محمود رجبی (زاده ی۱۳۳۰ خورشیدی، جاسب) روحانی مجتهد، شیعه و مدرس حوزه علمیه قم و متخصص جامعه‌شناسی اسلامی است. وی عضوجامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی و جانشین آیت‌الله خوشوقت در جبهه پایداری است. وی از مؤسسان دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (اینک پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) است، وی همچنین عضو شورای عالی بررسی متون درسی دانشگاه‌ها نیز می‌باشد. رجبی برای شرکت در انتخابات ۱۳۹۴ مجلس خبرگان از قزوین نامزد و تأیید صلاحیت شد.

زندگی

آیت‌الله محمود رجبی فرزند غلامحسین در سال ۱۳۳۰ شمسی در شهیدیه جاسب در استان مرکزی متولد شد. پدرش غلامحسین به شغل کشاورزی و آهنگری روزگار می‌گذراند و به روحانیت علاقه وافری داشت. او دو سال پس از تولد محمود، همراه خانواده به قم عزیمت نمود. محمود، تحصیلات علوم دینی را در مدرسه علمیه آیت‌الله محمد رضا گلپایگانی آغاز کرد و کتب دوره مقدمات و سطح را نزد استادان آن روزگار به پایان برد. سپس در سال ۱۳۵۰ به درس خارج فقه و اصول استادان حوزه علمیه قم راه یافت و سالها از محضر آنان بهره برد. او در طی این سالها از تحصیل تفسیر، علوم عقلی و شرکت در دروس اخلاق نیز بازنماند و در اولین دوره آموزشی ویژه مؤسسه در راه حق که تحت اشراف علمی حضرت آیت‌الله مصباح یزدی اداره می‌شد شرکت نمود. وی همچنین با تأسیس پژوهشکده حوزه و دانشگاه (به نام پیشین: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه) و نیز در گروه علوم اجتماعی این مرکز به تحقیق، ارائه کنفرانس و بازسازی علوم انسانی در قلمرو جامعه‌شناسی پرداخت.

وی در تحصیلات حوزوی به درجه اجتهاد رسیده است.[۱] او از نزدیکان آیت‌الله مصباح یزدی است. علاوه بر تخصص عالی (اجتهاد) در فقه، کرسی درس تخصصی اش در علوم قرآن است.

اساتید

بخشی از مقدمات و کتاب سیوطی(البهجة المرضیة فی شرح الالفیه) را نزد آقایان فلاح زاده و شایسته، منطق مظفر و اصول فقه مظفر را نزد آیت‌الله امینیان و حجت‌الاسلام و المسلمین فیاضی، معالم الاصول را نزد آیت‌الله مقتدایی و معانی و بیان را نزد آیت‌الله حاج شیخ حسن آقا تهرانی فرا گرفت. شرح لمعه (الروضةالبهیة فی شرح اللمعةالدمشقیة مؤلف: شهید زین الدین جبل عاملی:شهید ثانی)، را نزد حضرات آیات آقایان محمد مؤمن، حسین شب‌زنده‌دار جهرمی، شیخ حسن تهرانی، فاضلی و امراللهی فرا گرفت و در درس رسائل آیت‌الله سید حسن طاهری خرم‌آبادی و آیت‌الله مؤمن و در درس مکاسب آیت‌الله ستوده، آیت‌الله مصلحی اراکی و آیت‌الله مؤمن شرکت کرد. برای آموختن کفایةالاصول نیز به درس آیت‌الله سلطانی طباطبایی و آیت‌الله مؤمن رفت.[۱]

وی با پایان یافتن دورة سطح، به درس خارج آیت‌الله حاج شیخ کاظم تبریزی، آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری، آیت‌الله العظمی وحید خراسانی، آیت‌الله شاه آبادی آملیرفت و سال‌ها از محضر ایشان بهره برد. ضمناً او در درس تفسیر آیت‌الله شب‌زنده‌دار نیز حاضر می‌شد و باب حادی عشر را نزد آیت‌الله صلواتی و شرح تجرید را نزد آیت‌الله حسینی کاشانی آموخت. او در طی این سالها از درس اخلاق حضرات آیات علی مشکینی و مصباح یزدی بهره برد.

فعالیت‌ها

او بسیاری از کتب دوره سطح را بارها تدریس کرده و از این رهگذر شاگردان فراوانی را تربیت کرده است. بخشی از تدریس او مربوط به مؤسسه در راه حق و مؤسسه امام خمینی است. او با توجه به رشته تحصیلی خود در مؤسسه در راه حق (جامعه‌شناسی) و مطالعه و تحقیق در علوم قرآنی و تفسیر، سالها به تدریس در آن دو مؤسسه و نیز دانشگاه‌ها و مراکز آموزش ضمن خدمت آموزش و پرورش در رشته‌های جامعه‌شناسی، علوم قرآنی و تفسیر اشتغال داشته است. بخشی از فعالیت‌های علمی و فرهنگی وی تهیه متون و منابع درسی در دو رشته «تفسیر و علوم قرآن» و «جامعه‌شناسی» است او از این رهگذر کتابهای متعددی را تألیف کرده که از آن جمله می‌توان به کتابهای «روش تفسیر قرآن»، «شناخت قرآن»، «اعجاز قرآن»، «انسان‌شناسی» و «قرآن‌شناسی» ـ که حاصل تلاش ایشان در تحقیق و تدوین درسهای استاد مصباح یزدی می‌باشد را نام برد.

آثار علمی

کتاب

روش‌شناسی تفسیر قرآن / مجری و محقق / پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فلسفه علوم اجتماعی / مجری/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام / مجری و محقق/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

کتاب حوزه و دانشگاه ج ۱ ج ۲ ج ۳ / ناظر/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
مکاتب تفسیری ج ۱و۲ و۳ / ناظر/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
اسلام و جامعه‌شناسی خانواده / ناظر/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
معجم موضوعی قرآن (معاد شناسی) / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

بررسی و نقد کتاب فصل الخطاب / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
جامعه‌شناسی کجروی / ناظر/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
مدیریت عمومی از دیدگاه اسلام / ناظر/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
تاریخچه جامعه‌شناسی / محقق و مجری/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
مبانی جامعه‌شناسی ۱/ محقق و مجری/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
مبانی جامعه‌شناسی ۲ / محقق و مجری/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
بازنگری و تدوین متون درسی دوره معارف قران (۱۰ جلد) / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و فمنیسم / ناظر/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
درآمدی بر جامعه‌شناسی اسلامی / محقق و مجری/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
معجم موضوعی قرآن جهان‌شناسی / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
آیات اجتماعی قرآن / اجتماعی شدن / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
معجم موضوعی قرآن خداشناسی / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
مبانی تفسیر از دیدگاه علامه طباطبایی / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
تصنیف موضوعی المیزان / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
معجم موضوعی قرآن انسان‌شناسی / ناظر/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
وبر و اسلام / ترجمه و نقد / ناظر/ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه[۲]

مقاله

رابطه جامعه‌شناسی با انسان‌شناسی / مجموعه مقالات دفتر همکاری حوزه و دانشگاه / ۱۳۶۱
قانون‌مندی جامعه و سنت‌های الهی / مجموعه مقالات دفتر همکاری حوزه و دانشگاه / ۱۳۶۱
آیا دین یک نهاد اجتماعی است / مجموعه مقالات دفتر همکاری حوزه و دانشگاه / ۱۳۶۲
مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی دین / نور علم / ۱۳۶۶
نزول قرآن / معرفت / ۱۳۷۱
اهداف نزول قرآن / معرفت / ۱۳۷۲
قانونمندی جامعه در قرآن و روایات / مجموعه مقالات همایش فلسفه علوم اجتماعی / ۱۳۷۴
از خود بیگانگی از منظر قرآن / معرفت / ۱۳۷۶
شرایط و موانع بهره‌مندی از قرآن / معرفت / ۱۳۷۷
نگرشی به فلسفه جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن / مجله تاریخ در آینه پژوهش / ۱۳۸۳
هماهنگی فطرت و اخلاق در اندیشه امام خمینی ره/ مجموعه مقالات کنگره اخلاقی عرفانی امام خمینی ره/ مرکز نشر آثار امام خمینی‌ره/ ۱۳۸۲
آداب گفتگوی میان ادیان / مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
تولید علم و نهضت نرم‌افزاری/ کنفرانس تولید علم و نهضت نرم‌افزاری/ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی/۱۳۸۷
صلح و عدالت در اسلام/کنفرانس صلح و عدالت/مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی/۱۳۸۸
خلقت انسان از دیدگاه قرآن و طب/همایش قرآن و طب/ دانشگاه یزد/ ۱۳۸۸
روش تفسیر موضوعی از دید گاه استاد محمد تقی مصباح قرآن شناخت / مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی[۲]

مسؤولیت‌ها

۱. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه/ پژوهشی اجرایی/ مسئول گروه علوم اجتماعی و مسؤول گروه علوم قرآنی/ معاون پژوهشی/عضو شورای علمی گروه علوم قرآنی

۲. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره/ پژوهشی اجرایی / مسئول گروه تفسیر و علوم قرآن/ معاون پژوهشی/ قائم مقام ریاست
۳. مؤسسه بقیةالله / اجرایی/ عضو شورای سیاست‌گذاری
۴. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه / پژوهشی ـ اجرایی/ عضو شورای علمی گروه علوم قرآن و تفسیر
۵. پژوهشگاه علوم انسانی / پژوهشی ـ اجرایی / عضو شورای عالی و مسئول گروه علوم اجتماعی شورای بررسی متون
۶. مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان / اجرایی / عضو هیئت امناء و عضو شورای برنامه‌ریزی
۷. مرکز مدیریت حوزه علمیه / پژوهشی ـ اجرایی / عضو کمیته تصویب پایان‌نامه‌های علوم قرآنی و تفسیر.
۸. مؤسسه آموزشی اهل بیت / عضو شورای سیاستگذاری
۹. بنیاد شهید قدوسی / عضو هیئت امناء
۱۰. مجمع جهانی اهل بیت / عضو شورای کتاب و شورای فرهنگی
۱۱. مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی قم، عضو شورای برنامه‌ریزی
۱۲. شورای عالی حوزه علمیه قم/ عضو شورا/ عضو شورای مدارج علمی، عضو شورای گسترش حوزه‌های علمیه/عضو شورای اعطای مجوزها و امتیازها[۲]

جوایز و تشویق‌ها

۱. جایزه نقدی برای مقاله اندیشه‌های پنداری در سال ۱۳۵۶
۲. جایزه نقدی برای کتاب قرآن‌شناسی (از سری کتاب‌های آموزش از راه دور) ۱۳۸۰
۳. لوح تقدیر و جایزه نقدی برای مدیر گروه برتر مؤسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه در سال ۱۳۸۱
۴. لوح تقدیر و جایزه نقدی برای استاد نمونه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره در سال ۱۳۸۲
۵. لوح تقدیر و جایزه نقدی برای پژوهشگر نمونه استان ۱۳۸۴
۶. لوح تقدیر و جایزه نقدی برای مقاله قانونمندی جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن / همایش فلسفه علوم اجتماعی / دانشگاه امام صادق (ع)[۲]