تفسیر آیه 48 سوره شوری تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی

در این آیه روی سخن را به پیامبر صلّی اللّه علیه و اله کرده، به عنوان دلداری از آن حضرت می‌فرماید: با این همه «اگر روی گردان شوند (غمگین مباش) ما تو را حافظ آنان (و مأمور اجبارشان) قرار نداده‌ایم» (فَإِنْ أَعْرَضُوا فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً).

«وظیفه تو تنها ابلاغ رسالت است» خواه پذیرا شوند یا نشوند (إِنْ عَلَیْکَ إِلَّا الْبَلاغُ).

تو باید رسالت الهی خود را به نحو کامل ابلاغ، و بر آنها اتمام حجت کنی، دلهای آماده آن را می‌پذیرد هر چند گروه زیادی بی‌خبر اعراض کنند، تو مسؤولیتی در این زمینه نداری.

سپس ترسیمی از حال این جمعیت بی‌ایمان و اعراض کننده کرده، می‌گوید:

«و هنگامی که ما رحمتی از سوی خود به انسان بچشانیم به آن دلخوش می‌شود» (وَ إِنَّا إِذا أَذَقْنَا الْإِنْسانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِها).

«و هنگامی که بلایی به خاطر اعمالی که انجام داده‌اند به آنها رسد (به کفران می‌پردازند) چرا که انسان بسیار کفران کننده است» (وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ فَإِنَّ الْإِنْسانَ کَفُورٌ).

نه نعمت های الهی از طریق انگیزه شکر منعم او را بیدار و به شکرگزاری و معرفت و اطاعت او وا می‌دارد، نه مجازاتهایی که به خاطر گناهان دامنگیرش می‌شود او را از خواب غفلت بیدار می‌کند، و نه دعوت پیامبر صلّی اللّه علیه و اله در او اثر می‌گذارد.

تدبر در قرآن دکتر محمد الهی خراسانی فروردین 1403 (تدبر در آیه 20 سوره شوری)

کرسی تدبر در قرآن

رمضان ۱۴۴۵

با ارائه استاد محمد الهی خراسانی

تدبر در آیات کلیدی قرآن

فروردین ۱۴۰۳ - مسجد سهله (معروف‌به‌نظریافته)

جلسه هشتم:

تدبر در آیه ۲۰ سوره شوری

مَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ.

تفسیر آیه 16 سوره شوری -وَالَّذِينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ - نتیجه استخاره

تفسیر آیه 16 سوره شوری - وَالَّذِينَ يُحَاجُّونَ فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِيبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ - نتیجه استخاره

و كسانى كه در باره خدا پس از اجابت [دعوت‌] او به مجادله مى‌پردازند، حجّتشان پيش پروردگارشان باطل است، و خشمى [از خدا] برايشان است و براى آنان عذابى سخت خواهد بود.

---

از آنجا که در آیات گذشته این سخن به میان آمد که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله مأمور بود ضمن احترام به محتوای کتب آسمانی عدالت را در میان همه مردم اجرا کند و هرگونه خصومت و محاجه با آنها را ترک کند، در اینجا برای تکمیل این سخن و این که حقانیت پیامبر اسلام نیاز به دلیل ندارد، می‌فرماید: «آنها که در باره خداوند یکتا به محاجّه بر می‌خیزند بعد از آن که دعوت او از سوی مردم پذیرفته شد دلیل آنها نزد پروردگارشان باطل و بی‌اساس است» (وَ الَّذِینَ یُحَاجُّونَ فِی اللَّهِ مِنْ بَعْدِ ما اسْتُجِیبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ داحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ).

«و خشم و غضب پروردگار بر آنهاست» (وَ عَلَیْهِمْ غَضَبٌ). چون از روی علم و عمد به مخالفت خود ادامه می‌دهند.

«و عذاب شدید الهی نیز (در قیامت) از آن آنهاست» (وَ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ).

چرا که لجاجت و عناد ثمره‌ای جز این ندارد.

منظور از جمله «من بعد ما استجیب له» (بعد از آن که دعوت او اجابت شد) پذیرش توده‌های مردم پاک‌دل و بی‌غرض می‌باشد که با الهام از فطرت الهی و مشاهده محتوای وحی و معجزات گوناگون پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و اله سر تسلیم در برابر او فرود آوردند.

---

نتیجه استخاره: هرگز انجام نده

نتیجه کلی: بسیار بد است به‌هیچ‌وجه انجام ندهید که پشیمانی شدید دارد.

نتیجه ازدواج: به‌هیچ‌وجه مورد مناسبی نیست و زندگی یکسره درگیری و نزاعی را خواهید داشت ترک شود.

نتیجه معامله: به‌حرام می افتید و دچار عذاب و زحمت طاقت فرسایی خواهید شد انجام ندهید.

تفسیر آیه 13 سوره شوری - شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّىٰ بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا

آیه روز: [شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّىٰ بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَىٰ وَعِيسَىٰ ۖ أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ ۚ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ ۚ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ] (شوری:۱۳)

ترجمه

از [احكام‌] دين، آنچه را كه به نوح در باره آن سفارش كرد، براى شما تشريع كرد و آنچه را به تو وحى كرديم و آنچه را كه در باره آن به ابراهيم و موسى و عيسى سفارش نموديم كه: «دين را برپا داريد و در آن تفرقه‌اندازى مكنيد.» بر مشركان آنچه كه ايشان را به سوى آن فرا مى‌خوانى، گران مى‌آيد. خدا هر كه را بخواهد، به سوى خود برمى‌گزيند، و هر كه را كه از در توبه درآيد، به سوى خود راه مى‌نمايد.

مفهوم آیه

آیه شریفه دو نکته اصلی را متذکر می شود:

اول: ادب فردی یا ادب نسبت به پروردگار که اقامه دین است. انسان زمانی که پایبند به شریعت بوده و از حدود الهی تجاوز نکند، ادب را در برابر خداوند رعایت کرده است.

دوم: ادب اجتماعی یعنی ادب نسبت به مردم که همان متفرق نشدن است.

وقتی ادب فردی و اجتماعی با هم جمع شود مجتمع واحدی همراه با صلح و آرامش شکل می گیرد.

امام علی علیه السلام می فرمایند: هر چیزی به عقل محتاج است و عقل به ادب نیازمند است.

پیام ها:

وحدت واقعی در سایه دين الهی ممکن است.

تفسیر آیه 13 سوره شوری - شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّي بِهِ نُوحاً وَ الَّذي أَوْحَيْنا

تفسیر آیه 13 سوره شوری - شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّي بِهِ نُوحاً وَ الَّذي أَوْحَيْنا إِلَيْکَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهيمَ وَ مُوسي‏ وَ عيسي‏ أَنْ أَقيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فيهِ کَبُرَ عَلَي الْمُشْرِکينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبي‏ إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي إِلَيْهِ مَنْ يُنيبُ.

آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که: دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید! و بر مشرکان گران است آنچه شما آنان را به سویش دعوت می کنید! خداوند هر کس را بخواهد برمی گزیند ، و کسی را که به سوی او بازگردد هدایت می کند.

---

خلاصه تفسیر المیزان

(شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا و الذی اوحینا الیک و ما وصینابه ابرهیم و موسی و عیسی ان اقیموا الدین و لا تتفر قوا فیه کبر علی المشرکین ماتدعوهم الیه الله یجتبی الیه من یشاء و یهدی الیه من ینیب)

(برای شما از دین، همان را تشریع کرد که نوح را به آن توصیه نمود و آنچه ما به تو وحی کردیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم، این بود که دین را برپا دارید و در آن تفرقه نیاندازید، آنچه شما مشرکین را بسوی آن دعوت می کنید بر آنها دشوار و گران است، وخداست که هر کس را بخواهد برای تقرب به سوی خود بر می گزیند و کسانی را به سوی خود هدایت می کند که همواره به او رجوع می کنند) می فرماید: خدای تعالی از دین - که سنت زندگی است - برای شما همان را بیان کرد و روشن ساخت، که قبلا با کمال اعتنا و اهمیت برای نوح بیان کرده بود و این بیان دلالت می کند که قبل از نوح شریعتی وجود نداشته و شریعت اسلام جامع همه شرایع سابق است که پیامبران اولوالعزم نامبرده بر اساس آن ارسال شده بودند، پس سیاق آیه منت نهادن برامت اسلام است. آنگاه به تفسیر آن توصیه و سفارش الهی به پیامبران می پردازد که عبارتست از اقامه دین (یعنی حفظ آن بوسیله پیروی و عمل به احکام آن) و حفظ وحدت، و عدم اختلاف در دین. پس مجموع شرایعی که خدا بر انبیاء نازل کرده یک دین مطلق است که شامل همه مردم در همه زمانها می شود و مردم باید آن را برپا دارند و به احکام و شرایعش عمل کنند و در آن ایجاد تفرقه ننمایند. در ادامه می فرماید دین توحیدی که شما مشرکین را بسوی آن دعوت می کنید برای آنها دشوار و گران است. چون خدای متعال از میان بندگانش هر کس را بخواهد (به مقتضای شایستگی او) به سوی توحید هدایت می کند و خدا کسی را به بسوی توحید هدایت می نماید که در همه امورش به خدای سبحان رجوع می کند. لذا رجوع بسوی خدا مقدمه وصول به کرامت هدایت است.

---

علامه به اطلاق واژه «الدين» استناد نموده و مجموع شرایعی را که خدا بر انبیاء نازل کرده است، یک دین دانسته و امر به اقامه دین را مخصوص به اصول سه گانه ی دین، یعنی توحید، نبوت و معاد نمی داند.

بنابراین چنین تعبیری که دین واحد است، اما شریعت‌ها متکثر هستند، نمی‌ تواند تعبیر دقیقی باشد، اگرچه قرآن تصریح می نماید که برای هر پیامبری شریعتی قرار داده، اما با توجه به قراین و دلایلی همچون آیه ی مذکور همه شرایع قبل از اسلام و شریعت اسلام حسب لب و واقع دارای حقیقتی واحدند، هرچند در امت‌های مختلف به خاطر استعدادهای مختلف آنان اَشکال و دستورهای مختلفی دارند.

تفسیر آیه 7 سوره شوری (نزول قرآن به زبان عربی) وَكَذَٰلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآنًا عَرَبِيًّا

تفسیر آیه 7 سوره شوری (نزول قرآن به زبان عربی) وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنْذِرَ يَوْمَ الْجَمْعِ لَا رَيْبَ فِيهِ فَرِيقٌ فِي الْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ

ترجمه مهدی فولادوند

و بدين گونه قرآن عربى به سوى تو وحى كرديم تا [مردم‌] مكه و كسانى را كه پيرامون آنند هشدار دهى، و از روز گردآمدن [خلق‌] -كه ترديدى در آن نيست- بيم دهى؛ گروهى در بهشتند و گروهى در آتش.

برگزیده تفسیر نمونه

قیامی از «امّ القری»! بار دیگر به مسأله وحی باز می‌گردد، و اگر در آیات قبل از اصل وحی سخن در میان بود در اینجا سخن از هدف نهایی وحی است، می‌فرماید: «و این گونه قرآنی عربی [فصیح و گویا] را بر تو وحی کردیم تا امّ القری [مکّه] و مردم پیرامون آن را انذار کنی» (وَ کَذلِکَ أَوْحَیْنا إِلَیْکَ قُرْآناً عَرَبِیًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُری وَ مَنْ حَوْلَها).

«و آنها را از روزی که همه خلایق در آن روز جمع می‌شوند و شک و تردیدی در آن نیست بترسانی» (وَ تُنْذِرَ یَوْمَ الْجَمْعِ لا رَیْبَ فِیهِ).

از آن روز که مردم به دو گروه تقسیم می‌شوند «گروهی در بهشتند، و گروهی در آتش سوزان دوزخ» (فَرِیقٌ فِی الْجَنَّةِ وَ فَرِیقٌ فِی السَّعِیرِ). روزی که به خاطر اجتماع عموم انسان ها رسوائیش بسیار دردناک و شدید است.

منبع: ج4، ص328