه نوشته

تفسیر آیه 14 سوره مومنون: (ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ الله أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ

ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ الله أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ

ادامه نوشته