تعریف نص و ظاهر (علم اصول و علوم قرآن)

نص 

کلام آشکار در معنای واحد، بدون احتمال خلاف و تاویل را نص گویند.

الفاظ قرآن کریم به لحاظ صراحت محتوا و عدم آن یا «نص» است یا «ظاهر».

تعریف

«نص» در لغت به معنای آشکار ، آشکارشدن و آشکارکردن، و در اصطلاح، کلامی صریح و آشکار است که احتمال خلاف و تاویل در آن نباشد و جز یک معنا از آن بر نیاید؛ به طوری که غیر آن معنا در کلام احتمال داده نمی‌شود.

ظاهر

اگر کلام دارای یکی از دو یا چند معنا است که بر دیگر معانی ترجیح دارد، احتمال راجح را «ظاهر» گویند.

ادامه نوشته

تعارض نص و ظاهر

تعارض نص و ظاهر

تنافی میان مدلول دلیل نصّ و دلیل ظاهر را تعارض نص و ظاهر گویند.

تعریف

تعارض نص و ظاهر، از اقسام تعارض ادله لفظی، و به معنای تنافی میان مدلول نص معنای آشکار که معنای دیگری در آن احتمال داده نمی‌شود و ظاهر دارای دو معنا، یکی راجح و دیگری مرجوح است، مانند: تعارض عام و خاصی که عام، در معنای خود ظاهر، و خاص، در معنای خود نص است؛ برای مثال، جمله «اکرم العلما» در وجوب اکرام همه علما (اصولی، نحوی، صرفی و...) ظهور دارد و جمله «لا باس بترک اکرام النحاة» در عدم وجوب اکرام نحوی‌ها نص است.

ادامه نوشته