جمله خبریه و انشائیه

ملاک تقسیم جمله به خبریه و انشائیه، نسبت بیرونی (خارجی) سخن است. در توضیح باید گفت، جمله خبریه دارای سه نسبت (لفظی، ذهنی و بیرونی) است، اما در جمله انشائیه نسبت بیرونی (خارجی) وجود ندارد. از این رو سخنی را که از پدیده‌ها صحبت کند و با جهان بیرونی در ارتباط باشد، جمله خبریه نامند؛ چه ما آن را دریابیم؛ مانند: ﴿اِنفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَیناً﴾۷ و چه ما آن را درک نکنیم؛ مانند: ﴿إذا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ﴾.

هرگاه مضمون سخن در ارتباط با عالم ذهن بوده و در پی آن مفاهیمی در ذهن مخاطب ایجاد گردد، آن جمله را انشائیه می‌نامند؛ مانند: ﴿اِذْهَبْ إلَی فِرْعَوْنَ إنَّهُ طَغَیَ﴾؛