مقاله علمی پژوهشی نسخ یا عدم نسخ شرایع پیشین در عمل به احکام قصص قرآن

١. شرايع الهی دارای احکام مشترک و متفاوت با یکدیگر هستند.

۲. وجود احکام مشترک به سبب واحد بود معطی احکام و نیز فطری بودن مبنای احکام است و احکام متفاوت نه به سبب نسخ شرایع، تکثرگرایی و استقلال شرایع، بلکه به سبب تکامل در برخی از احکامی است که تغییر در شرایط اجتماعی و رفتارهای بشری آن را اقتضا می کرده است.

٣. بر اساس سیر تکاملی تشریع احکام، احکام شرایع گذشته تا زمانی که صورت تکامل یافته آنها در شریعت اسلام احراز نشود، حجیت دارند. از همین رو، همه قصه های قرآن و روایت های قصص الانبياء که گزارشگر گفتمان فقهی شرایع پیشین هستند، صلاحیت استنباط حکم فقهی را دارند.

۴. احکام مربوط به شرایع گذشته را می توان به سه وجه تصور کرد:

الف) بدون تغییر در شریعت اسلام احراز می شوند که عمل به آن برای همگان متعین است؛

ب) نه عین همان حکم و نه صورت تکامل یافته آن هیچ کدام در شریعت اسلام احراز نمی شود که در این صورت حکم شریعت پیشین بر حجیت خود باقی است؛

ج) صورت تکامل یافته آنها در شریعت اسلام احراز می شود که در وضعیت عادی به حکم شریعت اسلام و در شرایط اضطراری به حکم شرایع قبلی عمل می شود.