The Sanaa Palimpsest - متن لايه های زيرين و رويی مصحف صنعاء
متن لايه های زيرين و رويی مصحف صنعاء
Hilali (Asma), The Sanaa Palimpsest: The Transmission of the Qur’an in the First Centuries AH, Oxford: Oxford University Press, ("Qur’anic Studies Series"), 2017, 271pp. ISBN 978-0198793793.
بالاخره ویرایش اسما هلالی (Asma Hilali) از هر دو لایه‌ی زیرین و رویی پالیمسستِ صنعاء (یا همان که بهنام صادقی «مصحف صنعاء 1» نامیده‌اش، و بخش اعظم آن در نسخه‌ی شماره‌ی 27ـ01 در دارالمخطوطات صنعاء محفوظ است) منتشر شد. این کتاب در شمار مجموعه کارهای قرآنی موسسه اسماعیلیه (لندن) با مشارکت انتشارات آکسفورد منتشر شد، اما در واقع ناشر و توزیع کننده اصلی همان انتشارات دانشگاه آکسفورد است. از این سری تاکنون 16 اثر قرآنی و تفسیری دیگر هم منتشر شده بود.
پیش از این یکبار بهنام صادقی و محسن گودرزی متن لایه‌ی زیرین این قرآن پوستیِ دو لایه را خوانده و ویرایش کرده و در مقاله‌ی بلندی ــ در حد و اندازۀ یک کتاب ــ در مجله‌ی Der Islam (2011) منتشر کرده بودند و به تمام شایعات و فضاسازی های رسانه‌ای در قالب مقاله‌ای آکادمیک پایان داده بودند. کار جدید اسما هلالی این مزیت را دارد که علاوه بر لایه‌ی زیرین (که روایتی غیرعثمانی از متن قرآن و نزدیک به قرائت ابن‌مسعود و ابی بن کعب است)، لایه‌ی رویی را نیز (که متن رسمی عثمانی از قرآن است) بازخوانی و ویرایش کرده است، اما این ضعف و کاستی را نیز دارد که نه دقتش در خوانش متن زیرین به ویرایش بهنام صادقی و محسن گودرزی می‌رسد و نه از پانویس‌های بسیار محققانه و ارجاعات آن دو محقق قبلی در این ویرایش خبری هست.
حالا باید منتظر ویرایش سوم از این اثر مهم (که مهم‌ترین و کهن‌ترین سند باقی مانده از تاریخ متن قرآن کریم به شمار می‌آید) بمانیم و ببینیم هدیۀ گورتمان و دیگر محققان پروژه‌ی corpus curanicum در آلمان چگونه و با چه ویژگی‌هایی آن را منتشر خواهند کرد. ویرایش و چاپ بعدی دست کم این مزیت را خواهد داشت که تصاویر کامل آن را ــ با دریافت کپی رایت از کریستیان رُبَن (دارنده‌ی حق چاپ تصاویر) ــ نیز ارائه خواهد داد. قصه‌ی تصاویر و تحقیق‌های گِرد پویین و همسرش الیزابت پویین هم که سالها و سالها تنها دارندگان تصاویر خودشان بودند، و جز سخنان و مصاحبه‌های ژورنالیستی چیزی منتشر نمی‌کردند و عاقبت به انتشار مقالات موردی درباب برخی برگه‌ها پرداختند، حاشیه‌ی دیگری است که در کنار سایر تلاش‌ها (از جمله دست‌یابی به بخش دیگری از این نسخه که به‌شکلی غیر منتظره در المکتبة الشرقیة (صنعاء) یافت شده و اکنون به سبب جنگ در یمن، هیچ اطلاعی از آن در اختیار نیست)، چه بسا روزی به ایضاح بیشتر جوانب پژوهشی این کار مهم کمک کند.
دکتر مرتضی کریمی نیا
منبع:
http://www.manuscripts.ir/fa/center-news/5217-%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D9%8A%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%AD%D9%81-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%A7%D8%A1
راهنمای آزمون ارشد و دکتری رشته علوم قرآن و حدیث+مطالب آموزنده قرآنی و حدیثی+علایق شخصی