آشنايى با علوم قرآنى تألیف دکتر محمد مهدى ركنى يزدى پيرامون برخى از مسائل علوم قرآنى نوشته شده است و از آنجا كه کتاب برای دانشجویان دانشگاه‌ها تهيه شده مطالب آن به صورت خلاصه و گذرا بيان شده و از همین جهت نام آن آشنايى با علوم قرآن گذاشته شده است.

ساختار

وى مطالب را در یک پیشگفتار[۱] و ده فصل ارائه نموده است، کتاب علاوه بر داشتن نمایه آیات[۲]، کسان و جایها[۳]، دارای فهرست موضوعی[۴] و کتابنامه[۵] است که صفحات پایانی این کتاب را تشکیل می‌دهد.

معرفی کتاب آشنايى با علوم قرآنى محمد مهدى ركنى يزدى

گزارش محتوا

در پیشگفتار کتاب به بررسی تاریخ قرآن، علوم قرآنی و نیز ضرورت شناخت قرآن پرداخته است.[۶] در فصل اول پيرامون معناى وحى و تفاوت آن با الهام سخن گفته[۷]، در فصل دوم نزول قرآن را در دو بحث:اسباب نزول و گستردگى معنى آيات قرآن بررسى كرده است[۸]. در فصل سوم دربارۀ قرائت قرآن و قاريان مشهور بحث نموده[۹] آنگاه عوامل اختلاف قرائت‌هارا بيان و در ادامه آداب تلاوت قرائت قرآن را ذكر مى‌كند. مسالۀ کتابت قرآن را در فصل چهارم مورد بررسى قرار داده[۱۰] و در این رابطه ابتدا وضعيت خط در عربستان تجزيه و تحليل شده، سپس نوشت افزارهایى را كه در آن زمان بر روى آن کتابت می‌كردند نام مى‌برد، و در ادامه كاتبان وحى در زمان پيامبر(ص) را نام برده و شخصيت‌هایى كه داراى مصحف مى‌باشند معرفى و پيرامون مصحف آنها نكاتى را متذكر مى‌شود در پایان این فصل‌ سرگذشت مصحف عثمانى كه معروف به مصحف امام است بيان شده است[۱۱]. در فصل پنجم دربارۀ متواتر بودن قرآن[۱۲] و در فصل ششم اسامى و اوصاف آن را توضيح مى‌دهد[۱۳]. در فصل هفتم مسالۀ ترتيب آيات و سوره‌ها را بحث مى‌كند كه آيا این دو توقيفى هستند و يا اينكه به اجتهاد صحابه انجام شده است[۱۴]. در فصل هشتم، موضوع محكم و متشابه را با استفاده از آيات قرآنى بيان مى‌كند و پس از تعريف محكم و متشابه، فايدۀ وجود آيات متشابه را ذكر نموده است. از آنجا كه قرآن نيازمند به تفسير مى‌باشد[۱۵] در فصل نهم ضرورت آن مورد بحث قرار گرفته و وضعيت آن را در برخى از زمانها بررسى و بعضى از تفاسير را همراه با روش آن معرفى مى‌كند[۱۶]. در فصل آخر (فصل دهم) به مسالۀ اعجاز قرآن پرداخته و برخى از وجوه اعجاز قرآن همچون فصاحت و بلاغت، اشارات علمى، اعجاز عددى...مورد بحث قرار گرفته است[۱۷].