نور الأبصار في مناقب آل بيت النبي المختار(ص)، اثر شیخ مؤمن بن حسن مؤمن شبلنجی، از علمای اهل سنت در قرن ق، کتابی است در بیان سیره چهارده معصوم(ع) که به‌تناسب آن، به مناقب برخی از سادات و امامان مذاهب اربعه اهل سنت نیز پرداخته شده است.

انگیزه تألیف

مؤلف در مقدمه، می‌گوید: من دچار بیماری درد چشم شدم و خداوند مرا موفق به زیارت سیده نفیسه بنت سید حسن انوار نمود؛ به آن بانو و جد بزرگوار وی توسل جسته و نذر ‌کردم که اگر خدا شفایم دهد، کلماتی را از بزرگان درباره مناقب اهل‌بیت پیامبر(ص) جمع‌آوری نمایم. مدتی نگذشت که شفا حاصل شد و تصمیم گرفتم به وعده‌ام وفا کنم؛ هرچند خود را اهل این کار نمی‌دانستم و بضاعتی نداشتم.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در چهار باب و یک خاتمه، تنظیم شده است.

روش کار نویسنده

شبلنجی در قسمت مناقب «ائمه اهل‌البیت(ع)» که بخش اصلی کتاب بوده و حجم بیشتری از آن ‌را در بر گرفته است، بیشتر مطالب را به‌صورت پیوسته و بدون ذکر منبع و سند آورده است. گاهی هم از منابع خود یاد کرده و راوی اصلی خبر را نام می‌برد.

وی در ابتدای فصول کتاب، گاه با عباراتی چون: «ذكر جماعة من أهل السير» آغاز کرده و گاه بدون مقدمه به بیان مطالب می‌پردازد و در مجموع، مطالب خود را از دیگران نقل کرده است؛ کسانی چون: ابن صباغ مالکی، ابن خشاب، ابونعیم، ابن جوزی. به نظر می‌رسد بخشی از مطالب کتاب نیز از شیعیانی است که درباره زندگی دوازده امام تألیفاتی داشته‌اند.

گزارش محتوا

در مقدمه ناشر، شرح حال مختصری از مؤلف، ارائه گردیده و در مقدمه نویسنده، به انگیزه تألیف کتاب، اشاره شده است.

در باب نخست، در چندین فصل، به بیان سیره پیامبر(ص) پرداخته شده است. از جمله موضوعات مهمی که در این باب بدان اشاره شده، عبارتند از: ذکر نسبت و ولادت آن حضرت، وفات ابوطالب و رفتن پیامبر(ص) به‌سوی بنی‌ثقیف و طائف و آغاز اسلام انصار، هجرت به مدینه، برخی از ویژگی‌های پیامبر(ص) و دلایل نبوت ایشان، برخی از شمایل و معجزات آن حضرت، سخنان و احادیث ایشان، غزوات و جنگ‌های آن حضرت.

در ادامه این باب، به شرح حال بستگان پیامبر(ص) از جمله عموها، عمه‌ها، ازواج و خدمه پرداخته شده و سپس، شرح مختصری از احوال سه خلیفه نخست، ابوبکر، عمر و عثمان و شرح مفصل‌تری از مناقب، کلمات و دوران خلافت امیر مؤمنان(ع) آورده شده است.

نویسنده در باب دوم، به بیان شرح زندگی ائمه شیعه از امام حسن‌(ع) تا امام دوازدهم(عج) پرداخته است.

در باب سوم، به معرفی و شرح زندگانی افرادی از اهل‌بیت(ع) پرداخته شده است که مزارات شریفشان در مصر و قاهره بوده و یا مساجدی در آنجا، به نام مبارک ایشان می‌باشد. برخی از این افراد، عبارتند از: سکینه دختر امام حسین(ع)، رقیه دختر حضرت علی(ع)، سید محمد بن محمد بن عبدالرزاق، معروف به مرتضی حسنی زبیدی، حضرت زینب(س)، فاطمه دختر امام حسین(ع)، عایشه دختر امام صادق(ع) و سیده نفیسه از نوادگان امام مجتبی(ع).

باب چهارم، درباره چهار پیشوای فقهی اهل سنت بوده و در آن، به شرح حال ابوحنیفه نعمان بن ثابت بن زوطا، مالک بن انس بن ابی‌عامر اصبحی، ابوعبدالله محمد بن ادریس شافعی و ابوعبدالله احمد بن حنبل بن هلال بن اسد بن ادریس شیبانی مروزی پرداخته شده است.

خاتمه درباره چهار نفر از اقطاب است. منظور مؤلف از این چهار قطب، عبارت است از: احمد بن رفاعی، عبدالقادر جیلی، احمد بدوی و ابراهیم دسوقی که هر چهار نفر از سادات حسینی و حسنی قرن ششم و هفتم بوده و از بزرگان مذهب شافعی و صوفیه بشمار می‌روند.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح و تشریح برخی از مطالب، پرداخته شده است.