دلیل و فائده تکرار آیه فبأي آلاء ربكما تكذبان در سوره الرحمان (تفسیر خطیب اسکافی)

قوله تعالى: (فبأي آلاء ربكما تكذبان)، وتكريره إحدى وثلاثين مرة. للسائل أن يسأل عن المدة التي جاءت عليها هذه الآية متكررة وعن فائدتها.

والجواب أن يقال:

نبّه الله تعالى على ما خلق من نعم الدّنيا المختلفة في سبع منها، وأفرد سبعاً للتّرهيب والانذار والتّخويف بالنّار، وفصّل بين السّبع الأول والسّبع الآخر بواحدة ثلاث آيات سوى فيها بين النّاس كلّهم فيما كتب الله من الفناء عليهم حيث يقول كلّ من عليها فان (۱) أي من على «الأرض، وهذه الفاصلة للتّسوية بين الملائكة وبين الأنس والجن في الافتقار إلى الله تعالى وإلى المسألة والاشفاق من خشية الله وهي قوله «يسأله من في السموات والأرض، كل يوم هو في شأن (۲)، وإنّما كانت الأول سبعاً لأنّ أمّهات النّعم الّتي خلقها الله سبعاً سبعاً كالسّموات والأرضين ومعظم الكواكب، وكانت الثّانية سبعاً لأنها على قسمة أبواب جهنم لما كانت في ذكرها، وبعد هذه السبع ثمانية في وصف الجنان وأهلها على قسمة أبوابها، وثمانية أخرى بعدها للجنّتين اللّتين دون الجنتين الأوّلتين لأنّه قال تعالى في مفتتح الثمانية المتقدمة) ولمن خاف مقام ربه جنّتان (۳) (فلما استكملت هذه الآية ثماني مرات قال «و من دونهما جنتان (٤) (فمضت ثمانية في وصف الجنتين وأهلها وثمانية في وصف جنتين دونها للثمانية المتقدمة إليه، فكان الجميع إحدى وثلاثين مرة (٥).

تفسیر درّة التّنزيل و غرّة التّأويل، الخطیب الاسکافي، 1973 ميلادي، بيروت،‌ دار الآفاق الجديدة، صص 463-464

معرفی کتاب تفسیری درة التنزیل و غرة التاویل الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی) قرن 3

معرفی کتاب تفسیری درة التنزیل و غرة التاویل الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی)

معرفی کتاب تفسیری درة التنزیل و غرة التاویل الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی)

درة التنزیل و غرة التاویل یا عنوان دیگر فی بیان الایات المتشابهات فی کتاب الله العزیز اثر مهم و معروف ابو عبدالله محمد بن عبدالله الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی) متوفی ۲۴۰ق‌ می‌باشد.

۱ - معرفی اجمالی

درة التنزیل و غرة التاویل یا عنوان دیگر فی بیان الایات المتشابهات فی کتاب الله العزیز اثر مهم و معروف ابو عبدالله محمد بن عبدالله الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی) می‌باشد. موضوع اصلی این کتاب آیات متشابه لفظی است و نویسنده، آیات متشابه قرآن را با یکدیگر مقایسه نموده و در این راستا، برای تبیین اختلاف و تفاوت ظاهری آیات از علوم ادبی،علوم قرآنی و تفسیر بهره برده است. هدف نویسنده در این کتاب، اثبات این حقیقت است که در قرآن تکرار بی فایده وجود ندارد و هر آیه دارای پیامی مستقل است که با آیه مشابهش فرق می‌کند، هر چند که الفاظ آنها شبیه هم هستند. این اثر اسکافی در قرآن پژوهی مجموعه‌ای از امالی اوست که به روایت و نقل ابراهیم بن علی بن محمد معروف به ابن ابی الفرج اردستانی می‌باشد.

۲ - مفهوم متشابه

واژه متشابه در علوم قرآن دو کاربرد دارد، از یکی به متشابه معنوی یاد می‌کنند که در برابر محکم استعمال می‌شود و دیگری متشابه لفظی است و از آن تکرار قصه، مطلب و واژه را در آیاتی همگون اراده می‌کنند. مراد مولف در این اثر، کاربرد دوم است و مقصود او از آیات متشابهات ، آیات شبیه همدیگر است. و آیات متشابهی که از هشت جهت ذیل با هم اختلاف دارند بررسی شده‌اند.

۱- الفاظ در یک جا با نظم خاصی و در جای دیگر به عکس آن نظم قرار گرفته‌اند. مثال: و اذ قلنا ادخلوا هذه القریه فکلوا منها حیث شئتم رغدا و ادخلوا الباب سجدا و قولوا حطة نغفر لکم خطیکم و سنزید المحسنین فبدل الذین ظلموا قولا[۱] وو کلوا منها حیث شئتم و قولوا حطة و ادخلوا الباب سجدا[۲]

۲- زیادت و نقصان مانند: و یکون الدین لله[۳] و یکون الدین کله لله[۴] یاتبع در[۵] واتبع در[۶]

۳- تقدیم و تاخیر : مثال: و اتقوا یوما لا تجزی نفس عن نفس شیئا و لا یقبل منها شفاعة و لا یوخذ منها عدل[۷] و اتقوا یوما تجزی نفس عن نفس شیئا و لا یقبل منها عدل و لا تنفعها شفاعة[۸]

۴- تعریف و تکبر مثال: رب اجعل هذا بلدا امنا[۹] و در[۱۰] آمده رب اجعل هذا البلد آمنا

۵- جمع و افراد مانند و قالوا لن تمسنا النار الا ایاما معدودة[۱۱] و در[۱۲] قالوا لن تمسنا النار الا ایاما معدودات

۶- ابدال حرفی به حرف دیگر مانند ابدال و به فاء: ا فلم یهد لهم کم اهلکنا قبلهم من القرون[۱۳] ا فلم یهد لهم کم اهلکنا من قبلهم

۷- ابدال کلمه‌ای به کلمه دیگر مانند: انفجرت وانبجست فقلنا اضرب بعصاک الحجر فانفجرت منه انثتا عشرة عینا[۱۴] و در[۱۵] ان اضرب بعصاک الحجر فانبجست انثتا عشرة عینا

۸- ادغام و ترک آن مانند: یتضرعون ویضرعون فاخذناهم بالباساء و الضراء لعلهم یتضرعون[۱۶] و در[۱۷] لعلهم یضرعون

ادامه نوشته

معرفی کتاب درة التنزیل و غرة التأویل خطیب اسکافی

معرفی کتاب درة التنزیل و غرة التأویل خطیب اسکافی

درة التنزیل و غرة التاویل یا عنوان دیگر فی بیان الایات المتشابهات فی کتاب الله العزیز اثر مهم و معروف ابو عبدالله محمد بن عبدالله الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی) می‌باشد.

درة التنزیل و غرة التاویل یا عنوان دیگر فی بیان الایات المتشابهات فی کتاب الله العزیز اثر مهم و معروف ابو عبدالله محمد بن عبدالله الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی) می‌باشد. موضوع اصلی این کتاب آیات متشابه لفظی است و نویسنده، آیات متشابه قرآن را با یکدیگر مقایسه نموده و در این راستا، برای تبیین اختلاف و تفاوت ظاهری آیات از علوم ادبی،علوم قرآنی و تفسیر بهره برده است. هدف نویسنده در این کتاب، اثبات این حقیقت است که در قرآن تکرار بی فایده وجود ندارد و هر آیه دارای پیامی مستقل است که با آیه مشابهش فرق می‌کند، هر چند که الفاظ آنها شبیه هم هستند. این اثر اسکافی در قرآن پژوهی مجموعه‌ای از امالی اوست که به روایت و نقل ابراهیم بن علی بن محمد معروف به ابن ابی الفرج اردستانی می‌باشد.

ادامه نوشته

درة التنزیل و غرة التأویل

درة التنزیل و غرة التأویل

درة التنزیل و غرة التاویل یا عنوان دیگر فی بیان الایات المتشابهات فی کتاب الله العزیز اثر مهم و معروف ابو عبدالله محمد بن عبدالله الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی) می‌باشد.

معرفی اجمالی

درة التنزیل و غرة التاویل یا عنوان دیگر فی بیان الایات المتشابهات فی کتاب الله العزیز اثر مهم و معروف ابو عبدالله محمد بن عبدالله الخطیب اسکافی (ابوعبدالله رازی) می‌باشد. موضوع اصلی این کتاب آیات متشابه لفظی است و نویسنده، آیات متشابه قرآن را با یکدیگر مقایسه نموده و در این راستا، برای تبیین اختلاف و تفاوت ظاهری آیات از علوم ادبی،علوم قرآنی و تفسیر بهره برده است. هدف نویسنده در این کتاب، اثبات این حقیقت است که در قرآن تکرار بی فایده وجود ندارد و هر آیه دارای پیامی مستقل است که با آیه مشابهش فرق می‌کند، هر چند که الفاظ آنها شبیه هم هستند. این اثر اسکافی در قرآن پژوهی مجموعه‌ای از امالی اوست که به روایت و نقل ابراهیم بن علی بن محمد معروف به ابن ابی الفرج اردستانی می‌باشد.

ادامه نوشته