اضافه تشریفی در آیات قرآن مانند «ناقة الله»، «ایام الله» و... به چه معناست؟

آیا این مضاف ها از «الله» شرافت و تقدس كسب می كنند؟

در ادبیات عرب برای اهمیت دادن و بزرگ جلوه كردن و ارزش دادن به مطلب یا چیزی، آن را اضافه می كنند به چیزی كه از تقدس و ارزش به سزایی برخوردار است تا مضاف با توجه به ارزش مضاف الیه شرافت و منزلت یابد. مانند اضافه كردن «ناقه» به لفظ مباركه «الله» كه «ناقه یعنی شتر» به تنهایی فقط ارزش مادی دارد ولی با اضافه شدن به سوی «الله» ارزش معنوی پیدا می كند به طوری كه همه باید احترام او را نگه دارند و حتی پی كردن و كشتن چنین شتری موجب نزول عذاب الهی می شود. و یا اضافه شدن كلمه «بیت» به سوی «الله» كه «بیت» یعنی خانه به تنهایی ارزش معنوی ندارد ولی وقتی «بیت الله» شد، دیگر بی حرمتی بر آن حرام و وارد شدن ناپاك در آن غیرجایز خواهد بود و مثال های دیگر كه در قرآن كریم بارها آمده است مانند: «ارض الله»(1) و «كتاب الله»(2) و «ایام الله»(3) و... .

بنابراین كه خانه، ناقه، ارض، كتاب، ایام و... به تنهایی ارزش ندارد و با اضافه شدن به «الله» تقدس پیدا می كنند در اصطلاح ادبیات عرب به چنین اضافه ای، اضافه تشریفی یا اضافه تعظیمی می گویند. یعنی اضافه ای كه با اضافه شدنش به سوی مضاف الیه، ارزش، شرافت، فضیلت و تقدس پیدا می كند و از این جا پاسخ قسمت دوم نیز روشن می شود كه این مضاف ها با اضافه شدن به «الله» است كه دارای شرافت و تقدس می شوند و گرنه خودشان هیچ ارزش معنوی و شرافت الهی نداشته و ندارند.(4)

پاورقی:

1. ر.ک: اعراف : 73. هود : 64. نساء : 97. زمر : 10.
2. ر.ک: بقره : 109. آل عمران : 23. نساء : 24. مائده : 44. فاطر : 29 و... .
3. جاثیه : 14.
4. ر.ک: تفتازانی، سعد الدین. مختصر المعانی، قم، نشر دارالفکر، چاپ اول، 1411ق، ص57. و ر.ک: نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، تهران، کتابفروشی اسلامی، چاپ اول، 1398ق، ج8، ص322.