دلالت اقتضا به چه معناست

دلالت اقتضا به معنی دلالت سیاقیِ است كه غیر مقصود متکلم است.

دلالت اقتضا از اقسام دلالت سیاقی و دلالتی است که در هنگام استعمال، مقصود مستقیم گوینده نیست، ولی صدق یا صحت کلام از نظر عقل، شرع، لغت و یا عرف و عادت متوقف بر آن است، مانند آن که صحت و یا صدق کلام، مستلزم تقدیر گرفتن کلمه یا عبارتی باشد؛ برای مثال، در آیه "و اسئل القریة" [۱] که به معنای "و اسئل اهل القریة" است، کلمه "اهل" که جزئی از اجزای کلام می‌باشد در متن آیه ذکر نشده، ولی به اقتضای مقام، مسلّم است که آن کلمه در کلام مستتر و مراد گوینده است؛ بنابراین، کلیه مواردی که کلام به ملازمه بر معنای مفردی دلالت می‌کند، و کلیه موارد مجاز در کلمه، مجاز در حذف و مجاز در اسناد، داخل در دلالت اقتضا می‌باشد. [۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰]

پانویس

 ۱. یوسف/سوره۱۲،آیه۸۲.    
۲. اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج ۱، ص ۱۳۱-۱۳۲.    
۳. اجودالتقریرات، نائینی، محمد حسین، ج ۱، ص ۴۱۴.    
۴. اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج ۱، ص ۳۵۵-۳۶۰.
۵. شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج ۱، ص ۲۸۶.
۶. اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص ۱۳۳.    
۷. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص ۲۰۴.
۸. الاصول العامة للفقه المقارن، طباطبایی حکیم، محمدتقی، ص ۳۱۷.    
۹. انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، خمینی، روح الله، ج ۲، ص ۳۴.    
۱۰. اصول فقه، رشاد، محمد، ص ۱۳۱.