اعمال ایام البیض

ایام البیض به معنای روزهای سفید است و به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری گفته می‌شود که البته ایام البیض در اصل «اَیامُ لَیالِی البیض» به معنای روزهای شب‌های سفید بوده که «لیالی» حذف شده و این روزها به ایام البیض معروف شده است.

این ایام، با فضیلت شمرده شده و به ویژه در ماه‌های رجب، شعبان و رمضان به خصوص نزد شیعیان دارای اهمیت زیادی است. خواندن دعای مجیر در شب‌های ایام البیض ماه رمضان توصیه شده است. بنابر روایات هر کس این دعا را در «ایام البیض» (روزهای سیزدهم و چهارهم و پانزدهم) ماه رمضان بخواند گناهش آمرزیده می‌شود، هرچند به عدد دانه‌های باران و برگ‌های درختان و ریگ‌های بیابان باشد. خواندن آن برای شفای بیمار و ادای دین و بی‌نیازی و توانگری و رفع غم و اندوه سودمند است.

اعمال شب سیزدهم

غسل کردن، اقامه چهار رکعت نماز (هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعت یک مرتبه حمد و بیست و پنج مرتبه سوره توحید خوانده شود و اقامه دو رکعت نماز که در شب سیزدهم ماه رجب و شعبان نیز خوانده می‌شود: در هر رکعت، بعد از سوره حمد سوره‌های یس، تَبارَکَ الْمُلْک و توحید اعمال توصیه شده این روز است.

اعمال شب چهاردهم

شب چهاردهم ماه مبارک رمضان دومین شب لیالی بیض است و خواندن چهار رکعت نماز با دو سلام در آن مستحب است.

اعمال شب پانزدهم

خواندن شش رکعت نماز به سه سلام به همان کیفیت شب سیزدهم، غسل کردن، احیا، زیارت امام حسین (ع)، خواندن سی رکعت نماز که در هر رکعت یک بار حمد و ده مرتبه سوره توحید، خواندن دوازده رکعت نماز که هر دو رکعت به یک سلام ختم می‌شود که در هر رکعت هر یک از سوره‌های حمد، توحید، فلق، ناس، آیة الکرسی و قَدْر چهار مرتبه و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود: «اَللهُ اَللهُ رَبّی لااُشْرِک بِهِ شَیئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیاً»، اعمال ذکر شده این روز است.

اعمال روز پانزدهم

برای این روز غسل کردن، زیارت امام حسین (ع)، خواندن نماز سلمان، خواندن شش رکعت نماز که بعد از سوره حمد، سوره‌های یس، التبارک الملک و توحید خوانده شود، خواندن صد رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد سوره توحید ده مرتبه خوانده شود، خواندن چهار رکعت نماز به دو سلام، و بعد از سلام گفته شود: «اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَةً بی‌وَ قَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لارَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُؤَیدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لانَصْرُک اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلی اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیاَّئِک وَ اَسئَلُک بِکبْرِیاَّئِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ» و انجام اعمال ام داود توصیه شده است.

متن عربی دعای مجیر (ایام البیض)

خواندن دعای مجیر در ایام البیض (روزهای سیزدهم و چهارهم و پانزدهم) ماه رمضان برای آمرزش گناهان توصیه شده است. نقل است هر که دعای «مجیر» را در «ایام البیض» ماه رمضان بخواند، گناهش آمرزیده می‌‏شود، هرچند به عدد دانه‏‌های باران و برگ‌های درختان و ریگ‌های بیابان باشد! و خواندن آن برای شفای‏ بیمار و رفع غم و اندوه سودمند است.

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

سُبْحانَکَ یَا اللّٰهُ، تَعالَیْتَ یَا رَحْمٰنُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَارَحِیمُ، تَعالَیْتَ یَا کَرِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیر. سُبْحانَکَ یَا مَلِکُ، تَعالَیْتَ یَامالِکُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَا قُدُّوسُ، تَعالَیْتَ یَا سَلامُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَامُؤْمِنُ، تَعالَیْتَ یَامُهَیْمِنُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَاعَزِیزُ، تَعالَیْتَ یَاجَبَّارُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَامُتَکَبِّرُ، تَعالَیْتَ یَامُتَجَبِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَاخالِقُ، تَعالَیْتَ یَابارِئُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَامُصَوِّرُ، تَعالَیْتَ یَامُقَدِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَاهادِی، تَعالَیْتَ یَاباقِی، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاوَهَّابُ، تَعالَیْتَ یَاتَوَّابُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَافَتَّاحُ، تَعالَیْتَ یَامُرْتاحُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَاسَیِّدِی، تَعالَیْتَ یَامَوْلایَ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَاقَرِیبُ، تَعالَیْتَ یَارَقِیبُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَامُبْدِئُ، تَعالَیْتَ یَامُعِیدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا حَمِیدُ، تَعالَیْتَ یَامَجِیدُ، أَجِرْنا مِنَ النّارِ یَامُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَا قَدِیمُ، تَعالَیْتَ یَا عَظِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَا غَفُورُ، تَعالَیْتَ یَا شَکُورُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاشَاهِدُ، تَعالَیْتَ یَا شَهِیدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاحَنَّانُ، تَعالَیْتَ یَا مَنَّانُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا بَاعِثُ، تَعالَیْتَ یَا وَارِثُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُحْیِی، تَعالَیْتَ یَا مُمِیتُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا شَفِیقُ، تَعالَیْتَ یَا رَفِیقُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا أَنِیسُ، تَعالَیْتَ یَا مُؤْنِسُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا جَلِیلُ، تَعالَیْتَ یَا جَمِیلُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَاخَبِیرُ، تَعالَیْتَ یَا بَصِیرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا حَفِیُّ، تَعالَیْتَ یَا مَلِیُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامَعْبُودُ، تَعالَیْتَ یَامَوْجُودُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاغَفَّارُ، تَعَالَیْتَ یَاقَهَّارُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَامَذْکُورُ، تَعالَیْتَ یَامَشْکُورُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاجَوادُ، تَعالَیْتَ یَامَعاذُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاجَمالُ، تَعالَیْتَ یَاجَلالُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاسَابِقُ، تَعالَیْتَ یَارَازِقُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاصَادِقُ، تَعالَیْتَ یَافَالِقُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَاسَمِیعُ، تَعالَیْتَ یَاسَرِیعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَارَفِیعُ، تَعالَیْتَ یَابَدِیعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَافَعَّالُ، تَعالَیْتَ یَامُتَعالٍ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاقَاضِی، تَعالَیْتَ یَارَاضِی، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاقَاهِرُ، تَعالَیْتَ یَا طَاهِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا عَالِمُ، تَعالَیْتَ یَا حَاکِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَا دائِمُ، تَعالَیْتَ یَاقائِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاعَاصِمُ، تَعالَیْتَ یَاقاسِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَاغَنِیُّ، تَعالَیْتَ یَامُغْنِی، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاوَفِیُّ، تَعالَیْتَ یَاقَوِیُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاکَافِی، تَعالَیْتَ یَا شَافِی، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُقَدِّمُ، تَعالَیْتَ یَا مُؤَخِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا أَوَّلُ، تَعالَیْتَ یَا آخِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَا ظَاهِرُ، تَعالَیْتَ یَا بَاطِنُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا رَجَاءُ، تَعالَیْتَ یَا مُرْتَجیٰ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاذَا الْمَنِّ، تَعالَیْتَ یَا ذَا الطَّوْلِ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَاحَیُّ، تَعالَیْتَ یَا قَیُّومُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا واحِدُ، تَعالَیْتَ یَا أَحَدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا سَیِّدُ، تَعالَیْتَ یَا صَمَدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا قَدِیرُ، تَعالَیْتَ یَا کَبِیرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا وَالِی، تَعالَیْتَ یا مُتَعَالِی، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَا عَلِیُّ، تَعالَیْتَ یَا أَعْلیٰ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا وَلِیُّ، تَعالَیْتَ یَا مَوْلیٰ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا ذارِئُ، تَعالَیْتَ یَا بَارِئُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا خَافِضُ، تَعالَیْتَ یَا رَافِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُقْسِطُ، تَعالَیْتَ یَا جَامِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَامُعِزُّ، تَعالَیْتَ یَا مُذِلُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا حَافِظُ، تَعالَیْتَ یَا حَفِیظُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا قادِرُ، تَعالَیْتَ یَا مُقْتَدِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا عَلِیمُ، تَعالَیْتَ یَا حَلِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یا مُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَا حَکَمُ، تَعالَیْتَ یَا حَکِیمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَامُعْطِی، تَعالَیْتَ یَا مانِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا ضَارُّ، تَعالَیْتَ یَا نَافِعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُجِیبُ، تَعالَیْتَ یَا حَسِیبُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا عادِلُ، تَعالَیْتَ یَا فاصِلُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا لَطِیفُ، تَعالَیْتَ یَا شَرِیفُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا رَبُّ، تَعالَیْتَ یَا حَقُّ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا مَاجِدُ، تَعالَیْتَ یَا وَاحِدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَا عَفُوُّ، تَعالَیْتَ یَا مُنْتَقِمُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَا واسِعُ، تَعالَیْتَ یَا مُوَسِّعُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا رَؤُوفُ، تَعالَیْتَ یَا عَطُوفُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَا فَرْدُ، تَعالَیْتَ یَا وِتْرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُقِیتُ، تَعالَیْتَ یَا مُحِیطُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا وَکِیلُ، تَعالَیْتَ یَاعَدْلُ، أَجِرْنا مِنَ النّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُبِینُ، تَعالَیْتَ یَا مَتِینُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا بَرُّ، تَعالَیْتَ یَا وَدُودُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَا رَشِیدُ، تَعالَیْتَ یَا مُرْشِدُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یا مُجِیرُ، سُبْحانَکَ یَانُورُ، تَعالَیْتَ یَا مُنَوِّرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ؛

سُبْحانَکَ یَا نَصِیرُ، تَعالَیْتَ یَا نَاصِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا صَبُورُ، تَعالَیْتَ یَا صَابِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَا مُحْصِی، تَعالَیْتَ یَا مُنْشِئُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَامُجِیرُ . سُبْحَانَکَ یَا سُبْحَانُ، تَعالَیْتَ یَا دَیَّانُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ سُبْحانَکَ یَا مُغِیثُ، تَعالَیْتَ یَا غِیاثُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ . سُبْحانَکَ یَافَاطِرُ، تَعالَیْتَ یَا حَاضِرُ، أَجِرْنا مِنَ النَّارِ یَا مُجِیرُ. سُبْحانَکَ یَا ذَا الْعِزِّ وَالْجَمَالِ، تَبارَکْتَ یَا ذَا الْجَبَرُوتِ وَالْجَلَالِ، سُبْحانَکَ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذٰلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ، وَصَلَّی اللّٰهُ عَلیٰ سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَآلِهِ أَجْمَعِینَ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعالَمِینَ، وَحَسْبُنا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ.

اعمال ایام البیض و اعمال ام داوود

یکی از اعمالی که در ماه رجب در ایّام‌ البیضِ در روزهای سیزدهم تا پانزدهم به‌جا آورده می‌شود اَعمال اُمّ‌داوود است. این اعمال را امام صادق(ع) به ام‌داوود مادر رضاعی‌اش بمنظور آزادی فرزند او داوود آموزش داده است. در چند منبع روایی شیعه این حدیث چون مِصباحُ المُتَهَجِّدِ شیخ طوسی و اِقبال الاَعمالِ سید بن طاوس آمده است. به‌ گفته ام‌داوود، پس از انجام‌ دادن این اعمال، داوود آزاده شده و به خانه برگشته است. برخی از علمای برجسته شیعه همچون شیخ طوسی و سید بن طاووس، انجام‌دادن این اعمال را برای برآورده‌شدن حاجات و رفع ظلم مؤثر دانسته‌اند. ام‌داوود دختر عبدالله بن ابراهیم و همسر حسن مُثَنّی است. از آنجا که فرزندش، داوود نام داشت، به ام‌‌داوود شهرت یافت. ام‌داوود مادر رضاعی امام صادق(ع) بوده است.

ماجرای بیان اعمال ام‌داوود

شیخ صدوق در کتاب «فضایل ماه‌های سه‌گانه» و سیدبن طاووس در کتاب «اِقبال الاَعمال» داستان بیان اعمال ام‌داوود را نقل کرده‌اند که خلاصه آن به این ‌شرح است: داوود پسر ام‌داوود توسط حکومت منصور دوانیقی، خلیفه عباسی اسیر می‌شود و به زندانی در عراق منتقل می‌شود. ام‌داوود تا مدت‌ها از او بی‌خبر می‌ماند و هرچه دعا می‌کند، از او خبری نمی‌رسد؛ تا اینکه روزی نزد امام صادق(ع) می‌رود، امام سراغ داوود را می‌گیرد و او ماجرا را برای امام صادق(ع) تعریف می‌کند. امام(ع) فرمود: چرا از دعای «استفتاح» و دعای «اجابت» و «نجاح» غافلی! این دعا، دعایی است که درهای اجابت الهی را می‌گشاید و فرشتگان از آن استقبال می‌کنند و دعا کننده را به اجابت دعایش، بشارت می‌دهند و کسی که این دعا را بخواند، پاداش او بهشت است. پرسیدم: این دعا و عمل به آن چگونه است؟ امام(ع) فرمود: ماه رجب نزدیک شده است و این ماه، ماهی ارزشمند است و دعاها در آن به اجابت می‌رسد، در سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه رجب، روزه بگیر! امام(ع) در ادامه نحوه اعمال را بیان کرد و فرمود: این دعا، بسیار شریف و پرارزش است که مشتمل بر اسم اعظم خداست و هر کس آن را بخواند، حاجت او برآورده می شود.
 
ام‌داوود می‌گوید: آن حضرت، دعا را برای من نوشت، من آن را به خانه بردم و انجام دادم تا آن که در شب شانزدهم، پس از افطار و عبادت به خواب رفتم؛ رسول خدا(ص) را در خواب دیدم، آن حضرت، علاوه بر بشارت بهشت و آمرزش گناهان، خبر آزادی و بازگشت فرزندم را به من داد؛ چند روزی نگذشت که پسرم آزاد شد و با عزت و احترام نزدم بازگشت و جریان آزادی خود و اموری را که سبب آن شد، برای من تعریف کرد. ام‌داوود می‌گوید چندی پس از انجام‌دادن آن اعمال، داوود به خانه برگشته و گفته است که او را در نیمه رجب آزاد کرده‌اند.
 
اعمال ام‌داوود به این شرح است: ابتدا باید ایام البیض یعنی روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه رجب را روزه گرفت؛ سپس در روز پانزدهم هنگام ظهر غسل کرد و نماز ظهر و عصر را به‌جا آورد، همراه با رکوع و سجود نیکو و در مکان خلوتی که چیزی انسان را مشغول نکند و کسی با او سخن نگوید. پس از پایان نماز، رو به قبله صد بار سوره حمد، صد بار سوره اخلاص و ده بار آیه الکرسی، یک بار هریک از سوره‌های انعام، بنی اسرائیل، کهف، لقمان، یس، صافات، سجده، شوری ، دخان، فتح، واقعه، ملک، قلم، انشقاق و سوره‌های بعد از آن تا آخر قرآن را قرائت کرد و در آخر دعای استفتاح یا همان دعای ام داوود خوانده می‌شود.

اعمال ایام البیض و اعمال ام داوود

در حدیثی که در آن امام صادق(ع) اعمال ام‌داوود به وی آموزش داده است، درباره اهمیت آن آمده است: خداوند درهای آسمان را برای آن باز می‌کند، فرشتگان به اجابت آن بشارت می‌دهند و پاداشی کمتر از بهشت ندارد. برخی از علمای مشهور شیعه چون شیخ طوسی، سیدبن طاووس و محمدباقر مجلسی گفته‌اند دعای ام‌داوود در رفع گرفتاری و برآورده‌شدن خواسته‌ها و برداشتن ستم، مؤثر است. امروزه کسانی که از سیزدهم ماه رجب، به اعتکاف می‌روند، اعمال ام‌داوود را نیز به‌ جا می‌آورند.
 
در کتاب علل‌الشرایع آمده است: «جبرئیل آدم (ع) را در حالی که سر تا پا سیاه شده بود به زمین فرود آورد. فرشتگان وقتی آدم را با این هیئت دیدند به ضجه در آمده و گریستند و به درگاه حق تعالی عرضه داشتند: پروردگارا مخلوقی را آفریدی و از روح خود در او دمیدی و فرشتگانت را به سجده کردنش وادار نمودی حال با یک گناه رنگ سفیدش را به سیاهی مبدل فرمودی! منادی از آسمان ندا می‌دهد: امروز را برای پروردگارت روزه بگیر، آدم آن روز را که مطابق با روز سیزدهم ماه بود روزه گرفت، پس ثلث سیاهی از او زائل گشت. سپس منادی در روز چهاردهم ندا کرد: امروز را برای پروردگارت روزه بگیر. آدم آن روز را هم روزه گرفت و ثلث دیگر از سیاهی زائل گردید. روز پانزدهم باز منادی او را به گرفتن روزه دعوت نمود، وی آن روز را هم روزه گرفت و تمام سیاهی او زائل گردید و به همین خاطر این ایام به ایام البیض موسوم شد».
 

مهم‌ترین عمل در این سه روز اعتکاف و روزه است. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌نویسد: زمانی که حضرت مریم (س) به افتخار دیدار با فرشته الهی نائل آمد از مردم فاصله گرفت، هدف از دوری کردن از مردم روی آوردن به سنت اعتکاف بوده است. علامه مجلسی در بحارالانوار از اعتکاف حضرت سلیمان (ع) در بیت‌المقدس روایت کرده است و علامه حلی (ره) نیز در کتاب تذکره الفقها به مشروعیت این ایام در ادیان پیش تصریح کرده است که «ایام البیض» دارای پیشینه‌ای به قدمت همه ادیان الهی و آسمانی است.
 
حضرت آیت‌الله جوادی آملی در مورد فضیلت این ایام می‌نویسد: عبادت ذات اقدس الله، شئونی دارد نظیر طواف در حج و عمره، گاهی هم وقوف و عکوف و اقبال همراه با تعظیم و بزرگداشت را در خانه خود واجب یا مستحب می‌شمارد، نظیر اعتکاف. از اینکه اعتکاف در کنار طواف و عدل رکوع و سجود قرار گرفته معلوم می‌شود که از بارزترین مصادیق بندگی در پیشگاه ذات اقدس الله است.
 

منابع

حدیثی که در آن اعمال ام داوود بیان شده است، در منابع مختلف روایی شیعه آمده است. قدیمی‌ترین کتابی که از اعمال ابن‌داوود سخن گفته است، فضائل الاشهر الثلاثه اثر شیخ صدوق است. در این کتاب تنها سند اعمال ابن‌داوود و ماجرای بیان آن آمده است. شیخ طوسی در «مصباح المتهجد» و سیدبن طاووس، در «اِقبال الاعمال» اعمال ام‌داوود را ذکر کرده‌اند. در کتاب‌های «بَلَد الامین» و «مصباح» ازکَفعَمی بحارالانوار نوشته علامه مجلسی و «مفاتیح الجِنان» اثر شیخ عباس قمی نیز اعمال ام‌داوود به‌نقل از کتاب‌های پیشین آمده است.

https://iqna.ir/files/fa/news/1400/11/25/2361757_764.mp3