تفسیر شوکانی بسیار متاثر از آرای اعتقادی اوست. چنانکه در هر کجا مناسبتی یافته به نکوهش تقلید و مقلدان پرداخته و معتقد است مقلدان با تقلید از دیگران، کتاب خدا و سنت رسولش را ترک می‌کنند. مانند ذیل آیه ۱۷۰ سوره بقره. خصوصا ذیل آیه ۳۱ سوره توبه و آیه ۲۸ سوره اعراف.
ناصرالدین عبدالله بیضاوی نام کامل وی: ( ناصرالدین أبو سعید أو أبو الخیر عبدالله بن أبی القاسم عمر بن محمد بن أبی الحسن علی البیضاوی الشیرازی الشافعی) از قضات و افاضل قرن هفتم هجری است. قاضی بیضاوی در بیضا متولد شد و در شیراز به تحصیل علوم پرداخت
نظریه عادت الله اشاعره در باب توحید افعالی
دانشمندان مسلمان از دیرباز درباره این مسئله بحث کردهاند. دراین‌میان، اشاعره معتقدند تمام کارهایی که در عالم تحقق پیدا می‌کنند، ازجمله کارهای انسانها و آثاری که به‌ظاهر بر آنها مترتب میشوند، همه را خدا می‌آفریند
تحقیق و آزمودن عقیدۀ قضاة و شهود و محدثین.
نام عمل تفتیش و آزمودن عقیدۀ قضات و شهود و محدثین در امر مُحدَث و مخلوق بودن یا قدیم و ازلی بودن قرآن به روزگار «مأمون عباسی» و «معتصم» و «واثق» یعنی از اوایل قرن سوم تا سال ٢٣٢ ه.ق. که آغاز خلافت «متوکل» است.
توضیح آنکه بحث دربارۀ کلام الله که بعدها ظهور فرقۀ «اشعری» بر شدت آن افزود از اولین و مهمترین مباحثی بود که میان مسلمین موضوع گفتگو و جدل واقع شد. عقیدۀ به قدمت یعنی ازلی بودن قرآن در اواخر دورۀ بنی امیه تقریباً رأی عمومی بود کسی جرأت نداشت با آن مخالفت کند. اوّل کسی که به مخالفت با آن برخاست و مخلوق بودن قرآن را اظهار کرد «جَعد بن درهم» بود که به همین مناسبت هم در ایام خلافت «هشام بن عبدالملک» (١٢٥ - ١٠٥ ه.ق.) به قتل رسید.
امام هادی(ع) و ماجرای محنة القرآن
اهانت به ائمه معصومین(ع)؛ ادامه جریان هتک حرمت قرآن کریم
مدیریت هوشمندانه امام هادی(ع) شیعه را در ماجرای «محنة القرآن» نجات داد
گروه اندیشه: عصر امام هادی(ع) با پیدایش دو جریان مهم اعتزال و اهل الحدیث در عالم اهل سنت مصادف است و اگر مدیریت و هوشمندی امام هادی(ع) نبود، چه بسا شیعه نیز در نزاع بیهوده آنان بر سر قدیم یا حادث بودن قرآن و ماجرای «محنة القرآن» درمی‌غلطید.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا جباری، مدیر گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) دوره امام هادی(ع) را هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ فرهنگی، دوره‌ای حساس خواند و اظهار کرد: به لحاظ سیاسی این دوره به نحوی مصادف با ورود به عصر دوم عباسی است.
محنه و معتزله (قدیم یا حادث بودن قرآن)
محنه و معتزله
نویسنده: محمد رضایی
محنه (mihne)یا محنت عنوانی است که اکثر نویسندگان و مورخان، چه متقدم و چه متأخر برای محاکم تفتیش عقاید عصر مأمون، معتصم و واثق به کار می برند. این دوره عموما دامنگیر فقها و محدثان اهل سنت شده است و بدین سبب جمهور اهل سنت آن را شر و بلایی برای اسلام و مصیبتی برای مسلمین می دانند. (1) پیامدهای دیگری نیز در پی داشت که عمدتا چندان توجهی بدان نشده است و مورخین متقدم در نوشته های خود بدون بررسی علل و عوامل ایجاد آن تنها به سیر حوادث تاریخی توجه داشته اند.
ماجرای محنه القرآن
پرسش : ماجرای محنه القرآن چیست؟
پاسخ اجمالی:
پاسخ تفصیلی: یکى از مهمترین و داغ ترین جریانهاى فکرى و عقیدتى در دوران امام هادى (علیه السلام) جنجال و کشمکش شدید بر سر مخلوق بودن یا مخلوق نبودن قرآن بود.
مهمترین تفاسیر اشاعره (تفسیرهای اشعری)
۱. التسهیل لعلوم التنزیل معروف به «تفسیر ابن جزی» تالیف ابو القاسم محمد بن احمد بن جزی الکلبی الغرناطی الاندلسی المالکی (م۷۴۱ق)، تفسیری کامل در دو جلد و به زبان عربی؛
۲. التفسیرات الاحمدیة، اثر احمد بن ابی سعید در یک جلد بزرگ و به زبان عربی و از مهمترین کتاب‌های تفسیری - فقهی حنفیه؛
۳. تفسیر القرآن الحکیم، معروف به «تفسیر خفاجی»، اثر محمد عبدالمنعم خفاجی، نگاشته‌ای جدید و شامل همه آیات قرآن و به زبان عربی؛
۴. تفسیر القرآن العظیم، تالیف حافظ ابومحمد عبدالرحمان بن ابی حاتم رازی (۲۴۰-۳۲۷ق)، تفسیری روایی و ناتمام؛
۵. تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن کثیر)، تالیف عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن کثیر قرشی (م ۷۷۴ ق)؛
۶. تفسیر المراغی، اثر احمد بن مصطفی مراغی، تفسیری ده جلدی و به زبان عربی؛
۷. التفسیر المظهری به قلم قاضی محمد ثناءالله عثمانی مظهری (م ۱۲۲۵ ق)؛
۸. الجامع لاحکام القرآن (تفسیر قرطبی)، تالیف ابوعبدالله محمدبن احمد انصاری قرطبی (م ۶۷۱ ق)؛ تفسیری وسیع و کامل که بیشتر به احکام فقهی پرداخته است؛
۹. الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن (تفسیر ثعالبی)، تالیف ابو زید عبدالرحمان ثعالبی (م ۸۷۳ ق)؛
که به صورت موجز نگارش یافته است؛
۱۰. روائع البیان فی تفسیر آیات الاحکام من القرآن (تفسیر صابونی)، اثر محمدعلی صابونی، تفسیری برگرفته از همه کتاب‌های فقهی بدون گرایش به مذهبی خاص، در دو جلد و به زبان عربی. [۱]
پانویس
۱. ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، ص۴۲۳و ۳۵۷-۴۴۲ و۲۹۳.
منبع
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفاسیر اشاعره».
مسئله خلق قرآن یا قدیم بودن آن
در این باره آورده و مدعى شده است که آنان بر غیرمخلوق بودن قرآن اجماع داشته‌اند (نیز رجوع کنید به بیهقى، ج 1، ص 374ـ396). ابوبکر آجرّى (متوفى 360) بابى مفصّل را به این موضوع اختصاص داده که قرآن کلام خدا و غیرمخلوق است و هرکس آن را مخلوق بداند کافر است، زیرا قرآن علم خداست و علم خدا مخلوق نیست (رجوع کنید به ج 1، ص 214ـ231). او این دیدگاه را برگرفته از قرآن و سنّت و اقوال صحابه و پیشوایان شمرده و منکر آن را کافر دانسته است. ابن‌جوزى (متوفى 597) در فنون‌الافنان (ص 149ـ195) نامهاى بسیارى از صحابه و تابعین را به تفکیک محل اقامتشان فهرست کرده و ضمن نقل اقوال و ادعاى اجماع آنها بر غیرمخلوق بودن قرآن، گفته است که احدى از «اهل اثر و جماعت» در این موضوع با آنها مخالف نیست. او در جایى دیگر (1386ـ1388، ج 1، ص 107ـ109)، احادیث نبوى دالّ بر قِدَم قرآن را موضوع دانسته و فهرستى از آنها را به دست داده است
راهنمای آزمون ارشد و دکتری رشته علوم قرآن و حدیث+مطالب آموزنده قرآنی و حدیثی+علایق شخصی